Τοπωνύμια του Κουπακίου

Ανακτημένη ανάρτηση από την παλιά ιστοσελίδα του Συλλόγου Κουπακιωτών

Στη Διοικητική περιφέρεια του χωριού μας, μέσα στο χωριό και στις αγροτικές τοποθεσίες, υπάρχουν πάρα πολλά τοπωνύμια.

Α. Τοπωνύμια που εξακολουθούν να φέρουν και σήμερα το όνομα ή το επώνυμο προσώπων, που έζησαν, πριν πολλά χρόνια, άγνωστων πότε, πολύ πιθανόν πριν από το 1830, και ασφαλώς θα ήσαν ιδιοκτήτες των διαφόρων χωραφιών, δένδρων, θέσεων, κτισμάτων ή κατασκευαστές τούτων, παρ' ότι πολλά από τα κτήματα αυτά άλλαξαν πολλούς ιδιοκτήτες, αλλά κανένας μας σήμερα δεν γνωρίζει, έστω και από πληροφορίες, ποίοι ήταν αυτοί και πότε έζησαν στο χωριό μας.
Τέτοιες τοποθεσίες ή κτίσματα είναι:
1.   Του Φράγκου η Γούρνα. Βρίσκεται κάτω από τη βρύση της Μότσιως.
2.   Του Φράγκου η Λάκκα ή Φραγκόλακκα. Βρίσκεται στην περιοχή Ιτιάς.
3.  Του Μπουκουβάλα το Δένδρο. Βρίσκεται δεξιά, καθώς ανεβαίνουμε το δρόμο από το σχολείο, πριν φθάσουμε στο αλώνι των Νασιαίων, στην είσοδο του αμπελιού των κληρονόμων Κωνσ. Γ. Τσατουχα. Υπάρχει και σήμερα εκεί μια μικρή βαλανιδιά.
4.   Του Πυρογιάννη το αμπέλι. Είναι το κτήμα του Γεωρ. Δ. Νασιόπουλου στη γειτονιά της εκκλησίας. Νομίζω ότι πρόκειται περί τοπωνύμιου που έχει υποστεί κάποια παραφθορά.
5.     Του Πλακούτση το Πουρνάρι. Βρίσκεται στο δρόμο προς το Παλαιοχώρι πριν φθάσουνε εκεί.
6.     Του Κούστα. Βρίσκεται στην περιοχή Πέρα Χωριό.
7.    Του Μαυρογιάννη το χωράφι. Βρίσκεται στον παλιό δρόμο από το χωριό προς τι ράχες, λίγο πριν φθάσουμε σ'αυτές.
8.      Του κολοβού το χωράφι. Βρίσκεται στην Ιτιά.
9.      Του Σίμου ο πλάτανος και του Σίμου τα Χαλέπετα. Βρίσκονται στην περιοχή της Ιτιάς.
10.    Του Τσιοράκη η ρίζα. Βρίσκεται στην περιοχή Ιτιάς.
11.    Του Βαρνάβα η Λάκκα. Βρίσκεται στην περιοχή Πόντζιανης.

Β. Τοπωνύμια που φέρουν τα επώνυμα προσώπων που ήταν ιδιοκτήτες των κτημάτων αυτών, παρότι έσβησαν από χρόνια οι οικογένειες αυτές, αλλά σώζονται πληροφορίες για τα πρόσωπα αυτά.
1.      Του Ζαγανά το χωράφι και το αμπέλι. Ήταν αδελφός του Γούμα και ο οποίος δεν άφησε τέκνα.
2.      Του Τζαμαλη. Είναι διάφορες τοποθεσίες στο χωριό μας των οποίων ήταν ιδιοκτήτης. Το επώνυμο Τζαμαλής, που δηλοί κουδωνάτος, είναι παρεπώνυμο (παρατσούκλι) του Δημ. Κολομπάρη. Ήταν ο παππούλης του Αχ. Αποστόλου και Γεωρ. Αποστόλου.
3.      Του Καραδήμα. Διάφορες τοποθεσίες χωραφιών του Β. Καλαντζή. Ήταν κτήματα του Κωνστ. Καραδήμα και τα αγόρασε από την οικογένεια αυτή ο πεθερός του Γ. Νίτσος.
4.      Του Διαμαντή τα Πλατάνια. Τοποθεσία λίγο πιο πέρα από τη θέση Πατερίτσα. Ήταν ο παππούλης της μάνας του Αθ. Γ. Σαίτη.
5.      Τα καραπλάικα - Γουλαίικα. Ήταν οι αδελφοί Ιωάν. Χρ. Καραπλής και Γεώρ. Χρ. Γούλας ή Γουλόπουλος, των οποίων το επώνυμο του πατέρα τους Χρίστου ήταν Τσιατούχας.

Γ. Τοπωνύμια που φέρουν το επώνυμο του ιδιοκτήτου του κτίσματος ή του κτίστη του οικοδομήματος.
1.      Η βρύση του Μητσάκη. Βρύση που έφτιαξε στο χωριό ο προπάππους των Μητσακιαίων.
2.      Ο μύλος και Δρεστίλα του Γκούμα. Βρίσκεται στη ρεματιά στο Κουπακόρεμα, πιο κάτω από το Κ. Χωριό.
3.      Ο Μύλος του Κοίνη. Βρίσκεται στην ίδια ρεματιά λίγο πιο αριστερά από το μύλο του Γκούμα.
4.      Η βρύση του Κατσιούμπα. Βρίσκεται στη θέση Μαυρογιάννη και την έκτισε ο Νικ. Κατσούδας ή Κατσιούμπας.

Δ. Τοπωνύμια που οφείλουν την ονομασία τους στον τιμώμενο Άγιο ή Αγία κάποιας μικρής εκκλησούλας που βρίσκεται ή ευρίσκοντο κάποτε στην περιοχή αυτή.
1.      Στην περιοχή Πέρα Χωριό, οι Άγιοι Απόστολοι, ο Προφ. Ηλίας, και ο Άγιος Αθανάσιος.
2.      Στην περιοχή Παλαιοχώρι, η Αγία Κυριακή.
3.      Στην περιοχή Κάτω Χωριό, ο Άγιος Νέστορας.
4.      Στην περιοχή Μαραβέλη, η Αγία Τριάδα, ο Άγιος Ιωάννης και η Αγία Παρασκευή.
5.      Στο δρόμο από το χωριό προς το Ζωριάνο, η Αγία Παρασκευή.
6.      Στην περιοχή Ιτιάς, ο Άγιος Γεώργιος, και η Αγία Τριάδα.
7.      Στην περιοχή Πόντζιανης, ο Άγιος Σπυρίδων.

Ε. Υπάρχουν στην περιφερικά του χωριού μας δύο τοπωνύμια με την ονομασία "Στα Μνήματα".
1.      Το ένα βρίσκεται στην περιοχή Μαραβέλη.
2.      Το άλλο λίγο πιο κάτω από τη θέση Βαρκός Ιτιάς, στον παλιό δρόμο προς την Πόζτζιανη.
Και στις δύο αυτές τοποθεσίες βρίσκονται δεκάδες τάφοι. Είναι τάφοι κυρίως με λαξευτές πλάκες, όρθιες στις τέσσερεις πλευρές και με μία άλλη, ίδια πλάκα, σκεπασμένοι. Στην περιοχή της Πόντζιανης και Ιτιάς τέτοιοι τάφοι είναι πάρα πολλοί διασκορπισμένοι σε όλη την έκταση των περιοχών αυτών. Ποιας εποχής είναι οι τάφοι αυτοί, κανένας δεν γνωρίζει, διότι ποτέ δεν φαίνεται να ασχολήθηκε κάποιος με την ιστορία και την μελέτη των τάφων στις περιοχές αυτές. Κατά την δική μου άποψη οι Τάφοι αυτοί είναι προχριστιανικής περιόδου. Πάντως νομίζω ότι όλοι αυτοί οι τάφοι χρειάζονται μελέτη από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, γιατί ίσως να έχουν κάποια σχέση με αρχαία Αιτωλική πόλη που αναφέρει ο Θουκυδίδης ή με άλλη άγνωστη μέχρι τώρα.

ΣΤ. Τοπωνύμια που αναφέρονται στην ύπαρξη εκεί κάποιου δένδρου ή συστάδας δένδρων ή φυτείας δένδρων.
1.      Στις Καστανούλες, Αμπελιούλες, Πέρα Χωριό.
2.      Στα Αγριοκλήματα, Κάτω Χωριό.
3.      Στις Φτελιές.
4.      Στα πλατανάκια, στο Παλιοώρι.
5.      Στις Βελοτές.
6.      Στα παλιάμπελα.

Ζ. Άλλα τοπωνύμια, έχοντα σχέση με κάποιο χαρακτηριστικό εκεί σημείο ή μορφολογία του εδάφους.
1.      Τα Λακκώματα.
2.      Οι Ράχες.
3.      Τα Καμένα Αλώνια.
4.      Ο Βαρκός της Ιτιάς (κτήμα Κολυμπαραίων)
5.      Η Τούρλα Βαρκου - Ιτιάς.
6.      Η Πατερίτσα.
7.      Η βρυσούλα του Ζώχου.
8.      Η Καρίτσα.
9.      Τα ψωρολίδια.
10.     Η Τσικλιτάρα.
11.     Η Μπρούφλιανη, και πολλά - πολλά άλλα.

Η. Ιστορικά τοπωνύμια. Τοπωνύμια που έχουν σχέση με κάποιο, ίσως ιστορικό γεγονός ή πιθανολογείται ότι έπαιξαν ρόλο στην ιστορία του χωριού μας.
1. Η κορυφή "Πύργος" του βουνού που είναι κτισμένο το χωριό μας. Πύργος , ως γνωστόν. Είναι οικοδόμημα υψηλό, κτισμένο με στερεά υλικά, με πλατύτερη βάση και με κάποια αρχιτεκτονική ιδιομορφία, ώστε να είναι ισχυρό και να δύναται να χρησιμεύει για αμυντικούς σκοπούς κυρίως, ή ακόμα και για παρατηρητήριο. Από την κορυφή αυτή αγναντεύοντας φτάνει το βλέμμα του παρατηρητή προς ανατολάς μέχρι τη Γιώνα, δυτικά μέχρι το βάθος των Κραββάρων, προς βορράν μέχρι το βλαχοβούνι και προς προς νότο πέρα από την Πάτρα, το Παναχαϊκό και την Ακρατα. Θέα απέραντη προς έρευνα του γύρω χώρου. Υπήρχε, ως εκ τούτου, εκεί κάποτε, αφού η ονομασία δηλοί τούτο, κάποιος Πύργος ο οποίος ασφαλώς θα χρησίμευε για παρατηρητήριο. Αλλά κανένα στοιχείο από παράδοση δεν σώζεται.
2. Τοπωνύμιο "Πύργος" στην περιοχή Μαραβέλη. Βρίσκεται στο δρόμο, λίγο πριν φθάσουμε στο καλύβι του Αχ. Ταράτσα, πλησίον στην πηγή. Εκεί βρίσκονται και τα ερείπια μερικών κτισμάτων. Υπήρχε εκεί κάποιος μικρός οικισμός. Ασφαλώς θα υπήρχε εκεί και η οχυρωμένη κατοικία (πύργος) του Τούρκου τσιφλικα του κτήματος τούτου (τσιφλικιού), αφού είναι εξακριβωμένο γεγονός ότι η περιοχή αυτή ανήκε επί τουρκοκρατίας σε κάποιο Τούρκο Ομέρ ή Μάρα Βελή
3.  Τοπωνύμιο "Κρυφοκάλυβο". Γούπατη τοποθεσία δυτικά του χωριού μας, μετά το κοιμητήριο των νεκρών μας, είκοσι μέτρα περίπου επάνω από το νέο δρόμο. Εκεί κατά την παράδοση, επί τουρκοκρατίας, μέσα στο πυκνό δάσος υπήρχε κάποιο μικρό καλυβάκι, το οποίο δεν διεκρίνετο από μακριά, και στο οποίο οι κάτοικοι του χωριού μας έκρυβαν μερικά από τα λίγα πράγματα τους ή λίγα τρόφιμα όταν ειδοποιούντο από τα παρατηρητήρια ή άλλα φυλάκια ότι κατευθύνονται προς το χωριό τούρκοι ή άλλοι εχθροί και ήταν αναγκασμένοι να εγκαταλείψουν το χωριό και να τραπούν προς τα βουνά ή άλλες απάτητες τοποθεσίες.
4. Τοπωνύμιο "Γραμμένη Πέτρα". Βρίσκεται πίσω από τη θέση Διάσειο στις ράχες, στο δρόμο προς την Ιτιά. Η τοποθεσία εκεί δεν διακρίνεται για τις φυσικές ομορφιές της. Η λέξη δηλοί ότι πρέπει να υπήρχε εκεί κάποια ογκώδης πέτρα στην οποία επάνω να υπήρχε κάποια γραφή. Είναι γνωστό ότι, μέχρι την εποχή που βρέθηκε το χαρτί, οι συνθήκες ειρήνης ή άλλα σοβαρά γεγονότα, ιστορικά κυρίως, εγγράφονταν με κάποιο αιχμηρό όργανο επάνω σε αμετακίνητες ογκώδεις πέτρες στον τόπο που έλαβε χώραν το γεγονός. Ίσως η γραφή αυτή να είχε κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το χωριό μας. Βρίσκεται σήμερα εκεί κοντά , ένα παλιό ασβεστοκάμινο. Πιθανόν η πέτρα αυτή να εθρυματίσθηκε και να χρησιμοποιήθηκε ως υλικό για την παραγωγή άσβεστου. Έτσι, δυστυχώς από την άγνοια μερικών, έχουν χαθεί πολύτιμα για τον τόπο μας ιστορικά στοιχεία. Πολλές είναι οι περιπτώσεις, όπου πολύτιμα ιστορικά στοιχεία ανακαλύφθηκαν σε πέτρες κτισμένες σε κάποιο τοίχο.
5. Ιστορικής σημασίας δύναται να χαρακτηρισθεί και το ύψωμα "Τούρλα" στην περιοχή Βαρκός - Ιτιάς όπου το έτος 1947 φονευθεί ο βουλευτής Φωκίδας Ευθ. Δεδούσης, αρχηγός τμήματος εθνικού στρατού, καταδιώκων μεγάλο τμήμα ανδρών του Ε.Λ.Α.Σ.
Τοπωνύμιο "Σταυρός". Βρίσκεται λίγο πιο δυτικά, περίπου 200 μέτρα από τα σπίτια Μιλ. Ζάκκα και Γκούμα, στο δρόμο προς το κοιμητήριο