31 Μαρτίου 1821, ο Αρτοτινός οπλαρχηγός Κοντοσόπουλος κυρήσσει την Επανάσταση στην Λοκρίδα

Η ΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΣΤΗ ΛΟΚΡΙΔΑ ΤΟ 1821 

Γράφει ο Παναγιώτης Δημάκης,
υπεύθυνος ιστορικού αρχείου Αμφικλείας-Ελατείας 

Την Επανάσταση στην Λοκρίδα, κήρυξε κατ’ εντολήν του Διάκου, (έγγραφον 8763 στην Εθν. Βιβλ. τμ. Χειρογ.), ο υπαρχηγός και εξάδελφος του Διάκου, Αντώνης Κοντοσόπουλος - Αθανασίου ή Γεραντώνος, την 31η Μαρτίου 1821 στο Ταλάντι, οπλαρχηγός Αταλάντης. Ο ίδιος σε επιστολή του που απευθύνεται προς την επιτροπήν των αγωνιστών, με τα εύλογα παράπονα του, μας προσφέρει λιγοστά στοιχεία, περί τα δράσεως του αυτή την εποχή στην Αταλάντη, πρωτεύουσα της Λοκρίδας, αυτά είναι και τα λιγοστά τεκμήρια που σχηματοποιούν την προσωπικότητα του, επί του παρόντος.

Ο Αντώνης Κοντοσόπουλος δηλώνει είχε κατηχηθεί και ειδοποιηθεί εγγράφως από τον εξάδελφό του Διάκου, αρματωλό της Λεβαδίας, περί του Επαναστατικού κινήματός την 20η Μαρτίου, με συνθηματικά λόγια «σήμερον εμβαίνομεν εις το θέρος…» και αύριον αφού συνάξεις αμέσως όλα τα όπλα της επαρχίας τούτης αμέσως να πολιορκήσετε τους Τούρκους, …εγώ δε αυθημερόν… με χίλιους περίπου οπλοφόρους πολιορκήσαμεν τους εκείθε Οθωμανούς εντοπίους και Αρβανίτες και τους καταστρέψαμεν καθ’ ολοκληρίαν φέρων αποτελεσμα… Μάλιστα οι πολιορκητές προχωρώντας περισσότερο, εθανάτωσαν και την οικογένεια του γιατρού Κούρταλη, που θα συναντήσουμε αργότερα, να συντάσσεται με τους επαναστάτες Έλληνες, στον Αγώνα, παρ’ ότι ουδέποτε, ελησμόνησε την ενέργεια αυτή, των συμπατριωτών μας, μη δεχόμενος από τότε να τους γιατρέψει.

* Προς την Σεβαστήν εξεταστικήν επιτροπήν των αγωνιστών Δυνάμει προκηρύξεων σας παρουσιάζομαι δια της παρούσης μου κι εγώ ατυχέστατος πάντων των άλλων αρχαίων οπλαρχηγών ίνα εκθέσω υμίν τα παράπονα μου εν συντόμω και τας οποίας θυσίας προσέφερον εις τον ιερόν αγώνα και την Πατρίδα, αφ' ετέρου δε εις την οποίαν δυστυχίαν ευρίσκομαι μετά της ατυχούς οικογενείας μου.
Σεβαστή επιτροπή, εγώ προ του ιερού αγώνος επί τουρκοκρατίας εχρημάτισα οπλαρχηγός εις την επαρχίαν Αταλάντης περιοδεύων και άμα ήχησεν η σάλπιγξ της ελευθερίας, τουτέστιν η ημέρα εκείνη κατά την οποίαν εσηκώσαμεν τα όπλα κατά των Οθωμανών (καθότι ήμην κι’ εγώ κατηχημένος κατά την 29 Μαρτίου του 1821) και ειδοποιήθην εγγράφως παρά του εξαδέλφου μου Διάκου από την Λεβαδίαν λέγοντας μοι ότι δήθεν σήμερον εμβαίνομεν εις το θέρος και αύριον αφού συνάξης αμέσως όλα τα όπλα της επαρχίας ταύτης αμέσως να πολιορκήσετε του Τούρκους’ εγώ δε αυθημερόν χωρίς να διστάσω, κατέβαλον μυρίας προσπαθείας, τρόπους, κόπους και κινδύνους εσύναξα όλα τα όπλα της επαρχίας Αταλάντης εκουσίως και ακουσίως εν διαστήματι λέγω μιας νυκτός και παρευρέθην εις την πρωτεύουσαν με χιλίους περίπου οπλοφόρους και επολιορκήσαμεν τους εκείσε Οθωμανούς εντοπίους και Αρβανίτας ξένους και κατά συνέπειαν τους καταστρέψαμεν καθ’ ολοκληρίαν φέρων αποτέλεσμα. Καθώς δε έκαμεν ο Διάκος εις Λεβαδίαν, ο Πανουργιάς εις Άμφισσαν, ο Καλτσοδήμος εις Λιδωρίκιον, ο Γεροδυοβουνιώτης εις την Μποδονίτσαν και ο Μήτρος Κοντογιάννης, ο Γιολτάσης εις το Καλλίδρομον καθώς και εις την Δυτικήν Ελλάδα Μακρής, Ράγκος και λοιποί οπλαρχηγοί, ούτω κι ’ εγώ εις την Αταλάντην. 

Εν Αμφίσση την 2 Μαίου 1865

Α. Κοντοσόπουλος
25η Μαρτίου 1821.

Ετιμήθη με το αξίωμα του πεντακοσιάρχου στις 21 Φεβρουαρίου 1822, από τον Άρειο Πάγο και της αντιστρατηγίας, από το 1822, από την προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδος. Αντισυνταγματάρχης της Φάλαγγας, (ΦΕΚ 14/1845 29η Μαΐου), με το ΦΕΚ 43/1858 έλαβε τον χρυσό σταυρό Τάγματος του Σωτήρος.

Πηγή: http://fthiotikos-tymfristos.blogspot.com/2016/04/21.html

Δενδροφύτευση Κερασιών στη Κερασιά

 Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κερασιάς θέλει να ευχαριστήσει τον συγχωριανό μας, Κωνσταντίνο Χαλιορή για την ευγενική του προσφορά προς το χωριό του παππού του.

Ο Κωνσταντίνος  Χαλιορής είναι Οικονομολόγος – M.Sc και υποψήφιος Διδάκτωρ του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Είναι  Συντονιστής Γενικός Διευθυντής του Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθηνών “Σπύρος Λούης”και έλκει την καταγωγή του από το χωριό μας, Κερασιά – ΦΩΚΙΔΑΣ.

Είναι εγγονός του Κωνσταντίνου Σκουρή, υιός της Ελένης  Σκουρή και δείχνει  έμπρακτα  την αγάπη του για το χωριό του παππού του, προσφέροντας δέκα (10) δέντρα κερασιάς  και  αναλαμβάνοντας τα  έξοδα φύτευσης  και  περίφραξης των δέντρων αυτών.

Εις μνήμην του παππού του, Κωνσταντίνου  Σκουρή, προσέφερε  τις κερασιές,  ώστε  να  στολίζουν την  είσοδο  του  χωριού.

 

Πηγή: https://kerasia-fokidas.gr

 

Δημοτική Βιβλιοθήκη Άμφισσας

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Άμφισσας ιδρύθηκε το 1957, και είναι μια από τις σημαντικότερες γενικές, επαρχιακές βιβλιοθήκες. Προσφέρει στους κατοίκους της πόλης, αλλά και εκτός των ορίων αυτής, δυνατότητες για πνευματική και καλλιτεχνική παιδεία και στους νέους συμπληρωματικές γνώσεις που θα τους βοηθήσουν στις σχολικές και πανεπιστημιακές τους εργασίες καθώς και την έρευνα κάθε μελετητή. Το δανειστικό τμήμα περιλαμβάνει περίπου 35.000 τόμους, όλων των κατηγοριών καθώς επίσης παιδικά και εφηβικά βιβλία. Το τμήμα αρχείων περιλαμβάνει αξιόλογο αριθμό φυλλαδίων, περιοδικών, εφημερίδων (τοπικό τύπο) καθώς και σπάνιο αρχείο χειρογράφων, όπως του Αλέξανδρου Δελμούζου, Κων. Κόντου, Κων. Σάθα, Βαλκανικών Πολέμων. Το τμήμα μελέτης της δωρεάς Βασίλη Λαχανά - Καλλιόπης Γιοτσαλίτου Λαχανά ταξινομημένο με το σύστημα Dewey, περιλαμβάνει 15.000 τόμους σπάνιες εκδόσεις, δερματόδετες, βιβλία με καλλιτεχνική βιβλιοδεσία και πολλά με συλλεκτική αξία. Η δωρεά του αείμνηστου, συντοπίτη μας δημοσιογράφου, Γιώργου Κ. Γάτου αποτελεί Παράρτημα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης, μη δανειστικό, που περιλαμβάνει περίπου 10.000 τόμους επιστημονικού περιεχομένου πρόσφατες χρησιμότατες εκδόσεις, επίσης ταξινομημένο με το σύστημα Dewey. Στη Βιβλιοθήκη λειτουργεί αναγνωστήριο στα πλαίσια του ωραρίου, υπάρχει δυνατότητα ασύρματης σύνδεσης στο διαδίκτυο και Η/Υ για το κοινό. Στο κείμενο που ακολουθεί ο Γιώργος Γάτος διηγείται γλαφυρά την απαρχή της.

«Η Δημοτική Βιβλιοθήκη της Άμφισσας γεννήθηκε, ύστερα από ατελείωτες συζητήσεις, θεωρήσεις, προτάσεις και αντιπαραθέσεις μέσα στις μικρές ή και μεγαλύτερες το συχνότερο ανεπίσημες, μαζώξεις φίλων και μελών της Φοιτητικής Ένωσης Φωκέων - ΦΕΦ- «Φευ και Αλίμονο» το παράφραζε σκωπτικά ο αξέχαστος εκείνος καθηγητής Θανάσης Σορόκος της μαθηματικής μας «παραπαιδείας» ο πρώτος και μοναδικός που έκανε αποκλειστικά τότε, στην Άμφισσα φροντιστήρια! Και εμείς νέοι, σε παρθενική επαφή με την πολύβουη και συχνά παράξενη Αθήνα, γεμάτοι ζωντάνια μα μαζεμένοι, με όνειρα, ιδανικά και φαντασιώσεις όλο και γυρνάγαμε πίσω, όλο και μας ακολουθούσε η πόλη, όλο και στήναμε το παραμύθι μας με την πόλη.

Έτσι ακριβώς ξεκίνησε η Βιβλιοθήκη. Το πρώτο μας βήμα στο μύθο του «εκπολιτισμού» έτσι το λέγαμε τότε: για τη «δημιουργία πνευματικών κέντρων στο νομό μας» για την «εξύψωση του μορφωτικού ηθικού επιπέδου του νομού», όπως έγραφε και το καταστατικό μας. 

Προπομπός της πρωτοβουλίας ο Κώστας Πριγγής που χτύπησε την πόρτα του Δημάρχου Δ. Λιανουλόπουλου, που μετέφερε και ανέπτυξε την κοινή ιδέα. Έτσι η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Άμφισσας, Αρ. 203 στις 19 Οκτωβρίου 1955, άνοιγε το δρόμο για τη δημιουργία της Δημοτικής Βιβλιοθήκης την 17 Ιανουαρίου 1957, που στη συνέχεια δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 18/ 8 Φεβρουαρίου 1957 τεύχος Α΄ και τελικά κατοχύρωνε τη σύσταση και την λειτουργία της, τη θεσμική της υπόσταση ως «νομικό πρόσωπο». 

Το Μάρτιο του 1957 ορίζεται και το πρώτο Δ.Σ της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άμφισσας: Πρόεδρος Δ.Σ, ο Δήμαρχος Άμφισσας Δημ. Λιανουλόπουλος, μέλη από το Δημοτικό Συμβούλιο οι Ευθύμιος Καπράλος και Παναγιώτης Γούναρης και οι ιδιώτες Ζαφείρης Ζαφειρόπουλος και Κώστας Πριγγής. Ο τελευταίος ορίστηκε μάλιστα και διευθυντής της. Πρώτη στέγη προσωρινή, μια αίθουσα κάτω από το Δημαρχείο, στην πλατεία Κεχαγιά, κολλητά με το μεγάλο καφενείο εκεί όποιος θυμάται, που στεγάζονταν οι Οδηγοί. Περιουσία : «5000 δρχ.» και «ολίγοι τόμοι βιβλία»… Και σίγουροι πόροι: «ετήσια δημοτική επιχορήγησις χιλίων δρχ.»

Η βιβλιοθήκη σήμερα στεγάζεται στον υπόγειο χώρο του Πνευματικού Κέντρου Άμφισσας, στην πλατεία Ησαΐα, αν και θα της άξιζε ένα δικό της κτήριο για να στεγάσει ανέτως τις συλλογές της και τα προγράμματα της. Μια καλή ιδέα θα ήταν η Οικία Κορδώνη…

 

Πηγή: Εν Αμφισση

 

Μήνυμα του Δημάρχου Δωρίδος για την επέτειο της 25ης Μαρτίου

                                                                                                               

25η Μαρτίου 1821  -  25η Μαρτίου 2021
200 χρόνια Ελευθερίας!
Δεν ξεχνάμε…

•    Το αίμα των ηρώων, αφανών και επιφανών, που θυσιάστηκαν στο μεγάλο ξεσηκωμό για να δώσουν στις επόμενες γενιές το ακριβότερο αγαθό, την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
•    Το αίμα και όλων εκείνων που αγωνίστηκαν, πριν το 21’, αλλά δεν κατάφεραν να κερδίσουν τον άνισο αγώνα που έδωσαν. Ο ανθός της ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ είναι καρπός και της δικής τους μάχης.
•    Τις βοήθειες των λαών ανά τη γη που στάθηκαν στο πλευρό των Ελλήνων δημιουργώντας το Κίνημα Φιλελληνισμού που αναπτύχθηκε και προσέφερε σημαντικές και πολύπλευρες υπηρεσίες στο αγώνα.
•    Τα λάθη που έγιναν, τις εμφύλιες αντιπαραθέσεις και τις συγκρούσεις για τη διαχείριση του Νέου Κράτους, πριν ακόμα αυτό σχηματιστεί, οι οποίες λίγο έλειψε να αποβούν μοιραίες για την έκβαση του Μεγάλου Αγώνα.
•    Την υποχρέωση όλων μας, σήμερα και πάντα, να υπερασπιστούμε με κάθε τρόπο τις αξίες και τα ιδανικά μας, την Ελλάδα και τον Ελληνισμό, από τους νέους κινδύνους.
Δεν ξεχνάμε τίποτα από όλα αυτά! Τα έχουμε πάντα στη σκέψη μας διότι η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ είναι αδιαπραγμάτευτη αλλά όχι και δεδομένη! Σήμερα γιορτάζουμε με τη θύμηση των αγώνων και των μηνυμάτων που αυτοί φέρουν, ενώ ταυτόχρονα στρέφουμε το βλέμμα στο μέλλον με στόχο να σταθούμε αντάξιοι των προσδοκιών, για μία Ελλάδα υπερήφανη που θα αντιφεγγίζει το σεβασμό όλων! Με παρακαταθήκη τις διδαχές του παρελθόντος και πίστη στις δυνάμεις μας, ενωμένοι θα τα καταφέρουμε!

Χρόνια Πολλά Ελλάδα!
Χρόνια Πολλά Δωρίδα!

Το Μοναστήρι του μεγάλου Μακρυγιάννη στην Δεσφίνα...το ιερό τάμα και η Ελληνική Επανάσταση του 1821...

 

 

 

Η Παλαιά Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννου του Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται σε απόσταση περίπου 6 χιλιομέτρων Ν.Α. της Δεσφίνας.

 

Η επανάσταση του ’21 ήταν πόλεμος της οικογένειας

 Τα πάθη των αμάχων μιας οικογένειας την περίοδο εκείνη

Στην επίσκεψή μας πριν λίγα χρόνια στο Παρίσι, μας προκάλεσε ιδιαίτερην εντύπωση, ανάμεσα στ’ άλλα, η αναγραφή στα υπέρθυρα των εξαίρετων μνημείων - κτιρίων του εμπνευσμένου απ’ τα κηρύγματα των Διαφωτιστών κεντρικού συνθήματος- τριπτύχου «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη» της Γαλλικής επανάστασης. Η επιμονή στη διατήρηση και προβολή της συμπυκνωμένης συλλογικής μνήμης, είναι μια συγκινητική, όσο κι αναγκαία ενέργεια/προσπάθεια που γεννά στενάχωρη, μελαγχολική διάθεση. Και είναι τέτοια λόγω της άγονης αναζήτησης κάποιων ανάλογων τέτοιων υπομνήσεων, σε Αθήνα, ή και Άμφισσα, για τη συντήρηση της μνήμης της Ελληνικής Επανάστασης. Αυτής που άρχισαν οι προεργασίες εορτασμού των 200 ετών απ’ την έναρξή της.

Προσπαθήσαμε να καταλάβομε τη λογική των διθυραμβικά εξαγγελθέντων σχεδιασμών. Δεν πεισθήκαμε ότι οι στοχεύσεις είναι σε αρμονία με τις από παλιά γνωστές απόψεις π.χ. του Σπ. Ασδραχά (‘‘Η Επανάσταση του ’21 είναι το μεγαλύτερο γεγονός της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, η μεγάλη τομή’’, εφημ. ‘‘Κ’’, 24/11/2002) ή του Γ. Σεφέρη, εκθειάζοντα την ‘‘παράδοση που μπήκε θριαμβευτικά στη συνείδηση του έθνους με την ελληνική επανάσταση. Ο αγώνας εκείνος ήταν ένα κοινωνικό, πολεμικό και πολιτικό γεγονός. Ήταν συνάμα και ένα πνευματικό γεγονός (...) η άποψη αυτή, η πιο αγνοημένη...’’ (‘‘Ένας Έλληνας-Ο Μακρυγιάννης’’, Δοκιμές, 1ος τ., Ε΄ έκδ., Ίκαρος, σ. 241). Επιφύλαξη και για τα επιλεγέντα πρόσωπα των Επιτροπών. Ας μην έχομε πια γεροΑγωνιστές. Από ό,τι διαθέτομε, θα μπορούσαμε να επαναλάβομε το: ‘‘Έτσι ήτανε μωρέ’’, του Γ. Βλαχογιάννη; Εκτός κάποιων προφορικών κρούσεων, ενημερώσεων σε τοπικό επίπεδο, δεν έχομε εικόνα προθέσων - σχεδιασμών για τα καθ’ ημάς. Χωρίς καθόλου μαξιμαλιστικές προσδοκίες, θα ευχόμαστε να μην απλώσουν οι όποιες σχεδιαζόμενες εκδηλώσεις - δραστηριότητες σε περιγραφές μαχών κι αφηγήσεις αγιογραφίες αγωνιστών, ή τοπικιστικές αδικαίωτες εξάρσεις υπερκερασμού της προσφοράς άλλων πόλεων – περιφερειών, πάνω στα οποία είχε φτιαχτεί το αφήγημα του 20ού αι. Θα προτιμούσαμε/ εισηγούμαστε σε ένα περιεκτικό κεντρικό προγραμματισμό: ανάδειξη του έργου (με την αυτοσυνειδησία που περικλείει) του συμπατριώτη μας στρατηγού Μακρυγιάννη και της ουσιαστικής συνεισφοράς του τόπου σε επίπεδο λαϊκής βάσης, στο Μεγάλο Ξεσηκωμό, όπως είχε οραματισθεί και μας άφησε παρακαταθήκη ο Ευθ. Σταθόπουλος.

Σαν μια τέτοια μικρή εισαγωγή στο κλίμα της 200ετίας, που δεν μας χρειάζεται για τη συχνότατη ενασχόληση, με κάθε λόγο αναδρομής στο ’21, είναι το σημείωμα που ακολουθεί. Προσπαθήσαμε να εξαρθεί το ενδιαφέρον από την αποτύπωση αναμνήσεων των κακουχιών που υπέστησαν τα άμαχα μέλη μιας επιφανούς οικογένειας, η γυναίκα, η πενθερά και τα μικρά ανήλικα παιδιά του Αθ. Λιδωρίκη. Κάτω απ’ τον μη προϊδεάζοντα τίτλο βιβλίου ‘‘Σελίδες τινές τῆς ἱστορίας τοῦ βασιλέως Ὅθωνος’’, έχουν καταγραφεί επιμελώς και μ’ ενάργεια τα βιώματα της ιδιαίτερα καλλιεργημένης και με έντονη, για γυναίκα του ελληνικού 19ου αι., προσωπικότητα, της Πηνελόπης Αθ. Λιδωρίκη - Παπαηλιοπούλου (1) (1831 -1904). Έχουν γίνει σημαντικές αναφορές στο βίο, τις δραστηριότητες και τα έργα της. Γεννήθηκε στην Άμφισσα και σπούδασε στην Αθήνα, στο Παρθεναγωγείο Χιλ και 4 χρόνια στο Αρσάκειο. Χρημάτισε κυρία των τιμών της βασίλισσας Αμαλίας και 2α σύζυγος του Ηλ. Παπαηλιόπουλου. Ενδιαφέρθηκε για το ’21, πέραν των μνημών, γι’ αυτό που απέκτησε απ’ τη μητέρα της, συγγράφοντας και βιβλίο. Εστράφη και στη λογοτεχνία. Ο Τ.Λάππας βρήκε και 3 διηγήματά της, εκ των οποίων ‘‘Ο παράφρων’’, είναι μια αισθηματική ιστορία ενός Έλληνα με μια χανούμισσα, που εξυφάνθηκε κατά την πολιορκία του κάστρου των Σαλώνων το 1821 και ολοκληρώθηκε δραματικά στις Φαιδριάδες, ιστορία πιθανόν προερχόμενη από αφηγήσεις Σαλωνιτών.

Ο Αθ. Λιδωρίκης (1788-1868) ήταν έμπιστος γραμματέας (σφραγιδοφύλακας) του Αλή πασά, μέλος της Φιλικής Εταιρείας, με δράση στην Επανάσταση. Κατά τον Α. Γούδα, δεν είχε ένοπλη ανάμειξη. Παρείχε πολιτικές υπηρεσίες ενθάρρυνσης - υποστήριξης των αγωνιστών. Προήγγελλε την επιτέλους αναγκαστική ενίσχυση του Αγώνα της Ανεξαρτησίας απ’ τους Ευρωπαίους, με επιμονή και τάξη (Α. Γούδας, Βίοι Παράλληλοι, τ. Ζ΄, σ. 353). Κατέλιπε και ελλιπή απομνημονεύματα, που δημοσίευσε ο Τ. Λάππας (και ανάτυπο, τ. Δ΄ Ηπειρωτικής Εστίας, Ιωάννινα 1955, σσ. 17, 73).

Το παραπάνω βιβλίο, για το οποίο όταν κυκλοφορήθηκε στην Αθήνα το 1898, πολυσέλιδο, καλοτυπωμένο γραμμένο σ’ επιστολιμαίο τύπο (δηλ. σαν επιστολή που ο άγνωστος συγγραφέας έστελνε στο λόγιο Φίλιππο Οικονομίδη (2) - παροχή πληροφοριών για τη βιογραφία του Νικ. Α. Λιδωρίκη, είδος συνηθιζόμενο τότε), γράφτηκε σε αθηναϊκήν εφημερίδα της εποχής πως «εἶναι πόνημα φιλοσόφου τινός φιλαλήθους γέροντος, ὅστις ὡρμήθη ὑπό ἁγνῆς φιλοτιμίας νά χαράξῃ τάς ἀξιολογωτάτας τῶν ἀναμνήσεων τῆς νεανικῆς και ἀνδρικῆς αὐτοῦ ἡλικίας, διελθούσης διά μέσου τῆς ἱστορικῆς δίνης μιᾶς ὁλοκλήρου γενεᾶς ἀπό τῆς μεγάλης ἡμῶν ἐθνικῆς Ἐπαναστάσεως μέχρι τῆς μεταπολιτεύσεως τοῦ 1862». Βάσιμα εικάζεται ότι ο συγγραφέας προέρχεται απ’ την οικογένεια του Αθ. Λιδωρίκη, ή από στενά σχετιζόμενο μαζί της άνθρωπο, αφού τα αναφερόμενα περιστατικά είναι καθαρά οικογενειακά κι ελάχιστοι μπορούσαν να γνωρίζουν.

Είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο, καλογραμμένο με χάρη κι αφέλεια καμιά φορά, με παρατηρητικότητα, αντικειμενικό κι ενίοτε αυστηρό. Περιέχει άγνωστες από αλλού ιστορικές πληροφορίες. Επεισόδια - πρόσωπα γνώριμα κι άγνωστα, που έλαβαν χώραν, ή έδρασαν σε δύσκολες στιγμές, μια σειρά εικόνων,ανόθευτων με φυσικότητα, απλά κι ανεπιτήδευτα αποτυπωμένων. Όσα περιστατικά δεν τα έζησε η συγγραφέας, μα άκουσε να τα διηγούνται οικείοι της, τα παρουσιάζει με πειστικότητα και ζωντάνια, που ο αναγνώστης θαρρεί πως ήταν αυτόπτης. Ξεκινά απ’ την Επανάσταση και φθάνει στην Οθωνική εποχή, φανερώνοντας πολλά άγνωστα περιστατικά για τους πρώτους βασιλείς και τους αυλικούς. Εκεί είχαν εστιάσει οι παλαιότεροι το ενδιαφέρον κι ο Τ. Λάππας, που πρώτος είχε αναδείξει κι αξιοποιήσει, απ’ τη δική του οπτική, το βιβλίο (Πηνελόπη Λιδωρίκη - Παπαηλιοπούλου, σε περ. ‘‘Στερεά Ελλάς’’, Φεβρ., τ. 37, σσ. 8-12, Μαρτ., τ. 38, σσ. 11-15 & Απρ., τ. 39, σσ. 26-29 &38 του 1972).

Ο εκδότης Κάρλ Μπεκ (1855-1934) γερμανικής καταγωγής, γεννήθηκε στην Αθήνα, πήγε και δούλεψε για κάποιο διάστημα σε βιβλιοπωλείο στη Γερμανία και γυρνώντας πίσω, εργάστηκε αρχικά σε βιβλιοπωλείο κι ύστερα ίδρυσε δικό του εκδοτικόν οίκο, διευθύνοντάς τον ώς το 1902. Τότε συνεταιρίστηκε με τον Τ. Μπαρτ. Το 1910 αποχώρησε πωλώντας το μερίδιό του στον Κ. Ελευθερουδάκη. Ανάμεσα στα πολλά και σημαντικά έργα που εξέδωσε, ήταν κι η Ιστορία της Ελλάδος του Σπ. Λάμπρου. Στις ‘‘Σελίδες’’ εξηγεί, σε άτιτλο δισέλιδο Πρόλογο, ότι του περιήλθε το χειρόγραφο χωρίς άλλα στοιχεία για το συγγραφέα· με «τήν μορφήν ἀπομνημονευμάτων ἱστοροῦνται ἐπεισόδια τινα τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως». Έχει υπ’όψιν του ότι το αφήγημα περιστρέφεται γύρω από τον Νικ. Αθ. Λιδωρίκη (1817-18; ), γιο του Αθανασίου και πρεσβύτερο αδερφό της Πηνελόπης. Έχει εντοπίσει τις «παντοῖες κρίσεις καί γνῶμες-αὐστηρές ἐνίοτε- περί προσώπων καί γεγονότων κοινωνικῶν καί πολιτικῶν» αποφαινόμενος ότι το ἔκρινε «ἄξιον ἐκδόσεως διά τε τήν ἀφέλειαν τῆς διηγήσεως καί τήν ζωηρότητα ἐν ταῖς περιγραφαῖς τῶν περιπετειῶν, ἃς ὑφίσταντο κατά τούς χρόνους ἐκείνους αἱ φεύγουσαι τήν τουρκικήν ὠμότητα ἑλληνικαί οἰκογένειαι». Τέλος πληροφορεί για την εμπλοκή-ανεκτέλεστη (λόγω θανάτου) πρόθεση επιμελημένης έκδοσης του χειρογράφου, απ’ το λόγιο καθηγητή Φιλ. Οικονομίδη. Αφού κάτι τέτοιο δεν συνέβη, δηλώνει ότι προχώρησε στην έκδοσή του με τον «εν τη προμετωπίδι τίτλον», χωρίς καμία παρέμβαση στο κείμενο, τη μορφή, ή τη διάταξη της ύλης. Το βιβλίο υπάρχει στον διαδικτυακό τόπο ‘‘Ανέμη’’ από όπου το μελετήσαμε.

 

Η 14σέλιδη Εισαγωγή σε 2 ενότητες, ξεκινά με την αναπόληση της κρυπτόμενης συγγραφέως: α) γεγονότων φιλοπατρίας, β) μαθητικών στιγμών και αλησμόνητου δασκάλου, γ) της αφίξεως στον Πειραιά «μέ μίαν Γαλαξιδιώτικην μπρατζέρα», για μόνιμην εγκατάσταση στην Αθήνα, της οικογένειας του Αθ. Λιδωρίκη το 1836, ύστερα από 4ετή παραμονή τους στα Σάλωνα-Άμφισσα. Εκεί παρατίθενται ενδιαφέρουσες εικόνες της Αθήνας, των πρώτων χρόνων της ως πρωτεύουσας του νεοελληνικού κράτους. Οι αναπολήσεις εκδιπλώνονται στο πώς μεγάλωναν τα παιδιά (αγόρια-κορίτσια) προεπαναστατικά και το πώς γίνονταν οι γάμοι την περίοδο του Μεγάλου Ξεσηκωμού. Έντονη αντίθεση με την έξοδο-ζωή αργότερα στη δυτικήν Ευρώπη «τόν πολιτισμένον κόσμον, τόν τακτοποιημένον πρό αἰώνων, τόν βίον τόν ὡρολογοποιημένον». Και οι μνήμες των ηρωικών χρόνων παρέμεναν και δεν ξέφτιζαν, αξεθώριαστες.

Πρώτη αναφορά στον Αλή Πασά και τα Γιάννενα, πώς η πόλη έμενε στα σκοτάδια της αμάθειας, μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, στο οποίο ο Αθ. Λιδωρίκης ήταν Σύμβουλος της Επικρατείας. Και στη 2αν ενότητα της εισαγωγής αναμνήσεις, αναπολήσεις και συγκρίσεις, μαθητικά χρόνια και έγνοιες, «Δωρικοί ἀστεϊσμοί», δηλ. το ρουμελιώτικο πνεύμα- χιούμορ του Νικ. Λιδωρίκη και περιγραφή των προεπαναστατικών συνηθειών όσον αφορά σε επισκέψεις, κοινωνικές επαφές προσώπων, υποδοχή και περιποιήσεις στο σπίτι, με σκιαγράφηση των ρόλων άντρα και γυναίκας στο πατριαρχικό περιβάλλον. Η συγγραφέας προοιωνίζεται τις αλλαγές σε εργασία και μόδα απ’ την έναρξη του αγώνα των γυναικών για ισότητα στην Ελλάδα. Μνήμες των επαφών του Αθ. Λιδωρίκη με τους παλιούς φίλους του, σεβασμίους πια γέροντας «φέροντες ἐπ’ ὤμου τό οἰκοδόμημα τῆς ἀναγεννηθείσης Ἑλλάδος (…) ἡ συνομιλία περιωρίζετο εἰς τέσσερας λέξεις, τό πολύ ὀκτώ, κατόπιν ἐρρόφων ἡσύχως τόν καπνόν των τόν καφέ των καί ἀπήρχοντο (…) αὐτοί μέ τά τέσσερα λόγια τό ἔφτιαξαν τό ρωμέικο, ἡμεῖς μέ τά χίλια τέσσερα τό ξεφτύσαμε» (σσ. 9-10).

Αποδύεται κατόπιν σ’ έναν ύμνο του ήθους των παλιών αγωνιστών. Κάνοντας λόγο για το σπίτι των Λιδωρίκηδων στην οδό Αδριανού (Πλάκα), μιλάει για τα σπίτια της παλιάς Αθήνας, με τη μεγάλη αυλή και την εθιμοτυπία των ανταλλαγών-κοινωνικών επισκέψεων. Ξανά οι σχέσεις των δύο φύλων, «οἱ σύζυγοι τότε, καί μέ ὅλην τήν ἀγερωχίαν τοῦ χαρακτῆρος των και τά σατραπικά ἤθη των, πρός τάς γυναῖκας τους ὅμως ἐφέροντο μετά σεβασμοῦ». Επαινούνται οι Ηπειρώτες για τα νοητικά και επιχειρηματικά τους επιτεύγματα. Για το Νικ. Λιδωρίκη γράφεται ότι ήταν «ἐπιτυχές κρᾶμα ἀνατροφῆς Ἠπειρωτικῆς μετά ἀγερωχίας καί ὑψηλοφροσύνης Δωριέως». Το παιδί απ’ τη μητέρα του βοηθείτο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και του πατριωτικού του φρονήματος. Παρά τις υποχρεώσεις ανατροφής 4 μικρών παιδιών, με αναφορές σε Πλούταρχο και ιστορικά γεγονότα, όπως η μάχη των Θερμοπυλών-επεισόδια του Αγώνα, φρόντιζε επισταμένως να κοινωνικοποιεί τη νέα γενιά και να τα εμπλουτίζει με ακριβές μνήμες της Επανάστασης.

Και το Α΄κεφάλαιο ξεκινά με αναφορά στο Νικ. Λιδωρίκη και μια εύστοχη κρίση για τους πολιτικούς ηγέτες που δεν ανταποκρίθηκαν/ονται στα συναισθήματα του λαού. Καταγράφεται συνοπτικά η ιστορία του Αθ. Λιδωρίκη, που μικρός πήγε όμηρος στον Αλή Πασά, σπούδασε κοντά στον περίφημο δάσκαλο Αθανάσιο Ψαλίδα και ανεδείχθη έμπιστος γραμματέας-σφραγιδοφύλακας του Αλή Πασά. Νυμφεύτηκε στην Άρτα την Βασιλική, κόρη ενός πλούσιου άρχοντα, του Ντέμου. Παρασιωπάται το γεγονός της πρόσληψης του νεώτατου Μακρυγιάννη, ως επιστάτη του απουσιάζοντα στα Γιάννενα αφεντικού του. Για τις πρώτες περιπέτειες της οικογένειας, που διαδραματίζονται στην περιοχή της Άρτας, πηγή συσχέτισης – επιβεβαίωσης των γραφομένων, είναι ο Στρατηγός. Όντας μέλος της Φιλικής Εταιρείας, ο Αθ.Λιδωρίκης συνελήφθη απ’ τους Τούρκους, με κίνδυνο απώλειας της ζωής του, στην έκρηξη της Επανάστασης. Ευεργετηθείς απ’ την ένοπλη επέμβαση του Χασάν μπέη (ανιψιού του Ομέρ Βρυώνη), κατέφυγε στο στρατόπεδο του Γώγου Μπακόλα. Ο Χασάν πασάς της Άρτας όμως συνέλαβε για να οδηγήσει σκλάβα τη σύζυγό του. Ο Νικόλαος, αν και 4αετής, υπερασπίζεται την απειλούμενη μητέρα του, κερδίζοντας ακόμα και τη συμπάθεια του επικεφαλής αστυνομικού οργάνου. Με τη μεσολάβηση του Ι. Κωλέττη, η γυναίκα έμεινε σε κατ’οίκον περιορισμό στο σφραγισμένο σπίτι της.

Η σε προχωρημένη εγκυμοσύνη γυναίκα απελευθερώθηκε με την είσοδο των ελληνικών στρατευμάτων στην Άρτα, απ’ το Μακρυγιάννη (υποτακτικό - επιστάτη τους προεπαναστατικά) και μερικά παλικάρια Δωριείς (δηλ. αγωνιστές απ’ την επαρχία του Λιδωρικιού), που είχε στείλει επί τούτου ο Αθ. Λιδωρίκης. Αναφέρεται αναλυτικά στο στρατηγό-συγγραφέα των Απομνημονευμάτων, το ρόλο του, τη γενναιότητα και την ανθρωπιά του στην απελευθέρωση και ασφαλή διαφυγή της οικογένειας του πρώην αφεντικού του, που είχε προ μηνός αποκτήσει κι ένα καινούργιο μέλος. Το Μακρυγιάννη χαρακτηρίζει «ἁπλοῦν ἀκόλουθον αὐτοῦ διακριθέντα κατόπιν εἰς τό πεδίο τῶν μαχῶν, καί φθάσαντα δικαίως εἰς τόν βαθμόν στρατηγοῦ» (σ. 20). Μέσα στη σύγχυση έδρασε ο Μακρυγιάννης κι η ομάδα του, αιφνιδίασαν τον Τούρκο φύλακα και πήραν φεύγοντας μαζί τους τη γυναίκα, την πενθερά και την υπηρέτρια, με το 4χρονο αγόρι και το ενός μηνός νεογέννητο κοριτσάκι. Στην αστραπιαία φυγή, δε σκέφτηκαν να πάρουν χρήματα ή τιμαλφή (3), αλλά όπως ήταν, οι γυναίκες με φέσι στο κεφάλι «μέ μαργαρίτας καί χρυσά νομίσματα γύρωθεν» και κάποια ακριβά δαχτυλίδια στα χέρια.

Με δημευθείσα και αρπαγείσα την περιουσία στην Άρτα, η οικογένεια για 5 χρόνια προσποριζόταν τη διατροφή της απ’ τα χρυσά νομίσματα στο φέσι και τα δαχτυλίδια! Η πορεία τους μέχρι να φθάσουν σε ασφαλές μέρος, γινόταν με την εικόνα της Παναγίας στο κεφάλι της προπορευόμενης πενθεράς και τις παρακλήσεις-προσευχές του μικρού αγοριού. Ο Μακρυγιάννης ξέσκισε τη φουστανέλα του κι έδεσε μ’ αυτή τα ματωμένα απ’ την πορεία πόδια των γυναικών. Ασφαλής σταθμός ήταν το στρατόπεδο του οπλαρχηγού Τζόγκα. Εκεί τους περίμενε κι ο Αθ. Λιδωρίκης. Αυτός, όταν είχε απελευθερωθεί στην Άρτα, είχε διαφύγει στο στρατόπεδο του οπλαρχηγού Γώγου Μπακόλα, στενοχωρούμενος για την αφημένη πίσω οικογένειά του. Παρηγορείτο απ’ τα όνειρα που έβλεπε. Η συγγραφέας κάνει λόγο για τις αλληλεπιδράσεις στους συγχρωτιζόμενους μουσουλμάνους-χριστιανούς, των δερβισών-μοναχών, με ιδιαίτερην αναφορά στην «ὑπόληψιν καί πίστιν τοῦ θηριώδους Ἀληπασσᾶ πρός τόν χριστιανόν μοναχόν Πάτερ Κοσμᾶν» (τον Αιτωλό, σ. 24).

Καταγράφοντας μνήμες που είχεν αφηγηθεί ο Αθ. Λιδωρίκης, αναφέρεται η διαφορά στο πώς υπέμεναν τα μαρτύρια του Αλή, Έλληνες και Τούρκοι-Τουρκαλβανοί, με ιδιαίτερη μνεία στο μαρτυρικό τέλος του γενναίου Κατσαντώνη. Παρατίθενται ακόμη η εξήγηση από ένα δερβίση ενός ονείρου του Αθ.Λιδωρίκη, αφ’ενός για την απελευθέρωση της Ελλάδας κι αφ’ετέρου για τη μακροβιότητά του. Έτσι ολοκληρώνεται μια 6σέλιδη παρέκβαση. Μετά από ολιγοήμερη παραμονή στο στρατόπεδο του Τζόγκα, ακολουθώντας το Μακρυγιάννη η οικογένεια, με τα κατάλληλα πέδιλα στα πόδια, πήγε στο Μεσολόγγι, το 2ο σταθμό της περιπλάνησής της. Εκθειάζεται η φιλοξενία των Μεσολογγιτισσών, που πρόσφεραν διακριτικά και με λεπτότητα ψάρια και θηράματα (λαγούς-ζαρκάδια), αλλά και είδη ρουχισμού στα κατατρεγμένα μέλη της οικογένειας Λιδωρίκη. Σα να μην έφθαναν αυτά, κόλλησαν και ψείρες απ’ τους στρατιώτες. Για αγορά φορεμάτων κι εσωρούχων τα πολύτιμα δαχτυλίδια τους δεν εύρισκαν αγοραστή, λόγω περιστάσεων. Έτσι οι γυναίκες αναγκάστηκαν να ξηλώσουν τα χρυσά σηράδια (4) απ’ τα φορέματα, τα έχυναν και όσο ασήμι έβγαινε απ’ αυτά, εχρησιμοποιείτο ως νόμισμα-αντίτιμο για αγορές τροφίμων. Τις προμήθειες έκανε ο 5χρονος Νικόλαος, αφού τότε δεν επιτρεπόταν η γυναίκα να βγαίνει από το σπίτι, απόντος του συζύγου…

Ο μικρός παρακολουθούσε και μαθήματα σε κοντινό σχολείο. Η υπηρέτρια τους εγκατέλειψε και γύρισε στον άντρα και τα παιδιά της. Με συγκινητικό τρόπο η συγγραφέας εκθειάζει την προσφορά των γυναικών του Αγώνα· «ἔργον εἶναι, ἡ καταπλήξασα τόν κόσμον ὅλον ἀπελευθέρωσις τοῦ Γένους ὑπό μιᾶς δρακός ἀνδρῶν τυχόντων τοῦ ἐξόχου εὐτυχήματος νά γεννηθῶσιν ἐξ αὐτῶν» (σ. 31). Η σύζυγος κι η πενθερά του Αθ. Λιδωρίκη, έχοντας ζήσει (και μέσα στη σκλαβιά!), σε περιβάλλον πλούτου, χλιδής κι ανέσεων, αν και βρέθηκαν απ’ τη μια στιγμή στην άλλη χωρίς τίποτα, στο δρόμο «δέν ἐδειλίασαν τό παράπαν, δέν ἐγόγγυσαν, ἀνεδέχθησαν μετά γενναιότητος καί ὑψηλοφροσύνης πάντα τά ἔργα τά ὑπηρετικά, ἐζύμωσαν, ἔπλυναν, ἐμαγείρεψαν, ἔρραψαν, ταῦτα ὅλα μέ εὐθυμίαν, μέ χαράν». (σ.32). Και όταν πήγαιναν στην εκκλησία, η ηρεμία κι η γαλήνη του προσώπου τους, τις έκανε να φαίνονται βασίλισσες και ας κακοπαθούσαν επί 7 χρόνια καταδιωκόμενες απ’ τους Τούρκους και περιπλανώμενες.

Έχοντας πληροφορίες για την επικείμενη α΄ πολιορκία του Μεσολογγιού (1822), ο Αθ. Λιδωρίκης έστειλε άνθρωπό του να τους παραλάβει και μεταφέρει στο νησί Κάλαμος (5) για ασφάλεια. Ένα 24ωρο κράτησε το ταξίδι με καΐκι και βάσανα απ’ τη θάλασσα και την απώλεια του πήλινου δοχείου με το πόσιμο νερό τους. Σκληρή, αφιλόξενη και περιοριστική η υποδοχή στο νησί (3ο σταθμό της περιπλάνησής τους) απ’ τους Άγγλους κυρίαρχους. Από κάποιους που αναγνώρισαν τις γυναίκες, όταν έμαθε ο διοικητής ποιες ήταν, στο ξύλινο παράπηγμα που κατέλυσαν τους έστειλε δώρα: ψωμί, κρασί και φρούτα. Μετά μια σύντομη, ενθαρρυντική επίσκεψη του Αθ. Λιδωρίκη, ενέσκηψε θανατηφόρος λοιμός στο νησί, απ’ τον οποίο προσβλήθηκε κι η σύζυγός του - μητέρα της συγγραφέως. Οι Άγγλοι γιατροί κι ένας Έλληνας, που είχε έρθει απ’ το εξωτερικό να προσφέρει τις υπηρεσίες του, φρόντισαν συγκινητικά τους αρρώστους και το μικρό Νικόλαο, που μόλις συνήλθε η μητέρα του, έπεσε αυτός απ’ την επίσης επικίνδυνη ευλογιά. Χωρίς τελειωμό τα βάσανα του πολέμου, έφεραν μετά, εντολή των Άγγλων να εγκαταλείψουν οι πρόσφυγες τον Κάλαμο σε σύντομο διάστημα, μαζί και τρομακτικές φήμες για νίκες και απειλές τουρκικές. Αδυναμία κάποιας επαφής με τον Αθ.Λιδωρίκη και μ’ ένα ψαροκάικο έφυγαν για το Γαλαξείδι. Ξανά δύσκολο ταξίδι κι έφθασαν στον 4ο σταθμό της περιπλάνησής τους. Η περίφημη ναυτική πολιτεία είχε υποστεί καταστροφήν, ως γνωστόν, το Σεπτέμβρη του ’21. Είχε ξαναχτιστεί και φέρει πίσω τους φιλοπάτριδες κατοίκους της. Γεμάτο ζωή, τροφή, ψάρια, αλλά κι αιγοπρόβατα απ’ τα γύρω βουνά, χωρίς όμως σχολείο. Η φήμη για ερχομό εκεί τουρκικής αρμάδας, το άδειασε από κόσμο, διακόπτοντας απότομα και τη διαμονή με εξασφαλισμένη τροφή, της οικογένειας Λιδωρίκη.

Η συγγραφέας στο σημείο αυτό συγχέει μερικώς τα ιστορικά στοιχεία περί του αρχαίου-λοκρικού Χαλείου, κατέχει τις οδυνηρές μνήμες των γνωστών απ’ το Χρονικό πειρατικών επιδρομών στην τουρκοκρατία και πιθανόν αστοχεί κάνοντας πρωθύστερα λόγο για τη ναυμαχία της Αγκάλης-Σκάλας των Σαλώνων (17/09/1827), όπου οι Έλληνες στη δυτική πλευρά του Κόλπου, με την ατμοκίνητη Καρτερία, 6 πλοία μιας ελληνοβρετανικής μοίρας, υπό την ηγεσία του Άγγλου ναυάρχου F.-A. Hastings κατεναυμάχησαν αγκυροβολημένη μοίρα 9 πλοίων των Οθωμανών στον Κορινθιακό.

Η περίοδος 1822-27 είναι μεγάλη για να διανυθεί σε Κάλαμο-Γαλαξείδι, κατά τα γραφόμενα στο βιβλίο. Επιδιώκοντας περισσότερην ασφάλεια και ησυχία, η σύζυγος του Αθ. Λιδωρίκη αποφάσισε να ανεβούν απ’ το Γαλαξείδι στα πατρογονικά και τους συγγενείς του συζύγου της, στο Παλαιοκάτουνο-Κροκύλειο. Η πορεία πεζή στα μονοπάτια των δύσβατων βουνών της περιοχής μας, «ὑπῆρξεν ὀδυνηροτάτη». Είχε προστεθεί και καινούριο, νεογέννητο μέλος στην οικογένεια. Οι βοσκοί που συνάντησαν καθ’ οδόν, ευσπλαχνίστηκαν τις οδοιπορούσες γυναίκες-παιδιά κι αλλάζοντας τη δική τους με τα ποίμνια πορεία, τις συνόδευσαν, φέρνοντάς τες κοντινότερα στο Λιδωρίκι. Από κει ειδοποιήθηκαν οι συγγενείς και τους έστειλαν μουλάρια να τις μεταφέρουν, γιατί πλέον δεν άντεχαν άλλο. Τα πρησμένα και καταματωμένα πόδια τους, οι βοσκοί, με τις πρακτικές γνώσεις τους, τα τύλιγαν με τα φύλλα απ’ το φυτό σαρκοτρόφι, για να γίνουν καλά.

Η φύση απ’ τη μια κι ο ήχος της φλογέρας με τους ήχους των κανονιών των ναυμαχούντων πλοίων απ’ την άλλη, επέτειναν την αγωνία των κινουμένων στα μονοπάτια των βουνών μας, για τη φίλιαν ή μη επικράτηση. Σε οικείο τους περιβάλλον οι βοσκοί, κάτω από ένα σκιερό έλατο, έφτιαξαν πρόχειρο κατάλυμα ανάπαυσης, ύπνου κι ενδυνάμωσης με άφθονο γάλα. Τρεις φύλακες τους πρόσεχαν, όσο να πάνε δυο παιδιά του τσέλιγκα στο Κροκύλειο, να φέρουν τους μεταφορείς εκεί με ζώα. Το Κροκύλειο-Παλαιοκάτουνο ήταν ο 5ος σταθμός της περιπλάνησής τους. «Ἡ διαμονή τῆς οἰκογενείας ἐν τῷ τερπνῷ ἐκείνω χωρίῳ ἦτο ὄασις ἐν τῇ ἐρήμῳ». Η συγγραφέας υμνεί τις φυσικές ομορφιές του χωριού και τον εξαίσιο ρυθμό του πατρογονικού σπιτιού. Ο Νικόλαος εκεί επανέλαβε τις σχολικές και συναφείς δραστηριότητές του. Το Α΄ Κεφάλαιο του βιβλίου τελειώνει με μια νέα παρέκβαση περί ιερέων –δασκάλων, παιδείας προεπαναστατικής και εκείνης του ελεύθερου κράτους, του είδους και της αξίας των γνώσεων, τεχνικών-ανθρωπιστικών και του κοινωνικού ρόλου του ιερέα, ιδίως στα χωριά, που θυμίζουν τις γνωστές απόψεις περί ελληνικότητας του Περικλή Γιαννόπουλου.

Το Β΄ Κεφάλαιο, όπου χωρίς να εξαντλείται, περιέχονται οι αναμνήσεις ώς την ολοκλήρωση της Επανάστασης, ξεκινά με την επίσκεψη του Αθ. Λιδωρίκη στο χωριό και το σπίτι του, όπου είχε καταφύγει η οικογένειά του. Είναι η περίοδος της ναυμαχίας στο Ναυαρίνο (20/10/1827), που αναπτέρωνε τις ελπίδες επιτυχούς έκβασης του Αγώνα, με σχέδια συγκρότησης κράτους, με την Πελοπόννησο «καί μέρους τῆς Στερεᾶς, συμπεριλαμβανομένης καί τῆς Δωρίδος». Κομίζοντας αυτές τις ενθαρρυντικές ειδήσεις στο χωριό του, οργανώθηκε εκεί γιορτή με φωτιές, κρασί, χορούς, ανάμνηση του ηρωισμού του Διάκου και των εγκλεισθέντων στο Χάνι της Γραβιάς, με παλιότερα και πρόσφατα δημοτικά τραγούδια.

 

Στη γεμάτη και ασφαλή εκεί ζωή, ο Νικόλαος ‘‘ὑπό τήν ἐποπτείαν τῶν ὠκυπόδων Δωριέων ἐξεπαιδεύετο εἰς τήν γυμναστικήν, ρίπτων τόν λίθον’’, η δε συγγραφέας μιλά για την περιοχή ‘‘Εἰς τήν Δωρίδα δέν ὑπῆρχον Τοῦρκοι. Εἰς τά ὀρεινά καί ὡραιότατα αὐτῆς χωρία ἔζων ἐν πλήρει ἀνεξαρτησίᾳ, μόνον αὐθέντην ἔχοντες τό μακρύ τουφέκι των, τό «καρυοφύλι»’’, απηχώντας τις γνωστές απόψεις για τον τόπον όπου γεννήθηκε το τελευταίο είδος του δημοτικού, το κλέφτικο τραγούδι, που εξυμνεί τα κατορθώματα εκείνων των αγωνιστών. Κι άλλη αναφορά στον Αθ. Λιδωρίκη και τη θητεία του κοντά στον Αληπασά, όπου μεταξύ άλλων (Pouqueville), εγνώρισε και τον προφανώς άστοχα μεταφερθέντα (ως Παπαρρηγόπουλο) απ’ το χειρόγραφο, Γεωργ. Παπαηλιόπουλο, ‘‘συνετόν καί νοήμονα, ἕνα ἐκ τῶν κυριωτέρων μοχλῶν τῆς ἱερᾶς ἐπαναστάσεως’’. Η συγγραφέας συνομολογεί την τάση συχνών παρεκβάσεων, παρεκκλινουσών του κυρίου συγγραφικού της σκοπού, αναφέροντας τους συμβούλους (6 γραμματείς) του Αλή, τον τρόπο άσκησης των καθηκόντων τους και μια ιστορία με το δακτυλίδι του εκπτώτου (τότε) βασιλιά της Σουηδίας που επεθύμησε κι απόκτησε με παρενέργειες ο Αλής.

Την ήσυχη ζωή στο Κροκύλειο ήλθε ν’ αναστατώσει και διακόψει η εκ νέου είσοδος τουρκικών στρατευμάτων στην Ανατ. Ελλάδα. Αστοχεί και πάλι η μνήμη στη χρονολογική τάξη, αναμιμνησκόμενη και καταγράφουσα γεγονότα του 1826. Μάχη στην Αράχοβα (19-24/11/1826), διαδόσεις και γνώση τελικά του θανάτου του Καραϊσκάκη (23/4/1827), που ‘‘ἦτο φίλος λατρευόμενος ἐν τῇ οἰκογενείᾳ’’ και τον θρήνησαν με τα παραδοσιακά μοιρολόγια στο χωριό, οπότε ‘‘Ἐκ νέου ἡ οἰκογένεια ὤφειλε νά ἀπέλθῃ ἐκεῖθεν, μόλις ἡσυχάσασα’’. Η μάνα του Αθ. Λιδωρίκη αρνήθηκε να εγκαταλείψει το σπιτικό της, η πενθερά, η σύζυγος και τα παιδιά ‘‘ὤφειλον νά ὁδεύσωσι πρός Περαχώραν τῆς Κορινθίας κατά παραγγελίαν’’ του, ‘‘ὁπόθεν οὗτος ἠδύνατο νά τούς παραλάβῃ δεδομένης εὐκαιρίας’’. Με αφορμή την καινούργια αναστάτωση, η συγγραφέας πλέκει το εγκώμιο της Άμφισσας· ‘‘Οἱ Ἀμφισσεῖς, λαός ἐξέχων ἐν τῇ Ἀνατολικῇ Ἑλλάδι, ἐργατικός, νοήμων, ἀνδρεῖος, πολυμήχανος, κύριον μέρος λαβών ἐν τῷ ἀγῶνι, ἐκ τῶν πρώτων, πολυειδῶς καί πολυτρόπως κατέρριψε τήν ὀφρύν τῶν Τούρκων, καί διά τῶν ὅπλων και διά τῆς ἐπιτυχοῦς διπλωματικῆς ἐνεργείας τῶν προκρίτων. Οὗτοι γενναίως ἀντεστάθησαν...’’. Κι αφηγείται το και από αλλού γνωστό περιστατικό της ματαίωσης αρπαγής του ελαιώνα απ’ τον Αληπασά. Τους τελευταίους μήνες του 1819 είχε στείλει διαταγή στον βοεβόδα των Σαλώνων να παρουσιαστούν στα Γιάννενα οι πρόκριτοι Γ. Παπαηλιόπουλος και Α. Κεχαγιάς. Εκεί απρόσμενα τους ζήτησε να του υπογράψουν πωλητήριο έγγραφο μεταβίβασης του ελαιώνα. Αυτοί αρνήθηκαν λέγοντας ότι δεν έχουν τέτοιο δικαίωμα. Στις απειλές του είπαν ότι προτιμούν το θάνατο. Γλίτωσαν τελικά λόγω περισπασμών του με την Πύλη (Σπ.Αραβαντινός, Ιστορία του Αληπασά, 1895, σσ.610-611).

Στην πορεία απ’ το Κροκύλειο για Περαχώρα, πάλιν ‘‘Οἱ πόδες των ἐπηπειλοῦντο ὑπό νέων πληγῶν, καί ἡ φροντίς τῶν τέκνων ἐγίνετο μεγαλητέρα, διότι ὑπῆρχε καί ἄλλο νεογεννηθέν’’. Τα ‘‘καλά παληκάρια’’ που τους συνόδευαν, κουβαλούσαν στους ώμους τα μικρά παιδιά. Αν στην πορεία τους εύρισκαν κάποια σπηλιά, όπου άφοβα μπορούσαν να ξεκουραστούν, στάθμευαν για λίγο. Πρώτα εισερχόταν η εικόνα της Παναγίας, μετά άναμμα φωτιάς και λίγο λιβάνι, η πενθερά του Λιδωρίκη θυμιάτιζε την εικόνα και τη σπηλιά κι αμέσως μετά έψηναν καφέ, που ‘‘μεστά παραδεισίου ἡδονῆς ἐρρόφουν’’. Τα παληκάρια έπιναν ρακή κι έστηναν ξώβεργες να πιάσουν κανένα πουλί, για ψήσιμο σε ξύλινες σούβλες. Όταν έβρεχε, καθυστερούσαν ν’ αναχωρήσουν. Επανελθούσης της καλοκαιρίας και πριν την αναχώρηση, χόρευαν στην είσοδο της σπηλιάς, ή ‘‘ἠσκοῦντο εἰς τήν πάλην’’, ενώ ετοιμάζονταν τα παιδιά για την ‘‘πρόσω πορείαν’’. Ο Νικόλαος διέθετε πια τα δικά του άρματα και τον καμάρωναν, μητέρα και γιαγιά, περιμένοντας και τα δικά του ανδραγαθήματα στο άμεσο μέλλον. Η γυναίκα του Λιδωρίκη δεν είχε μόνο το επιπλέον βάρος του θηλασμού, αλλά και ‘‘νά διοικῇ καί τόν μικρόν στρατόν της, καί νά προνοῇ περί παντός’’ (σ. 56).

Έφθασαν στο Γαλαξείδι, αποχαιρετήθηκαν με τα παληκάρια ‘‘ἐπιστρέφοντα εἰς Δωρίδα, ὅπου τούς ἐκάλει ἡ ἐν κινδύνῳ πατρίς’’. Με μικρό καΐκι πέρασαν απέναντι στην Περαχώρα, 6ο σταθμό της περιπλάνησής τους. Η κωμόπολη, ‘‘ἄμορφος, μέ ἀλβανικόν πληθυσμόν 6 ... ἄξεστοι καί ἀμαθεῖς, οὔτε καί τό ἄλφα τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης γνωρίζοντες’’. Ασφαλείς εκεί, σε μια μικρή παραχωρηθείσα καλύβα, με λίγα πήλινα μαγειρικά σκεύη και τον μικρό Νικόλαο μεταβληθέντα σε αγρότη, καλλιεργητήν οσπρίων και εποχιακών λαχανικών στο περιβόλι που διεμόρφωσε και περιέκλεισε γύρω απ’ την καλύβα τους. ‘‘Μακρόν ἔτι χρόνον διήνυσαν ἐκεί ὡς ἐξόριστοι’’, χωρίς καμιάν είδηση απ’ τους δικούς τους. Οι άντρες του χωριού, κάθε εβδομάδα κατέβαιναν για τις εργασίες τους στην Κόρινθο, έφερναν νέα επιστρέφοντες και, με χαρακτηριστικές κινήσεις παντομίμας, προσπαθούσαν να τα μεταδώσουν στη φιλοξενούμενη οικογένεια. Για κακή τους τύχη, έλειπε κι ο παπάς της Περαχώρας, ο μόνος που μιλούσε ελληνικά, είχε φύγει να βρη τους πολεμιστές γιους του. Συγχρωτιζόμενος με συνομήλικα παιδιά, ο Νικόλαος είχε καταφέρει να γίνεται κι αυτοσχέδιος διερμηνέας. Η γυναίκα κι η πενθερά του Λιδωρίκη, ατενίζοντας τη θάλασσα, τον Κορινθιακό, πνίγονταν στη νοσταλγία, τραγουδούσαν για την πατρίδα τους την Άρτα, συγκινούσαν τις ντόπιες που ‘‘ἡ μία κατόπιν τῆς ἄλλης ἐκύκλωναν ἀσυνειδήτως τάς δύο γυναίκας, καί ὡς ἐν θεάτρῳ ὁ χορός, συνώδευον διά τῶν ὀδυρμῶν των τάς ξενιζομένας... ἑβδομάδες καί μῆνες διωλίσθαινον ἀδυσωπήτως’’ (σ. 61). Κακή ψυχολογική κατάσταση των γυναικών, ελπίδα και προσευχή του έφηβου πια γιού. Και κάποια μέρα επέστρεψε ο παπάς, ‘‘ὁ σύνδεσμος μετά τῆς λοιπῆς Ἑλλάδος, ἔπαυεν ἡ ἐρημία’’.

Αν και είχε βρει τους γιους του, ο γέροντας ιερέας, δεν είχε τίποτα ευχάριστο να τους πληροφορήσει, ως προς τα λοιπά «παντοῦ ἐρήμωσις και δυστυχία…ἐκ νέου εἴσοδος καί ὑπόταξις τῆς Ἀνατολικῆς Ἑλλάδος εἰς τόν Κιουταχήν…ἀναλγησία τῆς ἐπισήμου Εὐρώπης» και δραματοποιώντας την αφήγηση, η συγγραφέας αναφέρει την είσοδο στο Ναυαρίνο πολυάριθμου τουρκοαιγυπτιακού κ.λπ. στόλου. Τις βραδινές ώρες, που τα παιδιά κοιμούνταν, ο γέρων ιερέας παρηγορούσε τις γυναίκες, ενθαρρύνοντάς τες με απλές ιστορίες, γνωστές σε αυτόπτες, των μεγάλων γεγονότων που είχαν προηγηθεί, όπως εκείνη του Μεσολογγιού. Κατανυκτική παρακολούθηση κυριακάτικης Θείας Λειτουργίας με συμμετοχή στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας και φθάσιμο ειδήσεων για τη ναυμαχία στο Ναυαρίνο, όπως την είχαν δει, απ’ τα βουνά της Αρκαδίας βοσκοί. Λίγο μετά, έφτασε εκεί, πάνω στο μουλάρι του, απεσταλμένος του Αθ. Λιδωρίκη, πληροφόρησε για τις πολύ καλές εξελίξεις μετά τη ναυμαχία, την απόφαση της σωτηρίας της Ελλάδος, και με γράμμα του ο Λιδωρίκης τους έλεγε ότι θα παραμείνουν εκεί ακόμα, μέχρι να οριστικοποιηθεί η κατάσταση και μετά θα τους έπαιρνε κοντά του.

Στο σημείο αυτό η συγγραφέας προβαίνει σε μια από τις πιο αξιοσημείωτες κρίσεις της, συσχετίζοντας τον από αλλού γνωστό πόλεμο της ανεξαρτησίας, με τα καθέκαστα που κατέγραψε και μεταφέρει αυτούσια «οὐδέν τῶν ἐθνῶν τῆς Εὐρώπης δύναται νά καυχηθῇ ὅτι περιεβλήθη δόξαν ὡς τήν τῆς Ἑλλάδος…ὁ πόλεμος τοῦ 21 ὑπῆρξεν ὁ μόνος δίκαιος, ὁ μόνος ἅγιος. Τετρακοσίων ἐτῶν δουλεία, καί ὁποία δουλεία! ἦτο ὁ πόλεμος τῆς οἰκογενείας, οὐχί τῶν στρατῶν πλέον, διά τοῦτο καί ἑκάστη οἰκογένεια ἐν τῇ ἐποχῇ ἐκείνῃ ἔχει τήν ἔνδοξον ἱστορίαν της» (σσ. 68-69). Εκλογή και άφιξη του Καποδίστρια κατόπιν και «πρῶτον μέλημα νά σπεύσῃ νά ἐλευθερώσῃ τήν Στερεάν». Ξαπέστειλε μυστικούς απεσταλμένους, μεταξύ τους και τον Αθ. Λιδωρίκη, σε όλες τις επαρχίες να αναθερμάνουν την Επανάσταση, στην Άμφισσα το Μαμούρη.

Ολοκληρώνοντας την αποστολή του ο Αθ.Λιδωρίκης, επέστρεψε στο Ναύπλιο ως Γερουσιαστής, εύρε όμως κατοικία στο Άργος, όπου και άλλοι προτιμούσαν να μένουν, και ο Μακρυγιάννης (Γενικός Αρχηγός της Εκτελεστικής δύναμης της Πελοποννήσου και της Σπάρτης, 1829-32). Τότε έστειλε ανθρώπους με άλογα στην Περαχώρα, να φέρουν την οικογένειά του, το Νίκο, την Κλεοπάτρα και τον Αριστομένη, με τη σύζυγο Βασιλική και την πενθερά του. Συγκινητικοί οι αποχαιρετισμοί με τους ντόπιους κι οι ευχές-κατευόδιά τους. Άλλο πράγμα τώρα το σπίτι τους, με ευρωπαϊκών προδιαγραφών εξοπλισμό, μέχρι και γραφείο για το Νικόλαο και γέρων διδάσκαλος ανέλαβε την εκπαίδευσή του, γιατί σχολείο δεν υπήρχε στο Άργος. Ο έφηβος πια Νικόλαος ήθελε να δει από κοντά και τον Κυβερνήτη κι απογοητεύτηκε δυσπιστώντας μέχρι τέλους, όταν του έδειξαν ‘‘τόν ἁπλοῦν καί ἀπέριττον τήν περιβολήν’’ Καποδίστριαν. Η Επανάσταση είχε τελειώσει!..

Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια (27/10/1831), για το φόβο των αναταραχών, ο Αθ. Λιδωρίκης έστειλε την έγκυο ξανά γυναίκα του στα Σάλωνα· ‘‘ἐν Ἀμφίσσῃ τότε εἶχον ἐγκαθιδρυθῇ αἱ ἀρχαί. Τοῦρκοι δέν ὑπῆρχον πλέον, καί ἐξ ἄλλων μερῶν εἶχον συρρεύσει πολλοίὡς μέρος ἀσφαλές. Ἀλλ’ οἱ πάντες ἦσαν ἐν πτωχείᾳ καί στερήσει διότι μόλις ἤρχισαν νά καλλιεργῶσι τούς ἀγρούς των καί νά ἀπολαμβάνωσι τῶν ἀγαθῶν τῆς τάξεως καί ἔρχονται ἀρωγοί εἰς τάς πρόσφυγας οἰκογενείας’’ (σ.81). Εγκαταστάθηκαν σε δικό τους σπίτι στην πόλη. Τέλη του 1831 η Βασιλική Λιδωρίκη γέννησε δίδυμες κόρες. Η μία τους ήταν η συγγραφέας μας, η Πηνελόπη. Ύστερα από 4χρονη παραμονή στην Άμφισσα,η οικογένεια μετακόμισε κι εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπως αναφέρεται στην εισαγωγή. Ο Νικ. Α. Λιδωρίκης έγινε στη συνέχεια υπάλληλος του υπουργείου Εσωτερικών και κατόπιν εισήλθε στο διπλωματικό σώμα, φίλος και γραμματέας του πρεσβευτή στη Βιέννη, βαρώνου Σίνα. Η μητέρα του, Βασιλική, σύζ. Αθ. Λιδωρίκη, πέθανε το 1880.

Η συγγραφέας ξετυλίγει κι άλλες αναμνήσεις της, που αυτές, σύμφωνα και με τον τίτλο του βιβλίου, θεωρούνταν παλαιότερα οι πιο σημαντικές. Για μας, οι παραπάνω αναφερθείσες αποσπασματικές, με προφανώς κάπου συγκεχυμένη χρονολογική τάξη, έχουν την αξία της μαρτυρίας των άφωνων ταπεινών προσώπων της ιστορίας, για να θυμηθούμε τον κορυφαίο μας ιστορικό, Σπ.Ασδραχά. Η καθολικότητα της συμμετοχής στην Επανάσταση, οι κατατρεγμοί, οι δοκιμασίες και περιπλανήσεις των αμάχων, αλλά και η διαφοροποίηση της μοίρας, εξαιτίας του κοινωνικού στάτους της οικογένειας, προεπαναστατικά και κατόπιν, τα βάσανα, η απουσία του πατέρα - συζύγου, με φροντίδα από μακριά, η πρόνοια του, κινούμενου στα υψηλά στρώματα κατεύθυνσης της Επανάστασης, αρχηγού της οικογένειας, το πάθος για ζωή, με τις αλλεπάλληλες γέννες παιδιών μέσα στις κακουχίες, η συνέχιση της ζωής εν μέσω του Αγώνα, στην ποιμενική της διάσταση, από τους βοσκούς Παρνασσίδας και Δωρίδας, η συναίσθηση της αξίας της παιδείας κι η επιδίωξη, ει δυνατόν, σε κάθε σταθμό περιπλάνησης, εκπαίδευσης του νέου Νικολάου. Τα ήθη στην αντιμετώπιση των κυνηγημένων αμάχων φυγάδων (Μεσολόγγι - Γαλαξείδι - Περαχώρα), στις αρχές της Επανάστασης, στην Άρτα, η σχέση Ελλήνων - Τούρκων, η κάλυψη από Τούρκους των κινδυνευόντων - φευγόντων, φιλίες που ξεπερνούν την εθνική σύγκρουση, ο συγκριτισμός στην απήχηση δερβισών - οθόδοξων μοναχών, η συνύπαρξη με Αλβανούς και ηγλωσσική δυσκολία συνεννόησης, το πλήθος των στοιχείων πολιτισμού που έχουν στις σελίδες του αποθησαυριστεί, όλ’ αυτά συνθέτουν ένα σκηνικό γύρω από την Επανάσταση που διέφευγε και διαφεύγει εν πολλοίς, απαραίτητον όμως για μια πιο αυθεντική και πιο πλήρη εικόνα - σύλληψη του μεγάλου γεγονότος.

 

 

Δημήτρης Χρ. Παλούκης

 

Πηγή: Αγιαθυμιώτικα ΝΕΑ Αρ.Φύλλου 116, ΙΑΝ-ΦΕΒ-ΜΑΡ 2020

(1) Για το ποιος μπορεί να είναι ο συγγραφέας του βιβλίου, βλ. Ηλιού - Πολέμη, Ελληνική Βιβλιογραφία 1864-1900, τ. Γ΄,σ. 3351, αρ. 1898.79.
(2) Διδάκτορα της Φιλοσοφίας, ανιψιό του Φίλιππου Ιωάννου (1796-1880), καθηγητή πανεπιστημίου κι ευεργέτη του 19ου αι.

(3) Αντίθετα ο Τ. Λάππας γράφει ότι παραγγέλλοντας ο Χασάν μπέης στη σύζυγο του Λιδωρίκη να πάει στο Αγγλικό Προξενείο της Άρτας για προφύλαξη, πήρε μαζί της όλα τα πολύτιμα πράγματα του σπιτιού, ακόμη και το ρουχισμό, ό.π., σ. 10. Όλα τα εκεί μεταφερθέντα, κατά την είσοδο των ελληνικών απελευθερωτικών σωμάτων, διηρπάγησαν ολοσχερώς...
(4) Πρόκειται για χρυσά σειρήτια, με μορφή σειράς, διακοσμητικά υλικά ενδυμάτων της εποχής, από πολύτιμη πρώτη ύλη (χρυσό - ασήμι), υλικό χρυσοκεντήματος, τιρτίρια λεγόμενα, κορδονάκια, ποδόγυρου στις παρυφές, μανικιών στις άκρες, μανδυών απ’ το λαιμό ως τα πόδια, ολόκληρων κεντημένων.

(5) Το μικρό νησί στο Ιόνιο, σε πολύ κοντινή απόσταση απ’ τη δυτική ακτή της Αιτωλοακαρνανίας, βρίσκεται ακριβώς απέναντι απ’ το χωριό Μύτικας. Σήμεραανήκει διοικητικά στο Ν. Λευκάδας. Υπήρξε καταφύγιο κλεφταρματολών κι αμάχου πληθυσμού. Στα χρόνια της Επανάστασης του ’21 ήταν έρημο. Μετά τη Μάχη του Πέτα (4/7/1822), όσοι δεν μπόρεσαν να καταφύγουν στο Μεσολόγγι, αποβιβάστηκαν στον αγγλοκρατούμενο, όπως όλα τότε τα Επτάνησα, Κάλαμο. Ο αρμοστής Τ. Μαίτλαντ θεώρησε ανεπιθύμητους τους επαναστάτες και τους έδιωξε, (Δημ. Φωτιάδης, Η Επανάσταση του ’21, τ. Β΄, σ. 291). Μετά τη στροφή της αγγλικής πολιτικής (G. Canning, 1823) έγινε επίσημο καταφύγιο κι απαραβίαστο άσυλο των επαναστατημένων Ελλήνων και των οικογενειών τους.

(6) Κωμόπολη υπαγόμενη σήμερα στο Δήμο Λουτρακίου - Περαχώρας, στο τμήμα του νομού Κορινθίας που ευρίσκεται στη Στερεά Ελλάδα, στις ΒΔ υπώρειες των Γερανείων, σε υψόμ. 300 μ. κι απέχει 22 χλμ. απ’ την Κόρινθο. Η πληροφορία της συγγραφέως για την εθνικότητα του πληθυσμού της κωμόπολης, έρχεται σε αντίθεση με όσες σχετικές πηγές έτυχε να δούμε. Να πρόκειται για αστοχία τους, ή συγκάλυψη;

Εργαστήριο για το μακροπρόθεσμο αγροτικό όραμα για τη Δωρίδα

Πρόταση στο συμμετοχικό εργαστήριο για το μακροπρόθεσμο αγροτικό όραμα από τον ανεξάρτητο δημοτικό συνδυασμό Όραμα για τη Δωρίδα

Συμμετοχή και κατάθεση πρότασης του συνδυασμού “Όραμα για τη Δωρίδα” στη διαβούλευση για το μακροπρόθεσμο όραμα για τις Αγροτικές περιοχές που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λιδωρικίου.

https://www.facebook.com/618390278198909/videos/679204719441302
 

Μακροπρόθεσμο όραμα για τις Αγροτικές περιοχές. Ορίζοντας 2040.
Περιοχή ενδιαφέροντος: Δήμος Δωρίδος
 

Για να μπορέσουμε να αναλύσουμε την περιοχή ενδιαφέροντος (Δήμος Δωρίδος) θα πρέπει να γίνει μια  σύντομη παράθεση των χαρακτηριστικών της περιοχής. Ο δήμος Δωρίδος είναι μια κατεξοχήν αγροτική περιοχή με ανάγλυφο που περιλαμβάνει θάλασσα, βουνά, πεδιάδες, οροπέδια, κατοικημένο νησί και μια μεγάλη τεχνητή λίμνη πόσιμου νερού. Αποτελείται από περισσότερες από 60 κοινότητες και οικισμούς διάσπαρτους σε μια γεωγραφική έκταση 1000 περίπου τχιλ., με πληθυσμό κατά τη μεγαλύτερη χρονική περίοδο του έτους σε κάθε κοινότητα από 2-3 κατοίκους ως 500-600 κατοίκους τα μεγαλύτερα χωριά. Οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται κυρίως στη περιοχή είναι συνταξιούχοι, αγρότες-κτηνοτρόφοι-αλιείς  και ο τουριστικός κλάδος (κυρίως καφεστίαση) με σεζόν 15ήμερο του Πάσχα και Ιούλιο-Αύγουστο, μιας και κατά μεγάλο ποσοστό επισκέπτες είναι οι καταγόμενοι από τα χωριά. Βασικό πλεονέκτημα της περιοχής η μη αξιοποίησή της. Βασικά μειονεκτήματα της περιοχής η απόσταση από τα αστικά κέντρα (άρα έλλειψη υποδομών υγείας, παιδείας, πολιτιστικών δράσεων), το κακό οδικό δίκτυο, η απουσία δικτύου ίντερνετ υψηλών ταχυτήτων από πάρα πολλά χωριά αλλά και το επίπεδο και το κόστος του παρεχόμενου (μονοπώλιο) σε κάποια άλλα, ο γερασμένος πληθυσμός και η έλλειψη προοπτικών απασχόλησης τόσο γενικά όσο και ειδικά σε κλάδους αιχμής με αποτέλεσμα την «μετανάστευση» των νέων σε αστικά κέντρα ή άλλες χώρες. Τέλος μεγάλο μειονέκτημα το νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τις δραστηριότητες γύρω από τη λίμνη του Μόρνου.

Πριν αναλύσουμε το Όραμα μας για την περιοχή της Δωρίδας με ορίζοντα το 2040 θα πρέπει να προβλέψουμε στο μέτρο του δυνατού τις τεχνολογικές και κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Έτσι βλέποντας το παρελθόν όπου πριν περίπου 20-25 χρόνια ήρθε το ίντερνετ με τις απλές αναλογικές συνδέσεις στην Ελλάδα και αντίστοιχα οι πρώτοι οικιακοί υπολογιστές και περίπου μια 10ετία που κυκλοφορούν τα smartphones, έχοντας ήδη μπει στη εποχή των ηλεκτρικών οχημάτων και  κάποιων οχημάτων χωρίς οδηγό, ξεκινώντας την εποχή του 5G ίντερνετ όπου η εποχή IoT (Internet of the Things) όπου όλες οι συσκευές θα συνδέονται μέσω ίντερνετ, θα δίνουν απεριόριστες πληροφορίες και θα μπορούν να διαχειρίζονται μέσω μιας εφαρμογής από απόσταση, ενώ και οι αυτοματισμοί και οι ρομποτικές συσκευές εξελίσσονται με ραγδαίους ρυθμούς και σε λίγα χρόνια θα αντικατασταθούν δευτερεύουσες και βοηθητικές εργασίες από αυτόματες μηχανές. Επίσης στον κοινωνικοπολιτικό τομέα όλο και περισσότεροι άνθρωποι ενδιαφέρονται για το περιβάλλον και το πώς θα το παραδώσουν στις επόμενες γενιές, για την κατασπατάληση φυσικών πόρων και την αειφόρο ανάπτυξη. Αυξάνονται οι πολίτες που θέλουν να αποχωρήσουν από τα αστικά κέντρα και να εγκατασταθούν στην ύπαιθρο όπου μέσω τηλεργασίας θα μπορούν να ασκούν τα επαγγέλματά τους απολαμβάνοντας ένα όμορφο περιβάλλον. Αυξάνεται ο τουρισμός των εμπειριών, όπου πλέον οι τουρίστες δεν θέλουν να δουν άλλη μια όμορφη παραλία, αλλά θέλουν να γευτούν αγνά τοπικά προϊόντα, να παρακολουθήσουν ή και να συμμετάσχουν στην παραγωγή τους, να διασκεδάσουν με αυθεντικά παραδοσιακά δρώμενα, να μάθουν την ιστορία κάθε περιοχής και να φύγουν με εμπειρίες που θα έχουν καλύψει όλες τις αισθήσεις τους αφή, όραση, όσφρηση, ακοή, γεύση.

Λαμβάνοντας όλα αυτά υπόψην θα μπορούσαμε να περιγράψουμε τις δράσεις που χρειάζονται για το Όραμα μας για τη Δωρίδα το 2040. Δημιουργία οδικού δικτύου που θα ενώνει με ασφάλεια και ταχύτητα το δήμο με τα αστικά κέντρα (βλέπε Διαγώνιος οδικός άξονας Λαμία-Άμφισσα-Αντίρριο), αλλά και βελτίωση του οδικού δικτύου που θα ενώνει την παραθαλάσσια με την ορεινή Δωρίδα. Δημιουργία βασικών υποδομών που η έλλειψή τους  εμποδίζει τις αναπτυξιακές προοπτικές, όπως αποχετευτικά δίκτυα και βιολογικοί καθαρισμοί με κυριότερα τον παραλίμνιο αγωγό πέριξ της τεχνητής λίμνης του Μόρνου, των  παραθαλάσσιων οικισμών του Κορινθιακού, δημιουργία μικρών κόμπακτ βιολογικών στα υπόλοιπα χωριά για να μην μολύνονται πηγές και καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Ήπια αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με προτεραιότητα στην βιομάζα (υπολείμματα καλλιεργειών, ζωικής παραγωγής, αξιοποίηση ξυλείας)  η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η τηλεθέρμανση τόσο για καλλιέργειες όσο και για θέρμανση σε σπίτια μειώνοντας το κόστος διαβίωσης, αλλά και σε αντλησιοταμιευτικά έργα και υδροηλεκτρικά και όχι τόσο σε ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά όπου λόγω κοντινών αποστάσεων των βουνών με τα χωριά είναι ενοχλητικά ορατές. Δημιουργία δικτύων ίντερνετ υψηλών ταχυτήτων σε ανταγωνιστικές τιμές ώστε να μπορούν να αξιοποιήσουν οι αγρότες-κτηνοτρόφοι νέες τεχνολογίες στην παραγωγική διαδικασία και οι αλιείς στην αλιεία, αλλά και τη δημιουργία ευκαιριών είτε για εγκατάσταση μόνιμων κατοίκων που θα εργάζονται μέσω τηλεργασίας αλλά και τουριστικά μέσω τεχνολογικών νομάδων που τους επιτρέπει η εργασία τους (προγραμματιστές κλπ) να μεταναστεύουν από περιοχή σε περιοχή. Δημιουργία εξειδικευμένων γραφείων ενημέρωσης και συμβουλευτικής όπου οι αγρότες-κτηνοτρόφοι θα μπορούν να κατευθύνονται με βάση το μικροκλίμα της περιοχής, τις τεχνολογικές εξελίξεις και τη ζήτηση της αγοράς, στις πιο προσοδοφόρες καλλιέργειες ή μορφές μεταποίησης των προϊόντων. Προγράμματα πιστοποίησης προϊόντων τόσο ποιοτικά (βιολογικά) όσο και γεωγραφικής προέλευσης, αναζητώντας και καταγράφοντας όλες τις ποικιλίες που ευδοκιμούσαν στην περιοχή, ώστε τα προϊόντα να αποκτήσουν υπεραξία αλλά και να γίνει παράλληλα διαφήμιση της περιοχής (πχ. Προϊόντα Δωρικής Γης). Εγκατάσταση αυτόματων συστημάτων ελέγχου πυρκαγιάς, μιας και λόγω τις γεωμορφολογίας και των αποστάσεων όσο πιο νωρίς γίνει αντιληπτή η ύπαρξη πυρκαγιάς τόσο πιο ασφαλής θα είναι η περιοχή μας με τα πλούσια δάση. Υλοποίηση αναδασμού καλλιεργήσιμων εκτάσεων με τα αντίστοιχα εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά έργα (όπως στην πεδιάδα του Μόρνου) αλλά και διανομή εκτάσεων του δημοσίου με μακροχρόνια παραχώρηση σε αγρότες και κτηνοτρόφους για αξιοποίηση.  Ενίσχυση συμπληρωματικών για αγροτική περιοχή δράσεων, όπως ο τουρισμός δίνοντας έμφαση σε εναλλακτικές μορφές όπως ο αγροτουρισμός, ο φυσιολατρικός δημιουργώντας μονοπάτια , ο αλιευτικός τόσο στη θαλάσσια περιοχή όσο και στη λίμνη του Μόρνου, δημιουργία χιονοδρομικού κέντρου, ο πολιτιστικός με την τεράστια επαναστατική ιστορία αλλά και παλαιότερης. Δημιουργία σύγχρονων ολοήμερων σχολικών συγκροτημάτων ώστε τα παιδιά να αποκτούν όλα τα απαραίτητα εφόδια και να μη  χρειάζεται να μετακομίζουν οικογένειες ή να χωρίζονται σε δύο κατοικίες, για να μπορούν τα παιδιά να πάνε σχολείο.   Δημιουργία κέντρων δια βίου εκπαίδευσης ή τηλεκπαίδευσης όπου οι κάτοικοι λόγω απόστασης από τα αστικά κέντρα θα μπορούν να εκπαιδεύονται στις νέες τεχνολογίες. Δημιουργία ιατρικών κέντρων παροχής τηλεϊατρικής σε κάθε κοινότητα ή ολοκληρωμένα μετακινούμενα ιατρεία όπου τακτικά, ιατροί ή νοσηλευτές θα μπορούν να εξετάζουν  σε μεγάλο εύρος ιατρικών θεμάτων, ή προσφέροντας πιο άμεσα τις πρώτες βοήθειες αξιοποιώντας τις  νέες τεχνολογίες. Υλοποίηση στοχευόμενων προγραμμάτων εξοικονόμησης  ενέργειας σε κατοικίες στην περιοχή οι οποίες λόγω μεγάλης εσωτερικής μετανάστευσης (περίοδος αστικοποίησης), τις προηγούμενες δεκαετίες, είναι παλαιές και σχεδόν εγκαταλειμμένες   και οι οποίες θα λειτουργήσουν και ως κίνητρο επιστροφής και επανεγκατάστασης σε παλαιούς αλλά και νέους κατοίκους. Υλοποίηση στοχευμένων αναπτυξιακών προγραμμάτων για επιχειρήσεις μετά από σωστή αξιολόγηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής. Κίνητρα για δημιουργία «ενεργειακών κοινοτήτων», ανά κοινότητα με στόχο ουδέτερο αποτύπωμα άνθρακα ανά κοινότητα και κατ’ επέκταση και ο δήμος. Τροποποίηση υφιστάμενης νομοθεσίας για τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες περιμετρικά της λίμνης του Μόρνου αλλά και για την ήπια τουριστική αξιοποίηση σύμφωνα με τις βέλτιστες εφαρμοζόμενες πρακτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη νομοθεσία στα υπόλοιπα κράτη μέλη.

Επιτυγχάνοντας τα παραπάνω το μακροπρόθεσμο Όραμα για τη Δωρίδα θα είναι η επανεγκατάσταση στις κοινότητες, πληθυσμού ικανού για να θεωρούνται «ζωντανές» με πληθυσμό τουλάχιστον 500 και πάνω κατοίκων σε κάθε κοινότητα, με μείωση του μέσου όρου ηλικίας του πληθυσμού (λόγω επιστροφής νέων), καθιστώντας τις μικροκοινωνίες  βιώσιμες οικονομικά και κοινωνικά, με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον.

Μία παραδοσιακή φωνή του Λιδωρικίου σε σπάνια ηχογράφιση

Φωνές ενθύμησης εν μέσω πανδημίας.

Ο φίλος και συγχωριανός Θύμιος Καψάλης ψάχνοντας στο αρχείο του πατέρα του, Γιώργου, ανακάλυψε μια κασέτα ηχογραφημένη στα μέσα του 1980 με τη φωνή του Ηλία Κάππου, τότε 93 ετών, και ευγενικά μου τη παραχώρησε γνωρίζοντας την έρευνα που κάνω για τη χαρτογράφηση της μουσικής ζωής στο Λιδωρίκι και την ευρύτερη περιοχή. Η φωνή του γέρο-Κάππου συνοδεύεται από βιολί και κιθάρα. Δε γνωρίζω περισσότερα στοιχεία σχετικά με τους οργανοπαίχτες και τον τραγουδιστή. Όποιος μπορει να βοηθήσει, θα το εκτιμούσα πολύ.

Εδώ μπορείτε να ακούσετε ένα από τα τραγούδια της κασέτας:

 

 user651993095 · Ilias Kappos (excerpt)

 

Katerina Akarepi 

Πηγή: https://www.facebook.com

Ένας 99χρονος ταξίαρχος γράφει για τις γερμανικές αποζημιώσεις

Ο Ευθύμιος Β. Παπαπαναγιώτου, γεμάτος ενέργεια, σε ηλικία 99 ετών, δακτυλογράφησε στην παλιά χειροκίνητη γραφομηχανή του, την επιστολή αυτή, σχετικά με το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων.

 

ΕΥΘΥΜΙΟΣ Β. ΠΑΠΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ
Ταξίαρχος ΑΕΡ. ε.α. – Νομικός.
Αδελφών Διδασκάλου 68 – Παπάγου 15669
Παπάγου, 16η Φεβρουαρίου 2018

Προς : - ΕΝΩΣΙΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΥΡΟΠΑΘΩΝ ΔΩΡΙΔΟΣ – Λιδωρίκιον.
- ΔΩΡΙΚΗΝ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ – Αθήνας
- Σύνδεσμο Λιδωρικιωτών Δωρίδος «Η ΓΚΙΩΝΑ»,
- Σύλλογο Λευκιωτών Δωρίδος
- Σύλλογο Πενταπολιτών Δωρίδος «Ο ΕΥΡΥΠΙΔΗΣ».

ΘΕΜΑ : Γερμανικές αποζημιώσεις – επανορθώσεις.
 

1. Εκφράζοντας εις όλους σας από καρδίας τους πατριωτικούς χαιρετισμούς και ευχές μου, σας γνωρίζω με την παρούσα επιστολή ότι από του παρελθόντος έτους 2017 (ίδετε προσηρτημένες δημοσιεύσεις της εφημερίδος ΕΣΤΙΑ) επανέφερε - κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων των Ολοκαυτωμάτων των ΑΝΩΓΕΙΩΝ και ΒΙΑΝΝΟΥ – ΚΡΗΤΗΣ ο αξιότιμος Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ.κ. Προκόπης ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ, το εκκρεμούν από πολλών ετών εθνικόν θέμα των Γερμανικών αποζημιώσεων – επανορθώσεων, προσδοκών την λήψιν πρωτοβουλιών της υπευθύνου Πολιτικής Ηγεσίας και της Βουλής των Ελλήνων!!

2. Ασχολούμενος προσωπικώς ως Λιδωρικιώτης και γιός του φονευθέντος κατά την πυρπόλισιν του Λιδωρικίου, την 29ην Αυγούστου 1944, αγαπημένου Πατρός μου ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, έκρινα σήμερον σκόπιμον και ωφέλιμον δια τους Δωριείς μας να υπομνήσω και σε Εσάς το σοβαρόν τούτο θέμα των αποζημιώσεων των συμπατριωτών μας.

3. Προς τούτο επανεκτύπωσα και σας αποστέλλω εσωκλείστως το εγκριθέν υπό Δικαστηρίου Αμφίσσης καταστατικόν της ΕΝΩΣΕΩΣ ΘΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΥΡΟΠΑΘΩΝ ΔΩΡΙΔΟΣ, συνοδευόμενον από σχετικές επιστολές και τίτλους εκδοθέντων σχετικών τευχών – συλλογών δημοσιευμάτων, που αφορούν στο άνω σοβαρόν θέμα, προς υπόμνησιν»!!!.

4. Πέραν τούτου ως υπερήλικας και μη δυνάμενος να συνεργασθώ και να βοηθήσω τα εκλεκτά Διοικητικά Συμβούλιά σας, προσωπικώς σας συνιστώ με πατρική προαίρεση να συνεργαστείτε από κοινού για τις απαιτούμενες εκάστοτε επεμβάσεις – υπομνήσεις στους πολιτικούς μας, ούτως ώστε να προωθηθεί το ανωτέρω εθνικόν θέμα (εκκρεμούν από ετών και εις τα αρχεία της Βουλής των Ελλήνων) προς επανεκκίνησιν, προώθησιν, επίλυσιν !!!

Ελπίζοντας σε ευμενή προώθησιν του θέματος
Διατελώ με πατρικά αισθήματα αγάπης και εκτιμήσεως

Ο γερο-Ταξίαρχος (99/ετής) Ε.Α. Ευθύμιος Βασ. Παπαπαναγιώτου,
επίτιμος πρόεδρος ΕΝΩΣΕΩΣ ΘΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΥΡΟΠΑΘΩΝ ΔΩΡΙΔΟΣ.

 

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΙΣ :
- Δήμαρχον Λιδωρικίου κ.κ.Καπεντζώνη
- Δικηγόρον Αικατερίνη Μιλτ.Μαργέλλου, …..ΑΘΗΝΑ
Προς γνώσιν
 ΑΠΟΔΕΚΤΑΙ :
-ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΕΝΩΣΙΣ ΘΥΜΑΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
Μερίμνη κ. Ιωάν. Μπαλατσούρη – Αθήνας.
-Πρόεδρο Συνδέσμου Αποστράτων Ενόπλων Δυνάμεων και Σωμάτων Ασφαλείας Φωκίδος,
Υποπτέραρχον ε.α. κ.κ. Παναγιώτην Παπαδάκην, Άλιμον, Αθήνας.
Προς ενημέρωσιν
 

ΣΥΝΗΜΜΕΝΑ :
Εις άπαντας εν γένει φωτοαντίγραφον του καταστατικού  της ΕΝΩΣΕΩΣ ΘΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΥΡΟΠΑΘΩΝ ΔΩΡΙΔΟΣ «Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ».

 

Πηγή: Εφημερίδα Ο ΛΙΔΩΡΙΚΙΩΤΗΣ, 

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΤΩΝ ΛΙΔΩΡΙΚΙΩΤΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ “Η ΓΚΙΩΝΑ”,  

AΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΟΥ 106 ΜΑΡΤΙΟΣ 2021

Γυναίκες της Φωκίδας στην επανάσταση του 1821 της Μάντυ Δ. Δασκαλοπούλου

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ "ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΦΩΚΙΔΑΣ"
με χρηματοδότηση από τον Ο.Π.Α.ΣΤ.Ε. (Οργανισμό Πολιτιστικής Ανάπτυξης Στερεάς Ελλάδας) 

 

Αντί προλόγου, στο βιβλίο αναφέρεται ο Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Φωκίδας Γεώργιος Ζαχ. Δελμούζος και υπάρχει, επίσης, αναφορά της προέδρου του " ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΦΩΚΙΔΑΣ" Ευσταθίας Παπαγιαννακοπούλου. 

Παρακάτω, το εισαγωγικό κείμενο της συγγραφέως :
"Διαβάζοντας το βιβλίο της Κούλας Ξηραδάκη "Γυναίκες του ‘21", πριν από πολλά χρόνια, ένιωσα συγκίνηση και περηφάνια για το αγώνα που έδωσαν οι γυναίκες αυτές για την ελευθερία της πατρίδας μας.
Αυτή ήταν η αφορμή, που με ώθησε στην έρευνα με αγάπη και πάθος, για να ανακαλύψω, όσο ήταν εφικτό περισσότερες ηρωίδες του ’21 από την περιοχή μου.
Το θεώρησα χρέος μου να τις αναδείξω με σεβασμό και ευλάβεια ώστε να έρθει στο φως η προσφορά τους. Οι γυναίκες του ’21 έδωσαν τη ζωή τους για τον αγώνα, προστάτεψαν τα παιδιά τους, ανάστησαν τις οικογένειες τους, στάθηκαν δίπλα στους άντρες τους και πάλεψαν για την εθνική μας ανεξαρτησία. Προτίμησαν τον θάνατο από την ατίμωση και την δυστυχία. Αποτελούν σύμβολα δυναμισμού, πατριωτισμού και έμπνευση για τις επόμενες γενιές. Υποκλινόμαστε στο μεγαλείο τους!
Αυτό το βιβλίο είναι μια συμβολή στη γνώση μας για την επανάσταση του 1821 στη Φωκίδα. Αφιερώνεται σε όλες αυτές τις γνωστές και άγνωστες ηρωίδες, που σήκωσαν το ανάστημα τους πολύ ψηλά, για να αναπνέουμε εμείς ελεύθεροι σήμερα’’ 

 Το εξώφυλλο σχεδίασε η Βούλα Δασκαλόπουλου και είναι ζωγραφική μικτές τεχνικές, κολάζ.
Αναλυτικότερη παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει και στο πρώτο φύλλο για το 2021 της Εφημερίδας του Συλλόγου των Απανταχού Αμφισσέων "ΤΑ ΣΑΛΩΝΑ".

Εγκρίθηκε η μελέτης διάνοιξης - διαμόρφωσης και σηματοδότησης δασικού μονοπατιού Δελφοί - Αρτοτίνα

Την Τρίτη 23 Φεβρουαρίου, εγκρίθηκε από τη Διεύθυνση Δασών Φωκίδας η δασοτεχνική μελέτη διαμόρφωσης & σηματοδότησης του μονοπατιού μήκους 96 χιλιομέτρων, μετά από πολύμηνες εργασίες της ομάδας Terra Pindus. Η διαδρομή Δελφοί - Αρτοτίνα αποτελεί τμήμα της 1ης ενότητας (Ρούμελη) του Pindus Trail 600km.

Το γεγονός αυτό φέρνει στο προσκήνιο μια ενιαία πεζοπορική διαδρομή σύνθεσης υφιστάμενων μονοπατιών (περίπου 60% άγνωστα, παλιά μονοπάτια διαβίωσης). Στο άμεσο μέλλον, δύναται να συνδέσει πεζοπορικά τον Παρνασσό, την Γκιώνα και τα Βαρδούσια με τα βουνά της Ευρυτανίας που εκτείνονται βορειότερα.

Η ικανοποίηση της ομάδας, καθώς και των αρμόδιων τοπικών φορέων που αγκάλιασαν την ιδέα και γνωμοδότησαν θετικά για την έγκριση του έργου, είναι μεγάλη και θεμελιώνει τη συνεργασία μας για καλή έκβαση του εγχειρήματος, καθώς και τη βιωσιμότητα του μονοπατιού! 

 

 

Η κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση Terra Pindus την οποία συστήθηκε πριν από δύο χρόνια, για να αποκτήσει το νόμιμο δικαίωμα εργασιών και συντήρησης σε δασικά μονοπάτια, δεν έχει κάποια εμπορική δραστηριότητα, ούτε έχει λάβει επαρκή χρηματοδότηση. Βασίζεται ακόμη σε ίδιους πόρους και μικρές δωρεές.

Συνεπώς, καθοριστικό ρόλο για την θετική αυτή εξέλιξη έπαιξε η ηθική και οικονομική ενίσχυση συμπολιτών, που ασπάστηκαν το πολύπλοκο και μακρόπνοο σχέδιο της χάραξης του Μονοπατιού της Πίνδου και προσέφεραν συμβολικά ποσά που ενίσχυσαν σημαντικά στην εκπόνηση της μελέτης.

Η ομάδα ευχαριστεί τους φίλους και τους συνεργάτες που έγιναν κομμάτι της προσπάθειας και ελπίζει σε κάτι δυναμικό και αρκετά ικανό να συμβάλλει στην ανάδειξη και προστασία της οροσειράς της Πίνδου!

 ***

*Προσεχώς: θα ανακοινωθεί η έναρξη των εργασιών κατά μήκος της διαδρομής και πιθανοί τρόποι ανοιχτής συμμετοχής των φίλων του μονοπατιού σε προγραμματισμένες δράσεις εθελοντισμού.

 Πηγή: https://www.terrapindus.gr/