Ο Άγιος Παντελεήμων των Πενταγιών

Ο Άγιος Παντελεήμονας είναι μια από τις σπουδαιότερες εκκλησίες του χωριού μας. Μπορεί να μην έχει τη μεγαλοπρέπεια και την επιβλητικότητα των Ταξιαρχών, αλλά η μεγάλη πλειοψηφία των συγχωριανών μας, πιστεύει και σέβεται τον Άγιο.
Η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, βρίσκεται 2,5 χιλιόμετρα ανατολικά από το κέντρο του χωριού μας σε μαγευτική τοποθεσία μέσα στα δέντρα. Παλαιότερα ήταν μοναστήρι και ανήκει ως μετόχι στη Παναγία την Αμπελακιώτισσα Ναυπακτίας.

Ο Ναός είναι ρυθμού βασιλικής με διαστάσεις 9x16 μέτρα. Έχει την κεντρική του πόρτα απέναντι από το Ιερό και άλλη μια πόρτα στην αριστερή πλευρά της εκκλησίας. Πάνω από την κεντρική πόρτα του Αγίου Παντελεήμονα, στο εξωτερικό του ναού υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα στην οποία αναφέρεται ότι χτίσθηκε το 1416 και ανακαινίσθηκε το 1881.
Εσωτερικά η εκκλησία διαθέτει πλούσια εικονογράφηση, ένα υπέροχο τέμπλο και έναν καταπληκτικό ξυλόγλυπτο θρόνο, ο οποίος προσφέρθηκε στην εκκλησία από τον Άγιο Γεώργιο Χαλανδρίου, ύστερα από ενέργειες και μεγάλη προσπάθεια του συγχωριανού μας κ. Χρήστου Καραστάθη.


Η εκκλησία λειτουργεί κάθε χρόνο, στις 27 Ιουλίου, ημέρα γιορτής του Αγίου και του πανηγυριού του χωριού μας και την Τρίτη ημέρα του Πάσχα.
Παλαιότερα (στα τέλη της 10ετίας του 50) στο χώρο που είναι απέναντι από την εκκλησία (εκεί που παρκάρουμε τα αυτοκίνητά μας) σώζονταν κελιά του μοναστηριού, που αργότερα κατεδαφίστηκαν.
Δίπλα από αυτό το πλάτωμα υπάρχει η πετρόχτιστη βρύση του Αγίου Παντελεήμονα, στο ρέμα.
Μετά το τέλος της λειτουργίας, τα περασμένα χρόνια, υπήρχε η συνήθεια οι κάτοικοι του χωριού μας, να τρώνε  και να διασκεδάζουν σε κοινά τραπέζια.


Ο Άγιος Παντελεήμονας, ως παλαιό μοναστήρι κατέχει και μεγάλη κτηματική περιουσία. Γύρω από την εκκλησία στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν αρκετά κτήματα ιδιοκτησίας του μοναστηριού, τα λεγόμενα μοναστηριακά, καλογερικά ή βακούφια. Αρκετοί συγχωριανοί μας παλαιότερα καλλιεργούσαν μοναστηριακά κτήματα και προσέφεραν αντί ενοικίου στον Άγιο λάδι, χρήματα κ.α.

Οι Πενταγιώτες πιστεύουν και σέβονται πολύ τον Άγιο γι’ αυτό και προσφέρουν πολλά τάματα. Ένα από τα έθιμα-τάματα που εξακολουθεί και στις μέρες μας, είναι η προσφορά στον Άγιο αρνιών και κατσικιών την ημέρα της γιορτής του που μπαίνουν στη λοταρία και συγκεντρώνεται ένα χρηματικό ποσό υπέρ της εκκλησίας.

Στη συνέχεια παραθέτουμε κείμενο του αείμνηστου Δικηγόρου Ιωάννη Π. Παπαγεωργίου σχετικά με τον Άγιο και τη μεγάλη ευλάβεια των Πενταγιωτών προς αυτόν.
«Όμως ο Άγιος ήτο και τιμωρός πολλές φορές και είχε τόσο φόβο και τρόμο εμπνεύσει εις τους χωριανούς, που δεν τολμούσαν να θίξουν ούτε φύλλο που ανήκε σ’ αυτόν και την κτηματική του περιουσία διότι αν συνέβαινε το οιονδήποτε ατύχημα του συναλλασσομένου με τον Άγιον  απεδίδετο εις την δυσμένειά του και με τον τρόπο αυτό όχι μόνο κρατούσε τους χωριανούς μακριά από την περιουσία του αλλά αντιθέτως είχε καταστήσει όλους τους χωριανούς φύλακες της περιουσίας του από φόβον και τον τρόμον που είχαν γι’ αυτόν.
Προσοχή λοιπόν μην τον πειράξεις μην τον αδικήσεις, μήπως και δεν προσφέρεις ότι έταξες διότι σε παρακολουθεί η τιμωρία. Όσοι τον πείραξαν ή έβλαψαν τιμωρήθηκαν σκληρά. Πέρα από όλα αυτά όμως η πίστις και ευλάβεια των χωριανών προς τον Άγιον ήτο τόσο μεγάλη και πίστευαν ότι αντεπεκρίνετο προς τας παρακλήσεις των σε κάθε αίτημα…»

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΡΑΣΤΑΘΗΣ