Δημόσια υγεία και τουρισμός υπό τον φόβο της πανδημίας

Νίκος Αγριαντώνης, αρχιτέκτονας - μηχ. ΕΟΤ με καταγωγή από Πενταγιού

Μίμης Μανωλάκος, δημοσιογράφος

 Eνα νησί με 30.000 μόνιμους κατοίκους στη θερινή περίοδο αιχμής ξεπερνάει τις 180.000. Με μια μικρή βελτίωση των υγειονομικών υποδομών, αν διαθέτει σύγχρονο δημόσιο νοσοκομείο με μία ΜΕΘ και δύο ΜΑΦ, και μια επικαιροποιημένη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης λόγω κορονοϊού, μπορεί και σήμερα σε συνθήκες ακραίου φόβου να υποδεχτεί με ασφάλεια ξένους επισκέπτες.

Από το 2002 έως σήμερα τρεις κορονοϊοί που προέρχονται από ζώα έχουν συνδεθεί με θανατηφόρα νοσήματα στον άνθρωπο. Αυτό σημαίνει, όπως επισημαίνουν πολλοί επιστήμονες που ασχολούνται με τη φύση και τον άνθρωπο καθώς και τη μελέτη των κορονοϊών, ότι η ιστορία δεν τελειώνει με τον Covid-19.

Ο νέος κορονοϊός, ο πιο καταστροφικός για την ανθρώπινη ζωή και την παγκόσμια κοινότητα, μας προϊδεάζει ότι δεν θα είναι ο τελευταίος. Στην Ελλάδα, εκτός από τις ανθρώπινες απώλειες -ευτυχώς λίγες σε σύγκριση με άλλες χώρες-, έχει επιφέρει ήδη τεράστια καταστροφή στον τουρισμό και σε όσους ανθρώπους σχετίζονται μ' αυτόν.

Οταν στο τέλος της χρονιάς θα γίνει ο απολογισμός, θα έχει χαθεί -σύμφωνα με τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις- το 15%-25% του ΑΕΠ, όσο περίπου χάθηκε στα 10 χρόνια των μνημονίων. Αρνητικός πρωταγωνιστής στην εθνική απώλεια ο τουρισμός και όλα τα συνδεδεμένα με αυτόν επαγγέλματα, που θα συμπαρασύρουν και άλλους κλάδους όπως οι μεταφορές ή και ο πρωτογενής τομέας, στον βαθμό που τροφοδοτεί τη διατροφική αλυσίδα του τουρισμού.

Μια ανάσα η Νάξος από τα παράλια της Πάρου. Η Νάξος διαθέτει νοσοκομείο αλλά όχι και η Πάρος. Τα επείγοντα περιστατικά φεύγουν με ειδικά διαμορφωμένα σκάφη από την Πάρο για τη Νάξο ή με αεροσκάφη για την Αθήνα. Κι όμως η Πάρος βουλιάζει κάθε χρόνο από χιλιάδες τουρίστες
ΑΠΕ - ΜΠΕ / ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΣΑΙΤΑΣ

Ο τουρισμός είναι η «αβάσταχτη» επιθυμία να διακόψει κανείς την καθημερινότητά του, να χαλαρώσει δραπετεύοντας σ' έναν όμορφο και ελκυστικό «ξένο» τόπο. Η επιθυμία είναι αδύνατον να εκπληρωθεί σε κλίμα ακραίου φόβου που προκαλεί η πανδημία. Τα αεροπλάνα, τα τρένα, τα πλοία με τη συγκέντρωση κόσμου σε περιορισμένους χώρους λειτουργούν αποτρεπτικά, όπως και τα μεγάλα πεντάστερα ξενοδοχεία των 1.000 και 2.000 κλινών. Η εμφάνιση ενός κρούσματος σε μια τέτοια μονάδα, ιδίως σε νησί, θα έχει από κάθε άποψη -υγειονομική, ψυχολογική και εν τέλει οικονομική- αντίθετο αποτέλεσμα. Θα καταστρέψει σε ελάχιστο χρόνο την εικόνα που έφτιαξε η χώρα μας τους δύο τελευταίους μήνες.

Η φετινή χρονιά θα πρέπει να θεωρείται σε μεγάλο βαθμό χαμένη. Κινδυνεύει όμως και η επόμενη αν ο ιός διαρκέσει 18 μήνες έως δύο χρόνια. Και το μέλλον θα είναι αβέβαιο αν δεν αλλάξει το μοντέλο γιγαντισμού της λεγόμενης τουριστικής ανάπτυξης, που βασίζεται στην ολοένα μεγαλύτερη αύξηση του αριθμού των επισκεπτών, και δεν αντικατασταθεί σταδιακά από ποιοτικότερες μορφές τουρισμού.

Η επιδημία προσφέρει την ευκαιρία για ανασχεδιασμό της τουριστικής στρατηγικής. Το νέο σχέδιο θα πρέπει να ξεκινήσει παντρεύοντας την τουριστική οικονομία με τη δημόσια υγεία και τον πρωτογενή τομέα παραγωγής.

Ο δημόσιος τομέας υγείας, κυρίως το προσωπικό του, απέδειξε σε συνθήκες πανδημίας, με ελάχιστες υποδομές, την αξιοθαύμαστη ικανότητά του να διαχειριστεί με περισσή επάρκεια αλλά και αυτοθυσία την υγειονομική κρίση. Η αυτοθυσία λειτουργεί σε έκτακτες συνθήκες. Δεν μπορεί να είναι συνεχής. Τώρα είναι η ώρα της πολιτείας. Να διευρύνει την πρωτοβάθμια και να ενισχύσει τη νοσοκομειακή με υγειονομικό προσωπικό αλλά και τεχνική υποδομή, ώστε με την κατάλληλη προβολή να δημιουργήσει υψηλότερο αίσθημα ασφάλειας.

Στις σημερινές συνθήκες η υγειονομική ασφάλεια αποτελεί τον πρωταρχικό παράγοντα για την προσέλκυση του ξένου επισκέπτη. Η σχετική ασφάλεια που προσφέρει η χώρα τώρα -σε σχέση με άλλες- μπορεί να γίνει το εφαλτήριο για τη μετάβαση στον θεματικό τουρισμό της υγείας, με την προσφορά σήμερα και σε βάθος χρόνου υγειονομικής περίθαλψης ιδιαίτερα στους Ευρωπαίους πολίτες σε συνεργασία με τις ασφαλιστικές δομές της χώρας τους.

Ο συνδυασμός τουρισμού και υγείας σε πολλούς τομείς βραχυχρόνιας περίθαλψης, ή με τη μορφή ετήσιου τσεκάπ, θα βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός θεματικού ποιοτικού τουρισμού με δωδεκάμηνη διάρκεια. Αρχίζοντας τώρα από επιλεγμένες περιοχές που διαθέτουν τις βασικές υποδομές, σταδιακά χρόνο με τον χρόνο θα επεκταθεί σ' ολόκληρη τη χώρα. Παράλληλα θα επιτρέψει την επιστροφή των χιλιάδων γιατρών που μετανάστευσαν κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων.

Θα είναι μια πιλοτική προσπάθεια ανασχεδιασμού της τουριστικής στρατηγικής στην κατεύθυνση του θεματικού τουρισμού που στοχεύει σε επισκέπτες υψηλής καλλιέργειας με διαφορετικά ενδιαφέροντα και ανάγκες, όπως είναι ο συνεδριακός, ιδιαίτερα στον τομέα της υγείας, ο αρχαιολογικός, ο θρησκευτικός, ο φυσιολατρικός, ο καταδυτικός, ο σπηλαιολογικός κ.λπ.

Τώρα που η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει αποφασίσει να καλύψει τις δαπάνες που προκλήθηκαν από τον κορονοϊό είναι η στιγμή να ενισχυθούν οι δομές της δημόσιας υγείας. Εκτός από τα προσωρινά βραχυχρόνια μέτρα, χρειάζονται μόνιμα για να αντιμετωπιστεί και το ενδεχόμενο νέου κύματος του ιού το φθινόπωρο, αλλά και μελλοντικές εμφανίσεις νέων ιών.

Το μοντέλο του γιγαντισμού σε συνθήκες πανδημίας αποδεικνύεται ατελέσφορο. Αντίθετα, οι μικρομεσαίες οικογενειακές μονάδες (από τις μπουτίκ hotel υψηλών προδιαγραφών έως τις χαμηλού κόστους) προσφέρουν τη ζεστασιά μιας διαφορετικής φιλοξενίας, την προσωπική επαφή με τον επισκέπτη αλλά και την ασφάλεια που χρειάζεται σήμερα και στο μέλλον. Η ταχύτατη ανάπτυξη των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης ενισχύει την τάση αυτή.

Κλασικό παράδειγμα η Σαντορίνη, η ναυαρχίδα του ελληνικού τουρισμού με το 98% του ξενοδοχειακού δυναμικού σε μικρομεσαίες μονάδες ή καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, η οποία αναδείχτηκε σε διάρκεια 40 χρόνων υπ' αριθμόν 1 τουριστικός προορισμός της Ελλάδας. Κι αυτό οφείλεται στη δημιουργική δραστηριότητα της μεσαίας τάξης με τη συμβολή του Δημοσίου στη δημιουργία των αναγκαίων υποδομών. Ξεκίνησε με το αεροδρόμιο το 1975, τα πρώτα υπόσκαφα στο πιλοτικό πρόγραμμα του ΕΟΤ το 1977 και τα έργα υποδομής το 1996-98 επί επαρχίας Ρούσσου (μαρίνα στη Βλυχάδα, κλειστό γυμναστήριο, 65 χλμ. μονοπάτια «οι δρόμοι του κρασιού», έναρξη κατασκευής δημόσιου νοσοκομείου κ.ά.).

Από ένα νησί λίγων χιλιάδων κατοίκων τη δεκαετία του 1970, έχει σήμερα 30.000 μόνιμους κατοίκους ενώ τη θερινή περίοδο αιχμής ξεπερνάει τις 180.000. Με μια μικρή βελτίωση των υγειονομικών υποδομών, αφού διαθέτει σύγχρονο δημόσιο νοσοκομείο με μία ΜΕΘ και δύο ΜΑΦ, και μια επικαιροποιημένη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης λόγω κορονοϊού μπορεί και σήμερα σε συνθήκες ακραίου φόβου να υποδεχτεί με ασφάλεια ξένους επισκέπτες, αν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα.

Είναι, πράγματι, σήμερα η ευκαιρία να αλλάξει ο σχεδιασμός. Με ευθύνη της πολιτείας και κεντρικό σχεδιασμό πρέπει να ανατεθεί στη δημιουργικότητα της μεσαίας τάξης η πρωτοπορία για την εφαρμογή του. Απέναντι στα τεράστια απρόσωπα ξενοδοχεία που προσφέρουν μουσακά προκάτ από την Κίνα, μόνο μονάδες μικρού και μεσαίου μεγέθους με εκπαιδευμένους ιδιοκτήτες και μόνιμο προσωπικό μπορούν να προσφέρουν, εκτός από το κατάλυμα, την ποιότητα της μεσογειακής κουζίνας, την ξενάγηση σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία της περιοχής με φυλλάδια ή προσωπική παρουσία, την υπόδειξη εκδηλώσεων για επαφή με τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, ώστε να δημιουργηθούν σταθεροί δεσμοί του επισκέπτη με την Ελλάδα.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ