Μνημεία των χωριών μας

του Αρχαιολόγου Σωτήριου Γ. Ραπτόπουλου

αποσπάσματα από την εργασία ΕΡΕΥΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΝΗΜΕΙΑΚΗ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΛΟΚΡΙΔΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ, ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΙΚΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΩΡΙΔΟΣ (ΝΟΜΟΣ ΦΩΚΙΔΟΣ) [ΑΡΤΑ 2015]

Από μία πολύ ενδιαφέρουσα εργασία στην οποία εξετάστηκαν ζητήματα της αρχαίας μνημειακής τοπογραφίας του Καλλικρατικού Δήμου Δωρίδας, διαλέξαμε αποσπάσματα και φωτογραφίες που αφορούν τα χωριά της περιοχής μας:

Αρτοτίνα 

Δύο τάφοι του μακεδονικού τύπου (τέλη 4ου αι.π.Χ..), στο σχήμα ναόσχημου θαλάμου, καθαρίστηκαν το 2005 και το 2006 στα Πέντε Όρια (Δ. Λοκρίδα) και στην Αρτοτίνα (Ν. Αιτωλία). Εκείνος των Πέντε Ορίων («Παλάτι του βασιλιά»), επιπεδοστεγής, αποδίδεται σε αρχιτέκτονα του εργαστηρίου της Α. Μακεδονίας –συνδέεται, δε, με τον σημερινό οικισμό, με μία ευδιάκριτη οδό με κτιστά αναλήμματα. Εκείνος της Αρτοτίνας («Χωνοκκλησιά»), θαλαμοσκεπής, χρονολογείται στην ίδια περίοδο. Πιθανώς σ' αυτούς ετάφησαν αξιωματικοί του Μακεδονικού στρατεύματος, της περιόδου του 3ου ή του 4ου Ιερού Πολέμου.

Κουπάκι - Αλποχώρι - Διχώρι - Κροκύλειο - Πενταγιοί - Δάφνος

Στην περιοχή των Βαρδουσίων, ένα εκτεταμένο αρχαίο νεκροταφείο κεραμοσκεπών («καλυβιτών») τάφων εντοπίστηκε τυχαία (λόγω της διαπλάτυνσης αγροτικού δρόμου στα Δ. των χωριών Κουπάκι και Αλποχώρι) –ενώ τμήμα αρχαίας τείχισης διαπιστώθηκε στον λόφο του Αγίου Γεωργίου, που δεσπόζει του Διχωρίου / Κωστάριτσας. Τα αρχαία αναλήμματα του Βλαχοβουνίου – Θεούλη, αμέσως προς Β. του Κροκυλείου και παράλληλα προς τον δρόμο για τους Πενταγιούς, υποδηλώνουν την ύπαρξη αρχαίας εγκατάστασης. Στην περιοχή Άγιος Νικόλαος Κωστάριτσας, επί του δρόμου που οδηγεί στο χωριό Δάφνος Βαρδουσίων, το Ιερό του (σύγχρονου) ναού του Αγίου Νικολάου εδράζεται σε δόμο τοίχου οικοδομιματος των ελληνιστικών χρόνων. Στην περιοχή της εκκλησίας εντοπίσθηκε χρηστική κεραμική των ελληνιστικών χρόνων - όπως και εργαλεία από οψιανό.
Λίγο δυτικότερα της προηγούμενης θέσης, στο αριστερό ρείθρο του ίδιου δρόμου -και εγγύτερα στο χωριό Δάφνος, δίπλα σε ανώνυμο εκκλησίδιο, εντοπίσθηκαν τα θεμέλια μικρού ορθογώνιου περίβολου. Στην περιοχή βρίσκονται όστρακα χρηστικών αγγείων και κεράμων, της Ελληνιστικής περιόδου. Ο χώρος αυτός χρησιμοποιήθηκε, μέχρι πριν λίγα χρόνια, για τις εστιάσεις τοπικής πανήγυρης. Η θέση αυτή εποπτεύει την κοιλάδα που οδηγεί από την Κωστάριτσα στη λίμνη του Μόρνου και την αρχαία Καλλίπολη.
Γύρω από το (νεώτερο) νεκροταφείο του Δάφνου, στα Δ. των προηγούμενων θέσεων, εντοπίσθηκαν κατεστραμμένοι αρχαίοι κεραμοσκεπείς τάφοι.