Ο θάνατος μέσα από τα έθιμα, τα ενδύματα και τα μοιρολόγια

Ο θάνατος, την παλιά εποχή, επηρέαζε σε μεγάλο βαθμό και για πολύ καιρό τη συμμετοχή του κοινού σε διασκεδάσεις, γάμους και πανηγύρια. Τα μοιρολόγια των συγγενών του πεθαμένου έπαιρναν τη θέση των τραγουδιών. Για τρία χρόνια, όσο διάστημα βρισκόταν κρεμασμένο στο επάνω περβάζι της εξώπορτας του σπιτιού του  πεθαμένου το «πένθος», (ένα κομμάτι μαύρο πανί με γαζωμένες πάνω του άσπρες κορδέλες που σχημάτιζαν τα τρία αρχικά γράμματα του ονοματεπωνύμου του),  ολόκληρο το συγγενολόι πενθούσε και δεν έπαιρνε μέρος σε καμιά διασκέδαση. Πολλές φορές τύχαινε να συμβούν πολλοί θάνατοι μέσα στην ίδια χρονιά και τότε όλες οι διασκεδάσεις  γίνονταν  υποτονικές. 

Τα  ενδύματα  των νεκρών 

Μεγάλη ντροπή θεωρούνταν να θαφτεί ανάλλαγος, (όπως έλεγαν), ο πεθαμένος. Πλένουν με κρασί το λείψανο και αμέσως μετά το αλλάζουν. Βγάζουν τα παλιά  ασπρόρουχά του και του φορούν τα καινούρια. Στη συνέχεια του φορούν τα  πιο καλά του  ρούχα, που βρίσκονται στην κασέλα και στο κεφάλι του φορούν τη σκούφια.
Στα πόδια του φορούν καινούρια υποδήματα, που τα ονομάζουν νεκροπάπουτσα. Την κάσα (φέρετρο) την στρώνουν με χεράμι ή σεντόνι και στο κεφάλι βάζουν προσκεφαλάδα ή μαξιλάρι. Στο δεξί χέρι σε ένα από τα δάχτυλά του περνούν το πιο καλό δαχτυλίδι. 

Εάν ο νεκρός είναι γυναίκα, του φορούν επίσης τα πιο καλά, τα γιορτινά του ρούχα. Κι αν o πεθαμένος τύχει να είναι άγαμος ο στολισμός γίνεται πιο πλούσιος. Τότε πρέπει να γίνει αλήθεια γαμπρός ή νύφη. Μάλιστα του βάζουν και  στεφάνι στο κεφάλι. 

 Μόλις βάλουν την κάσα μέσα στο χάσμα του τάφου, βγάζουν από το χέρι του το  δαχτυλίδι. Εάν είναι χρυσό, το δίνουν στους συγγενείς του νεκρού, μην το φάει άδικα το  χώμα, όπως λένε. Επίσης παίρνουν το μαξιλάρι ή την προσκεφαλάδα, για να πέσει το κεφάλι κάτω στην κάσα μέσα. 

Τόσο νοικοκυρεμένοι είναι πολλοί, ώστε τα γαμπριάτικα ή τα νυφιάτικα τα φυλάνε στην κασέλα για να τους τα φορέσουν στο θάνατό τους. Πολλοί ακόμη διέταζαν, όταν βρίσκονταν στη ζωή, ποια ρούχα να τους φόραγαν, όταν θα πέθαιναν, για να στολίσουν το λείψανό τους. 

ΜΟΙΡΟΛΟΙ 

1 .Κάτω στα Ιεροσόλυμα και στου Χριστού τον Τάφο 

εκεί  δέντρο δε φύτρωνε, δέντρο εφανερώθη. 

Το δέντρο ήταν ο Χριστός  κι οι κλώνοι του οι Αποστόλοι. 

2.Πήγα λεβέντη μ ’ κι άλλαξα 

Να πάμε για τη  νύφη 

Εσύ παιδί μου δεν  μ’ ακούς ...      

από την Διπλωματική Εργασία της Δάβουλου Παναγιώτας

με τίτλο "Λαογραφικά Στοιχεία της Αρτοτίνας"

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Τρίκαλα, 2007)