Το άγνωστο μοναστήρι της Αϊ-Μονής στο Λούτσοβο

Ένα απόσπασμα από το  βιβλίο ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΠΟΔΕΣ ΤΩΝ ΒΑΡΔΟΥΣΙΩΝ, που έγραψε ο επί πολλών ετών πρόεδρος της Ένωσης Κοκκινιωτών Δωρίδος και εκπρόσωπος του Κόκκινου στην ομοσπονδίας μας, Γιώργος Ανέστος, αποκαλύπτει την λειτουργία μία Μονής, κτισμένης τον 9ο -10 αιώνα μ.Χ. στα ερείπια αρχαίου ναού στο Λούτσοβο και ήταν αφιερωμένη στη Παναγία. Σύμφωνα με κάποιες βιβλιογραφικές πηγές το χωριό Κόκκινος (πρώην Λούτσοβο) φαίνεται να ιδρύθηκε λίγο νωρίτερα, τον 7ο ή 8ο μ.Χ. αιώνα.

 Η μοναδική φωτογραφία της Μονής που υπάρχει στη διάθεσή μας, είχε δημοσιευθεί από τον Κώστα Καψάλη στο άρθρο του Η ιστορία τριών ξωκλησιών που "πνίγηκαν" στη λίμνη Μόρνου.

Το πανέμορφο εκκλησάκι του Κόκκινου (Λούτσοβου), της λεγόμενης και Αγίας Μονής
φωτο: 1973, Γεώργιος Ριόλας, αντ/γος ΕΛ.ΑΣ. ε.α. εκ Λιδωρίκίου,

Αναλυτικότερα, ο Γιώργος Ανέστος αναφέρει για το μοναστήρι:

"Το μοναστήρι της Αϊ-Μονής του χωριού μας κτίστηκε τον 9ο-10ο αι. μ.Χ.και εόρταζε την 23η Αυγούστου, είναι αφιερωμένο στην Παναγία. Στη θέση του μοναστηριού υπήρχε αρχαίος ναός της θεάς Δήμητρας ή Αρτέμιδας. Κατά τη βυζαντινή συνήθεια οι χριστιανικοί ναοί κτίζονταν στη θέση των παλαιών ναών. Τα ιερά ποτέ δεν εγκαταλείποταν. Απλώς άλλαζαν μορφή. Τα υλικά των παλαιών ναών ενσωματώνονταν στις απαιτήσεις τις νέας θρησκείας. Δυστυχώς, σήμερα, τα ερείπια του μοναστηριού είναι στα βάθη της λίμνης του Μόρνου και δεν μπορούμε να δούμε τις ενσωματωμένες πέτρες του αρχαίου ναού. Την ίδια εποχή κτίστηκαν και τα μοναστήρια της Βαρνάκοβας, Κουτσουρού, Προφήτης Ιωάννου Προδρόμου στην Αρτοτίνα και της Αγίας Μαρίνας κοντά στο χωριό Γρανίτσα [Διακόπι]. 

Το μοναστήρι της Αι-Μονής προστατευόταν από τους κατοίκους του χωριού μας. Αυτοί τροφοδοτούσαν το μοναστήρι και οργάνωναν την εορτή της 23ης Αυγούστου. Σε αντάλαγμα το μοναστήρι τους παραχώρησε τις δωρεές του αυτοκράτορα Εμμανουή Λομνηνού. Οι δωρεές των κτημάτων ονομάσθηκαν (Μανουηλιανά=Μανώλαινα)."

Από το βιβλίο ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΠΟΔΕΣ ΤΩΝ ΒΑΡΔΟΥΣΙΩΝ

Ιστορική - Λαογραφική μελέτη του χωριού Κοκκίνου (Λουτσόβου) Δωρίδας 

του Γεωργίου Δημ. Ανέστου