Αρχαία Φωκίδα-Λοκρίδα-Δωρίδα

Σήμερα θα επιχειρήσουμε να κάνουμε μια βουτιά στην αρχαία ιστορία της ευρύτερης περιοχής μας γενικότερα, η οποία έχει πλούσιο ιστορικό παρελθόν και ήταν πολύ σημαντική περιοχή στους αρχαίους χρόνους, μιας και πιθανόν όπως λέγεται αποτέλεσε την κοιτίδα των Ελλήνων.

Και έχει ενδιαφέρον να δούμε σε ποιες σημερινές πόλεις αντιστοιχούν οι αρχαίες πόλεις της Φωκίδας, της Λοκρίδας και της Δωρίδας που συνόρευε με τις άλλες δυο περιοχές.

Έχοντας πάρει στοιχεία από ιστορικές πηγές, Στράβων-Γεωγραφία, Παυσανίας-Φωκικά, Ηρόδοτος-Ουρανία, Ομήρου Ιλιάδα, Θουκυδίδη- Ιστορία, την Wikipedia και το βιβλίο «ΑΜΦΙΚΛΕΙΑ» του Μ. Ενισλείδη, καταγράψαμε και σας παρουσιάζουμε τις αρχαίες πόλεις που υπήρχαν τόσο στην αρχαία Λοκρίδα, όσο και στην αρχαία Φωκίδα.

Για ιστορικούς λόγους αναφέρω ότι η Αμφίκλεια τότε ανήκε στην Φωκίδα.

Ελπίζουμε να μην έχουμε κάνει μεγάλα λάθη στην καταγραφή. Αν έχουμε κάποια λάθη ευχαρίστως να τα διορθώσουμε. Ενημερώστε μας απλά με e-mail στο amfiklia at mail.gr

Πηγή: Πολιτιστικός σύλλογος ‘‘ΕΛΙΚΩΝ’’

ΑΡΧΑΙΑ ΛΟΚΡΙΣ ΦΩΚΙΣ ΔΩΡΙΣ ΒΟΙΩΤΙΑ

ΦΩΚΙΣ (ΦΩΚΙΔΑ)

Στην αρχαιότητα η θέση της Φωκίδας διέφερε από την σημερινή.
Βρισκόταν ανατολικότερα και εκτεινόταν μέχρι την Αντίκυρα, τους Δελφούς και το Κρισαίο Πεδίο από όπου ξεκινούσε η Οζολία Λοκρίδα, η οποία προστέθηκε με την ανασύσταση του Ελληνικού Κράτους στην περιοχή της Φωκίδας.
Οι Φωκείς είναι αρχαίο ελληνικό φύλο που κατοικούσε στην περιοχή γύρω από την εύφορη κοιλάδα του Κηφισού. Οι πρώτοι κάτοικοί της ήταν Πελασγοί που τους διαδέχτηκε η φυλή των Φωκέων, αιολικής καταγωγής.
Η παράδοση αναφέρει ότι πήρε το όνομά της από τον Φώκο, γιο του Αιακού από την Αίγινα, ή κατ’ άλλους γιο του Ορνυτίωνα από την Κόρινθο. Η χώρα τους, η αρχαία Φωκίδα εκτεινόταν από τον Ευβοϊκό κόλπο μέχρι τον Κορινθιακό κόλπο και περιλάμβανε ολόκληρη την κοιλάδα του Κηφισού και μεγάλο τμήμα των ορεινών όγκων του Παρνασσού και του Καλλίδρομου.
Η αρχαία Φωκίδα συνόρευε στα ανατολικά και στα δυτικά με τις χώρες των Οπούντιων Λοκρών και των Οζολών Λοκρών, στα νότια με την χώρα των Βοιωτών, και στα βόρεια με τις χώρες των Μαλιέων των Οιταίων και των Δωριέων της αρχαίας Δωρίδας.
Οι Φωκείς στο μεγαλύτερο ποσοστό τους ήταν Δωριείς στην καταγωγή τους.
Ένας σημαντικός αριθμός Φωκικών πόλεων όμως είχε διαφορετική προέλευση.
Παρόλα αυτά όλες οι πόλεις της Φωκίδας σταδιακά συνδέθηκαν στην συμπολιτεία λόγω κοινών συμφερόντων αλλά και κοινών εχθρών.
Οι πόλεις που σύμφωνα με τις αναφορές δεν είχαν Δωρική καταγωγή σύμφωνα κυρίως με τον περιηγητή Παυσανία ήταν η Στείριδα, οι Άβες, η Υάμπολη, η Ελάτεια και ο Πανοπέας.
Οι κάτοικοι της αρχαίας Στείριδας είχαν Αθηναϊκή καταγωγή, της αρχαίας Ελάτειας Αρκαδική, οι κάτοικοι του Πανοπέα ήταν Φλυγύες από τον γειτονικό Ορχομενό και οι κάτοικοι των Αβών ήταν Αργείοι
Οι Φωκείς πήραν μέρος στον τρωικό πόλεμο, στο Α’ Ιερό Πόλεμο, στους Περσικούς, στο Πελοποννησιακό κ.ά.
Μαζί με τους Βοιωτούς και τους Ίωνες αποτελούσαν την αμφικτιονία του Πυθείου Απόλλωνα. Αργότερα προστέθηκαν Δωριείς κι άλλοι κι αποτέλεσαν το περίφημο Αμφικτιονικό Συνέδριο των Δελφών.
Στη Φωκίδα βρισκόταν το ονομαστό Μαντείο των Δελφών, αφιερωμένο στον Απόλλωνα που γνώρισε τον πανελλήνιο σεβασμό.

ΦΩΚΙΣ (ΦΩΚΙΔΑ)
Περιλάμβανε 42 πόλεις από τις οποίες 22 ήταν οι σημαντικές
1.Αβα (ή Αβη, Αβες). Εικάζεται ότι είναι ο Έξαρχος .
2.Αιολίδων Πόλις. Βρισκόταν κοντά στην Δαύλεια.
3.Αμβρωσσος (ή Αμβρυσσος). Πιθανόν το σημερινό Δίστομο.
4.Αμφίκαια. Η σημερινή Αμφίκλεια.
5.Ανεμώρεια (ή Ανεμώλεια). Πιθανόν ήταν το όριο της Φωκίδας και των Δελφών στον Παρνασσό. Η πόλη εγκαταλείφθηκε στην συνέχεια με αποτέλεσμα να μην είναι γνωστή σήμερα η ακριβής της θέση. Κατά μία άποψη η Ανεμώρεια βρισκόταν ανατολικά των Δελφών στην περιοχή της σημερινής Αράχωβας
6.Αντίκυρα. Η ομώνυμη πόλη.
7.Απολλωνιάς (Απολλωνία). Άγνωστο που βρισκόταν.
8.Βουλίς (ή Βουλεία). Βρισκόταν κοντά στον Ελικώνα. Πιθανόν κοντά στην σημερινή Αγία Άννα του Δήμου Κορωνείας
9.Δαυλίς. Η σημερινή Δαύλεια.
10.Δαφνούς. Πιθανόν ο Αγιος Κωνσταντίνος.
11.Δελφοί (ή Δελφίς, Πυθών, Παρνασσία). Η Ομώνυμη πόλη.
12.Δρύμαια (ή Δρυμία, Δρυμός, Δρυμών). Η σημερινή Δρυμαία.
13.Εβενος . Πιθανόν κοντά στην Ελάτεια.
14.Ελάτεια. (ή Ελάτρεια, Ελάτη). Η ομώνυμη πόλη
15.Ερανος. Πιθανόν το σημερινό Κυπαρίσσι.
16.Ερωχος. Βρισκόταν κοντά στο Πολύδροσο.
17.Εχεδάμεια (ή Εχεδαμία). Πιθανόν η σημερινή Δεσφίνα ή κοντά στην Αντίκυρα.
18.Κίρφις. Βρισκόταν κοντά στους Δελφούς.
19.Κλεωναί. Βρισκόταν κοντά στην Υάμπολη κοντά στον Εξαρχο.
20.Κρίσα (ή Κρίσσα). Πιθανόν το σημερινό Χρυσό.
21.Κυπάρισσος. Κοντά στους Δελφούς.
22.Κύρα (ή Κίρρα, Κύρρα). Η σημερινή Κίρα
23.Λέδων. Βρισκόταν κοντά στην σημερινή Αγία Μαρίνα Φθιώτιδος.
24.Λίλαια. Η σημερινή Λιλαία.
25.Λυκώρεια. Κοντά στο Κορύκιο άντρο στον Παρνασσό.
26.Μάραθος. Κοντά στην Μονή του Αγ. Λουκά στην Βοιωτία.
27.Μεδεών. ήταν παραθαλάσσια πόλη της αρχαίας Φωκίδας στον όρμο του Αγίου Σπυρίδωνα στα βόρεια παράλια του Κορινθιακού κόλπο, κοντά στο Στείρι.
28.Νέων (ή Νεών). Βρισκόταν στους ανατολικούς πρόποδες της Τιθορέας, μιας από τις κορυφές του Παρνασσού. Τα ερείπια της αρχαίας πόλης βρίσκονται κοντά στην Βελίτσα.
29.Ογχη. Άγνωστο που βρισκόταν
30.Πανοπεύς (ή Πανόπεια, Πανόπη). Βρισκόταν κοντά στον Άγιο Βλάσιο Βοιωτίας.
31.Παραποτάμιοι (Παραποταμία). Βρισκόταν στην πεδιάδα της Ελάτειας.
32.Πεδιείς (ή Πεδίεια, Πεδιαία). Βρισκόταν μεταξύ Αμφίκλεια και Τιθορέας.
33.Στείρις (ή Στείριον, Στείρις). Το σημερινό Στείρι.
34.Τιθορέα. (Η μετονομασία του Νέων που αφού καταστράφηκε, ανοικοδομήθηκε παραπλήσια της προηγουμένης θέσης της).Η σημερινή Τιθορέα (Βελίτσα).
35.Τιθρώνιον. Η ομώνυμη πόλη
36.Τραχίς (Τραχίς, Θρακίς). Κοντά στην Χαιρώνεια.
37.Τρίταια (ή Τριταία). Εικάζεται ότι βρισκόταν μετά την Αμφίκλεια και πριν την Τιθορέα.
38.Υάμπολις. Κοντά στον Ασσο ποταμό, δίπλα στον Εξαρχο.
39.Υάποια. Άγνωστο που βρισκόταν
40.Φλυγόνιον (ή Φλυγονία). Πιθανόν το σημερινό Κυριάκι.
41.Φωκικόν. Βρισκόταν νότια της Δαύλειας.
42.Χαράδρα. Πιθανόν η σημερινή Μαριολάτα.

ΛΟΚΡΙΣ, (ΛΟΚΡΙΔΑ)

Οι Λοκροί ήταν αρχαίο ελληνικό φύλο, που κατοικούσε στην κεντρική Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Λοκρίδα, η οποία στην αρχαιότητα χωριζόταν σε δύο περιοχές.

Σύμφωνα με τον Στράβωνα, στα δυτικά κατοικούσαν οι Εσπέριοι ή Οζόλες Λοκροί, σε μια περιοχή η οποία βρισκόταν στους σημερινούς νομούς Φωκίδας και Αιτωλοακαρνανίας.

Στα ανατολικά (”Εώα Λοκρίς”) οι Λοκροί κατοικούσαν στην περιοχή του σημερινού νομού Φθιώτιδας. Αυτοί με την σειρά τους χωρίζονταν σε Λοκρούς Οπούντιους (σ’ αυτούς δηλαδή που είχαν μητρόπολη τον Οπούντα) και Λοκρούς Επικνημίδιους (που ονομάζονταν έτσι από το βουνό πλάι στο οποίο ζούσαν, την Κνημίδα, με κυριότερη πόλη το Θρόνιο), αλλά, γενικά, δεν συνήθιζαν να τους διαχωρίζουν καθώς ήταν ενωμένοι σε κοινό με πρωτεύουσα την πόλη Οπούς.

Επιφανής ήρωας των Λοκρών υπήρξε ο Αίας ο Λοκρός, που έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο ως επικεφαλής των υπόλοιπων Λοκρών και ο Πάτροκλος.

Οι Λοκροί πρέπει να ήταν οι πρώτοι που ονομάστηκαν Έλληνες, από τον Έλληνα, γιο του Δευκαλίωνα και της Πύρρας, οι οποίοι προέρχονταν από την Οπουντία Λοκρίδα.

ΟΖΟΛΕΣ ΛΟΚΡΟΙ (ΕΣΠΕΡΙΟΙ –ΔΥΤΙΚΟΙ ΛΟΚΡΟΙ)
Οι κυριότερες πόλεις τους ήταν οι παρακάτω:
1.Αίνος. Άγνωστο που βρισκόταν.
2.Άμφισσα. Η ομώνυμη πόλη.
3.Αντίκυρα. Η ομώνυμη πόλη.
4.Αξία. Άγνωστο που βρισκόταν.
5.Ευπάλιο ή αλλιώς Ευπαλία. Το σημερινό Ευπάλιο.
6.Ερυθραί. Ήταν το επίνειο του Ευπαλίου.
7.Ισσός (Ησσος). Σημερινή Βιτρινίτσα?
8.Ιωνός. (Η αλλιώς Ιωναία, Ιωνία) Άγνωστο που βρισκόταν.
9.Μεσσαπία. Άγνωστο που βρισκόταν.
10.Μυονία. (Μύων). Πιθανόν η σημερινή Αγία Ευθυμία Φωκίδας.
11.Ναύπακτος. Η ομώνυμη πόλη.
12.Οιάνθεια (η αλλιώς Οίανθος, Υάνθεια, Ευανθία, Ιάνθη). Πιθανόν το σημερινό Γαλαξίδι.
13.Οινεών. Βρισκόταν ανατολικά της Ναυπάκτου.
14.Ολπία. Άγνωστο που βρισκόταν.
15.Τολοφών. Βρισκόταν απέναντι από το Αίγιο.
16.Τριταία (η Τρίταια). Άγνωστο που βρισκόταν. Ίσως στην θέση 5 όρια κοντά στην Άμφισσα.
17.Υλη. Άγνωστο που βρισκόταν.
18.Φύσκος (η αλλιώς Φαίστος). Βρισκόταν κοντά στο Μαλανδρίνο.
19.Χάλαιον (ή αλλιώς Χάλειον). Βρισκόταν κοντά στο Γαλαξίδι.
20.Τείχιο. Άγνωστο που βρισκόταν
21.Κροκύλειο. Άγνωστο που βρισκόταν
22.Ποτιδάνεια. Άγνωστο που βρισκόταν

ΟΠΟΥΝΤΙΟΙ ή ΕΩΕΣ ΛΟΚΡΟΙ (ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΙ ΛΟΚΡΟΙ, )
Οι κυριότερες πόλεις τους ήταν οι παρακάτω:
1.Αλαί (ή αλλιώς Αλή, Αλαία). Πιθανόν ο σημερινός Θεολόγος Φθιώτιδας.
2.Αλοπη. Βρισκόταν κοντά στον Άγιο Κωνσταντίνο
3.Καλλίαρα (ή αλλιώς Καλίαρος). Πιθανόν κοντά στην Τραγάνα
4.Κορσεία (ή αλλιώς Κορσία). Πιθανόν κοντά στην Μαλεσίνα.
5.Κύνος (ή Κυνός). Πιθανό οι σημερινές Λιβανάτες
6.Λάρυμνα (Ανω και κάτω). Η ομώνυμη πόλη.
7.Νάρυξ (ή Νάρυκη, Ναρύκιον). Πιθανόν ο σημερινός Προσκυνάς. Ήταν η πατρίδα του Αϊαντα του Λοκρού.
8.Οπούς. Η πρωτεύουσα των Οπούντιων Λοκρών. Πιθανόν η σημερινή Αταλάντη. Άλλοι λένε ότι ίσως είναι η σημερινή Τραγάνα. Ήταν η πατρίδα του Πάτροκλου.

ΚΝΗΜΙΔΙΟΙ ΛΟΚΡΟΙ (Επικνημίδιοι- Ορεινοί Λοκροί και Υποκνημίδιοι-Πεδινοί Λοκροί)
Οι κυριότερες πόλεις τους ήταν οι παρακάτω:
1.Αιγειαί (ή Αίγεια, Αιγαίοι). Άγνωστο που βρισκόταν
2.Αλπηνός (ή Αλπηνοί) Βρισκόταν κοντά στις Θερμοπύλες. Ίσως η Ανθήλη.
3.Βήσσα (ή Βήσα). Άγνωστο που βρισκόταν
4.Θρόνιον. Βρισκόταν κοντά στον Βόαγριο ποταμό ή Μάνης όπως αναφέρει ο Στράβων, ο οποίος πήγαζε από το όρος Κνημίδα και κατέληγε στον Ευβοϊκό.
5.Κνημίς . Βρισκόταν κοντά στο σημερινό Ασπρονέρι. (εξου και η ονομασία του αντίστοιχου τούνελ που υπάρχει στον νέο αυτοκινητόδρομο)
6.Νίκαια. Βρισκόταν στις εκβολές του Σπερχειού.
7.Σκάρφεια. Η σημερινή Σκάρφεια.
8.Τάρφη. Βρισκόταν κοντά στην Νίκαια
9.Φάρυγαι. Βρισκόταν δυτικά του Θρονίου και της Νίκαιας. Ίσως ήταν η σημερινή Μενδενίτσα.

ΔΩΡΙΣ, (ΔΩΡΙΔΑ)

Δωρίδα στην αρχαιότητα ονομαζόταν η περιοχή στο βόρειο μέρος του σημερινού νομού Φωκίδας, δηλαδή στην περιοχή όπου βρίσκονται η Γραβιά και τα Καστέλλια, βόρεια της Οζολίας Λοκρίδας, δυτικά της αρχαίας Φωκίδας, νότια της χώρας των Μαλλιέων και ανατολικά των Οιταίων.

Η αρχαία Δωρίδα αρχικά ονομαζόταν Δρυόπις από τους Δρύοπες που την κατοικούσαν, ενώ Δωρίδα ονομάστηκε όταν την κατέλαβαν οι Δωριείς, οι οποίοι με την λεγόμενη “Κάθοδο των Δωριέων” τον 12ο π.Χ. αιώνα, εξαπλώθηκαν στην περιοχή της σημερινής Φωκίδας, καταστρέφοντας τον μέχρι τότε πολιτισμό αλλά και δίνοντας δύναμη στον ελληνισμό με την χρήση του σιδήρου. Αυτοί δημιούργησαν τη Δωρική Τετράπολη που ήταν η μητρόπολη των Δωριέων και περιλάμβανε τις πόλεις Βόιο, Κυτίνιο, Ερινεός και Πίνδος. Οι Δωριείς της Πελοποννήσου έστελναν πολύ συχνά δυνάμεις όταν η Δωρίδα κινδύνευε από τις επιθέσεις των Φωκέων.

Εκτός από την Τετράπολή τους οι Δωριείς ήταν διασκορπισμένοι και στην γύρω περιοχή

ΔΩΡΙΣ, (ΔΩΡΙΔΑ)
Τετράπολη (η οποία αργότερα έγινε εξάπολη) .
1.Bοίον. Βρισκόταν στην κοιλάδα της Γραβιάς πιθανόν προς την Μαριολάτα.
2.Ερινεός. Βρισκόταν κοντά στην Γραβιά. (Αλλιώς Ερινετός, Ερινούς, Ερινέον, Δώριον)
3.Κυτίνιο. Κτισμένη πιθανόν στις βόρειες πλαγιές του όρους Καλλίδρομο, κοντά στο Παλαιοχώρι Φθιώτιδας.
4.Πίνδος. Βρισκόταν πιθανόν στην περιοχή των Άνω Καστελιών.
5.Δρυόπη. Βρισκόταν ανάμεσα στα βουνά Οίτη και Παρνασσός πιθανόν κοντά στο Οινοχώρι.
6.Καρφία. Άγνωστο που βρισκόταν.