Αρτοτίνα

Η Αρτοτίνα το καπετανοχώρι της Δωρίδας, γέννημα θρέμμα της οι απότολμοι ήρωες του 1821 οι Αθανάσιος Διάκος, Δήμος Σκαλτσάς, Ανδρίτσος Σαφάκας, Γιάννης Σαφάκας και ένα σωρό άλλα παλικάρια που θυσίασαν στον αγώνα για την ελευθερία την ίδια τους την ζωή, βρίσκεται σε υψόμετρο 1100 – 1350μ στην αγκαλιά του “Κόρακα”, στα πλευρά της Πυραμίδας (2350μ) σε μια περιοχή με κρημνώδεις χαραδρώσεις, με ορμητικούς χείμαρρους και ποτάμια όπως: η Σαΐτα, ο Βαρδουσιώτης, οι καρυοποταμοπηγές του Εύηνου-Φίδαρη. Είναι περιοχή που έστησαν τα καραούλια τους οι αρματολοί και οι κλέφτες στην τουρκοκρατία, πλήθος τοπωνυμίων υποδηλώνουν τους ήρωες της Αρτοτίνας “Το κελί του Διάκου”, “του Σαφάκα τα ταμπούρια”, “του Σκαλτσοδήμου ο έλατος”, “Η σπηλιά του Γιαννούλα”, “του Γούλα η ράχη”, και πολλά άλλα.

Η Αρτοτίνα ελευθερώθηκε από τον Κίτσο Τζαβέλα το 1828. Από το 1836 έως 1869 υπαγόταν στο Δήμο Κροκυλείου και ήταν η θερινή του πρωτεύουσα. Από το 1869 έως το 1912 ανήκε στο Δήμο Βωμέας και ήταν η θερινή του πρωτεύουσα (χειμερινή το Κροκύλειο). Το 1912 που καταργήθηκαν οι Δήμοι και έγιναν οι κοινότητες η Αρτοτίνα και άλλα 56 χωριά αναγνωρίστηκαν σαν κοινότητα. ‘Ηταν το κεφαλοχώρι αυτό έδρα σταθμού χωροφυλακής και είχε μόνιμο ειρηνοδικείο ως το 1946. Στα πλούσια βοσκοτόπια της παλαιότερα, έβοσκαν χιλιάδες γιδοπρόβατα. Οι σοδειές της ήταν πλούσιες σε όσπρια, κρασί, καλαμπόκι και η ξυλεία της άφθονη από τα γύρω δάση. Υπήρχε επίσης βιοτεχνία Βοημών (Βλάχων) που έφτιαχναν μπαρούτι, καρφιά, σίδερα, και γεωργικά εργαλεία. Mια αναμνηστική στήλη δείχνει το σπίτι του Δήμου Σκαλτσά του πρώτου ελευθερωτή του Λιδωρικίου και Μαλανδρίνου.’

Aλλα πολύ αξιόλογα μνημεία της περιοχής το αρχοντικό του Σαφάκα και το μοναστήρι του Ιωάννου Προδρόμου, όπου παιδόπουλο καλογέρεψε ο Αθανάσιος Διάκος. Το αρχοντικό βρίσκεται στη μέση μιας μεγάλης περιφέρειας των Σαφακαίων, κοντά στην εκκλησία της Παναγίας. Είναι ασβεστόχτιστο με πελεκητές πέτρες, με πελεκητά αγκωνάρια και κρηπίδα από πωρόλιθο. Η στέγη του σκεπασμένη από παλιά κεραμίδια ρωμαϊκού τύπου, τρία του τα μπαλκόνια στο ανώγειο με σιδερένια κιγκλιδώματα. Το 1975 το αρχοντικό δωρίθηκε από τους κληρονόμους του οπλαρχηγού στην κοινότητα και εισάγει το Ιστορικό – Λαογραφικό Μουσείο του χωριού με εκθέματα.

Tο μοναστήρι του Αϊ-Γιάννη του Προδρόμου είναι το πιο αξιόλογο μνημείο όχι μόνο της Αρτοτίνας αλλά και της ορεινής Δωρίδας. Βρίσκεται αγνάντια από τη Σιτίστα και τα Βαρδούσια. Το πότε και από ποιους χτίστηκε η εκκλησία που βλέπουμε σήμερα φανερώνεται από μια πλάκα χτισμένη ψηλά πάνω από τη βορεινή πόρτα μέσα στα παράθυρα. Πολλές και οι εικόνες ζωγραφισμένες πάνω σε ξύλο μέχρι τη μέση.’Eνα άλλο σημαντικό αξιοθέατο είναι το κελί του Αθ. Διάκου το οποίο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο. Στον προαύλιο του υπάρχει χάλκινη προτομή του Διάκου.

Αρτοτίνα

Σύλλογος Αρτοτινών «Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ» 

Ο Σύλλογος Αρτοτινών «Ο Αθανάσιος Διάκος» ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1948. Πρώτος πρόεδρός του διετέλεσε ο Μακεδονομάχος στρατηγός Βασίλειος Σταυρόπουλος (καπετάν Κόρακας). Κύριος σκοπός του είναι η διατήρηση και ανάπτυξη των δεσμών των απανταχού Αρτοτινών μεταξύ τους και με το χωριό, καθώς και η συμβολή του στην ανάπτυξη της Αρτοτίνας. Κάθε χρόνο διοργανώνει τα "Διάκεια" και το παραδοσιακό "Φλάμπουρο" στο πανηγύρι του Αϊ-Γιαννιού, στις 29 Αυγούστου.  
Ο Σύλλογος φιλοξενεί την έδρα της Ομοσπονδίας στα ιδιόκτητα γραφεία του, Αλκέτου 56 στον Βύρωνα. Ηλεκτρονική διαύθυνση Συλλόγου Αρτοτινών e-mail: artotina.diakos@gmail.com.

 

Διευθύνσεις σχετικές με το χωριό:

www.artotina.gr

 Η Αρτοτίνα στο Facebook
Η Ιερά Μονή ΑγίουΙωάννου Προδρόμου Αρτοτίνας στο Facebook 

Βιβλία σχετικά με το χωριό:

• ΑΡΤΟΤΙΝΑ, Γεωγραφία - φυσιογνωμία - ιστορία - οικονομική-κοινωνική και πολιτιστική ζωή ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΟΥΦΑΓΑΛΗΣ (1989)   
• ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΤΟΤΙΝΑΣ, Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΔΑΒΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ (2007) 

 Οι αναρτήσεις στο Ορεινή Δωρίδα που σχετίζονται με την Αρτοτίνα