Από τους βοσκούς που κατέβηκαν απ’ τα Βαρδούσια κι έγιναν βιομήχανοι στην Αθήνα ξεκινήσαμε, στη Μαρία την Πενταγιώτισσα καταλήξαμε

Στα Πατήσια, κοντά στον Άγιο Λουκά, λειτουργούσε ένα βουστάσιο, που προμήθευε τα νοικοκυριά με φρέσκο γάλα, ανάδινε όμως και ανυπόφορες μυρωδιές. Ο Φιλίππου, που είχε το βουστάσιο, άνοιξε στο Λυσσιατρείο –τρεις στάσεις πιο κάτω– ένα γαλατάδικο, που απόχτησε τόσο μεγάλη φήμη, ώστε είχε πελάτες από διάφορες περιοχές της Αθήνας.
Έτσι ξεκίνησε η γαλακτοβιομηχανία ΦΑΓΕ: από έναν πρόγονο που ήταν βοσκός στα Βαρδούσια κι έστησε βουστάσιο και γαλατάδικο στην πρωτεύουσα.

Συμπτωματικά από τα Βαρδούσια κατέβηκε στην Αθήνα κι ένας άλλος βοσκός, ο Δασκαλόπουλος. Αυτός άνοιξε γαλατάδικο στα Εξάρχεια. Ήταν παππούς των Δασκαλόπουλων, που δημιούργησαν τη γαλακτοβιομηχανία ΔΕΛΤΑ (νυν Vivartia).
Το χωριό του Δασκαλόπουλου, η Γρανίτσα (σήμερα λέγεται Διακόπι), ήταν κοντά στους Πενταγιούς, το χωριό της Μαρίας της Πενταγιώτισσας, που στην ποδιά της σφάζονταν παλικάρια και που το επώνυμό της ήταν Δασκαλοπούλου. Αυτή η συνωνυμία μετακίνησε το ενδιαφέρον μου από τους γαλακτοβιομήχανους στην ιστορία της Μαρίας Δασκαλοπούλου. Αναρωτιέμαι αν υπάρχει κάποια σχέση.
Η βλαχοπούλα με το καρδάρι, στο σήμα της ΔΕΛΤΑ, αποκλείεται να είναι εμπνευσμένη από τη Μαρία την Πενταγιώτισσα, γιατί η Μαρία δεν ήταν ο αντιπροσωπευτικός τύπος χωριατοπούλας ούτε συμβάδιζε με τα στερεότυπα της εποχής.

Η Μαρία ήταν πεντάμορφη, ψηλή και λυγερή. Τόση ήταν η ομορφιά της, που λένε ότι εντυπωσιάστηκε κι ο ίδιος ο Όθωνας, όταν στην περιοδεία που έκανε ανά την Ελλάδα, το 1862, λίγο πριν την έξωσή του, την είδε στο Γαλαξίδι να χορεύει στη γιορτή που είχε στηθεί προς τιμήν του. Θέλησε να της προτείνει να την πάρει στα ανάκτορα, αλλά τον εμπόδισε η Αμαλία.

Αυτά τα παινέματα οι Πενταγιώτες τα λένε τώρα. Στον καιρό της Μαρίας έλεγαν άλλα. Η Μαρία δεν ήταν μόνο πεντάμορφη· ήξερε γράμματα, ήταν έξυπνη, δυναμική και απελευθερωμένη· μια κοπέλα έξω από τα μέτρα του καιρού της. Στην κλειστή κοινωνία του ορεινού χωριού, ο θαυμασμός πάλευε με τον φθόνο.
Ο αδερφός της, ο Θανάσης, ο Δασκαλοθανάσης όπως τον αποκαλούσαν, προσπαθούσε να την περιορίσει στο πλαίσιο που άρμοζε σε μια κοπέλα της δικιάς της σειράς, που ήταν θυγατέρα και αδερφή γραμματοδιδάσκαλων. (Δάσκαλος, παπάς και χωροφύλακας ήταν οι εξέχουσες φυσιογνωμίες ενός χωριού). Η αδελφή της Μαρίας και του Θανάση, ήταν παράδειγμα προς μίμηση: υποταγμένη και υπάκουη. Η Μαρία όμως ήταν ατίθαση και ήθελε να ζήσει όπως της υπαγόρευε η καρδιά της. Πλήρωσε πολύ ακριβά τον ελεύθερο χαρακτήρα της και την εκλογή ενός αταίριαστου συντρόφου.

Το σπίτι της Μαρίας στους Πενταγιούς.

Αγάπησε τον Δημήτρη Τουρκάκη, έναν νέο, που εκτός από την ομορφιά του δεν διέθετε κανένα άλλο χάρισμα. Ο αδερφός της δεν ήθελε ν’ ακούσει κουβέντα για γάμο της Μαρίας με τον Τουρκάκη. Τον θεωρούσε χαμένο κορμί, και δεν ήταν ο μόνος. Άλλωστε το παρανόμι Τουρκάκης δήλωνε κάποια ασύγγνωστη δοσοληψία με τον εχθρό. Λένε πως πρόδωσε στους Τούρκους το μέρος που είχαν συναχτεί κάποιοι αρματολοί κι έτσι τους έπιασαν. Άλλοι πάλι λένε ότι παράστησε τον προδότη, για να παρασύρει τους Τούρκους ως το σημείο όπου οι αγωνιστές, κρυμμένοι, τους περίμεναν για να τους λιανίσουν. Αυτό το λένε κυρίως οι απόγονοι του Τουρκάκη.
Ο Θανάσης, όσο έβλεπε τη Μαρία να συνεχίζει τη σχέση παρά τις απαγορεύσεις του, ξεσπούσε βίαια επάνω της με βαριές βρισιές και πολύ ξύλο.
Το χωριό δεν συγχωρούσε ότι η Μαρία είχε φανερή σχέση με τον Τουρκάκη. Αυτά έπρεπε να γίνονται κρυφά κι όχι ξεδιάντροπα! Πίσω από τις ηθικολογίες κρυβόταν η ζήλια. Το κουτσομπολιό έδινε κι έπαιρνε.
Αφού ο αδερφός ήταν εμπόδιο στην ένωσή του με τη Μαρία, ο Τουρκάκης αποφάσισε να τον βγάλει από τη μέση. Του έστησε ενέδρα και τον σκότωσε. Πέταξε το πτώμα σε μια χαράδρα. Το φονικό δεν άργησε ν’ αποκαλυφθεί. Ήρθε απόσπασμα χωροφυλάκων, έγινε ανάκριση και τότε χύθηκε όλο το φαρμάκι που κρυβόταν. Οι Πενταγιώτες είπαν τα μύρια όσα εναντίον της Μαρίας, άλλοι από ζήλια, άλλοι από μικροψυχιά κι εκδικητικότητα και άλλοι ενδίδοντας σε πιέσεις. Την κατηγόρησαν ότι έβαλε τον εραστή της να σκοτώσει τον αδερφό της. Για να γλιτώσει το τομάρι του ο Τουρκάκης, την κατηγόρησε κι αυτός.
Προφυλακίστηκαν στην Άμφισσα (στα Σάλωνα, του τραγουδιού) και δικάστηκαν στο Μεσολόγγι. Εκείνος κατηγορούμενος για φόνο κι εκείνη για ηθική αυτουργία στον φόνο. Οι μάρτυρες παρουσίασαν τον Τουρκάκη σαν έναν άβγαλτο νέο, που έπεσε θύμα της μοιραίας ομορφιάς μιας σατανικής γυναίκας. Ακόμα και η αδερφή της ήταν εναντίον της. Η Μαρία είπε στην απολογία της «Πώς είναι δυνατόν να θέλω να σκοτώσει τον αδερφό μου, τον μοναδικό προστάτη μου, και να μου κλείσει το σπίτι;»
Καταδικάστηκαν και οι δύο σε φυλάκιση.
Η Μαρία έμεινε δυόμιση χρόνια στη φυλακή. Όταν γύρισε στους Πενταγιούς, βρήκε τα υπάρχοντά της καταπατημένα και τους συγχωριανούς της εχθρικούς απέναντι στη «φόνισσα». Ζητώντας εκδίκηση, ήρθε σε συνεννόηση με τους ληστές που λυμαίνονταν την περιοχή και τους έφερε στο χωριό. Οι Πενταγιώτες τρομοκρατήθηκαν. Ευτυχώς το αιματοκύλισμα αποφεύχθηκε. Από τότε την ακολουθούσε ο χαρακτηρισμός «λησταρχίνα».
Έφυγε από τους Πενταγιούς και πήγε στο γειτονικό Κροκύλι. Εκεί παντρεύτηκε τον Γιώργο Αρμάο, έναν πλούσιο χήρο με τέσσερα παιδιά. Έζησαν πολύ καλή ζωή. Ο Αρμάος είχε χρήμα και η Μαρία μυαλό.
Οι Πενταγιώτες δεν επιφύλαξαν εχθρική υποδοχή στον Τουρκάκη, όταν αποφυλακίστηκε δυο χρόνια ύστερα από τη Μαρία και επέστρεψε. Τον δέχτηκαν ξανά στους κόλπους του χωριού. Ο Τουρκάκης παντρεύτηκε, έκανε παιδιά κι εγγόνια. Απόγονοί του ζουν σήμερα στους Πενταγιούς με το πραγματικό επώνυμο της οικογένειας.
Η Μαρία δεν διέκοψε τις σχέσεις της με το χωριό της. Παρευρισκόταν σε κάποια πανηγύρια, όπου χαμογελώντας άκουγε το τραγούδι της:

Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά

και στο Χρισσό κριάρια

και στης Μαρίας την ποδιά

σφάζονται παλικάρια.

Πέθανε το 1896 σε ηλικία 60 χρόνων και θάφτηκε στο Κροκύλι. Οι Κροκυλιώτες υπογραμμίζουν ότι ήταν η πρώτη που θάφτηκε στο νέο νεκροταφείο του χωριού.

Η ιστορία της Μαρίας Δασκαλοπούλου έγινε θρύλος, τραγούδι, βιβλία, ταινίες, θεατρικά, οπερέτα. Οι Πενταγιώτες είχαν λερωμένη τη φωλιά τους και για χρόνια απέφευγαν να μιλήσουν για την ιστορία της. Ο χρόνος που πέρασε άμβλυνε τα πάθη, άνοιξε τα στόματα και η νεότερη γενιά έμαθε όσα κομμάτια από την ιστορία δεν είχαν λησμονηθεί ή δεν έμειναν για πάντα κρυφά. Τα κενά τα συμπλήρωσε η φαντασία.
Οι Πενταγιώτες και οι Κροκυλιώτες βεβαιώνουν την εκδοχή της ιστορίας που αναφέραμε πιο πάνω, αποφεύγοντας όμως το επεισόδιο με τους ληστές. Ωστόσο παραδέχονται ότι την αποκαλούσαν «λησταρχίνα».

Στο θέατρο είναι πολύ γνωστά τα έργα του Παύλου Νιρβάνα και του Μποστ «Μαρία Πενταγιώτισσα».
Λιγότερο γνωστό, αν και έχει μεταδοθεί από το ραδιόφωνο, είναι το θεατρικό του ηθοποιού και συγγραφέα Κώστα Μπιλίρη «Μαρία Πενταγιώτισσα». Ο συγγραφέας δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα ηθογραφία ζωντανεύοντας διάφορους τύπους του χωριού, που έπαιξαν ρόλο στην εξέλιξη των γεγονότων: την προξενήτρα, τον δικολάβο, τον τοκογλύφο, τον αστυνόμο, την αδερφή του Τουρκάκη, τον Γιώργο, φίλο του Θανάση, που αγαπάει πιστά τη Μαρία. Ο συγγραφέας δίνει στον Αρμάγο τον ρόλο του μεσόκοπου συγχωριανού, που στρέφεται εναντίον της Μαρίας χολωμένος, όταν εκείνη απορρίπτει τις προτάσεις του. Ο Γιώργος παρεμβαίνει και σώζει το χωριό από τους ληστές. Οι Πενταγιώτες θα ζητήσουν από τη Μαρία να μη φύγει από το χωριό. Στο τέλος, οι ζωές του Γιώργου και της Μαρίας θα ενωθούν.

• Στο αρχείο της ΕΡΤ, στην σειρά εκπομπών «Σαν παραμύθι» περιλαμβάνεται ένα ντοκιμαντέρ παραγωγής 2005, αφιερωμένο στη Μαρία την Πενταγιώτισσα. Από αυτό προέρχονται οι έγχρωμες φωτογραφίες και διάφορες πληροφορίες.
• Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες προέρχονται από την ταινία που γύρισε ο Αχιλλέας Μαδράς το 1926 «Μαρία Πενταγιώτισσα». Το σενάριο έχει ξεφύγει εντελώς και είναι αδύνατον να μη γελάσει κανείς με κάποιες υπερβολές. Επιπλέον την ταινία σχολιάζει εμβόλιμα με το κοφτερό του χιούμορ ο Αλέκος Σακελλάριος στην τηλεοπτική εκπομπή του «Τον παλιό εκείνο τον καιρό», 1964.

 Πηγή: https://tetysolou.wordpress.com/

Η Έξοδος του Μεσολογγίου

Το πέρασμα από τη Δωρίδα και ο χορός των Οπλαρχηγών 

Αφανείς πτυχές της τοπικής μας ιστορίας

Του Κωνσταντίνου Αντωνόπουλου *
Μάιος 2020

Με αφορμή την επέτειο 194 χρόνων από την έξοδο του Μεσολογγίου, θέλω να παρουσιάσω μια αφανή, αλλά με έντονο συμβολισμό πτυχή της τοπικής μας ιστορίας, που συνδέεται με το πέρασμα των υπερασπιστών του Μεσολογγίου από τη Δωρίδα.
Οι Δωριείς, όπως είναι γνωστό, ενίσχυσαν την άμυνα του Μεσολογγίου με ένοπλα τμήματα και πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος, υπερασπιζόμενοι την ιδέα της Ελευθερίας.(1)
Στο Μεσολόγγι η κατάσταση ήταν τραγική. Η παντελής έλλειψη τροφής ανάγκασε τους πολιορκημένους να τρώνε άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια, σκύλους, γάτες ποντίκια και όταν αυτά τελείωσαν, έτρωγαν πικρά αρμυρίκια. Οι οργανισμοί των ανδρών της φρουράς εξασθένησαν, οι άμαχοι πέθαιναν από την πείνα, οι ασθένειες απειλούσαν όλους, η τροφοδοσία από το ναυτικό ήταν πλέον αδύνατη και έτσι οι οπλαρχηγοί πήραν την απόφαση για έξοδο.

Την 10η Απριλίου 1826 η έξοδος έγινε με βάση σχεδιασμό που προηγήθηκε, όπως αποτυπώνεται στα απομνημονεύματα αγωνιστών που ήταν παρόντες και έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο όπως ο Κασομούλης, στα απομνημονεύματα άλλων αγωνιστών και από τους ιστορικούς.(2)
Για την έξοδο καθορίστηκαν οι ομάδες (κολώνες) (3) των ένοπλων, η ομάδα των γυναικόπαιδων και όσων άλλων μπορούσαν να ακολουθήσουν στις σκληρές αυτές συνθήκες, η κατεύθυνση, καθώς και το σημείο συνάντησης, (4) ώστε να δράσουν όλοι, όσο πιο συντονισμένα μπορούσαν στο βαθμό που αυτό θα ήταν εφικτό, λόγω των εξαιρετικά δυσμενών συνθηκών.
Τα ένοπλα τμήματα μαζί με τα γυναικόπαιδα, μετά από σκληρή μάχη σώμα με σώμα στα πεδινά, προωθήθηκαν προς τα ορεινά, ελπίζοντας ότι εκεί θα τελείωναν οι μάχες. Έπεσαν όμως σε ενέδρες και υπέστησαν μεγάλες απώλειες.(5)

Όσοι επέζησαν, κατευθύνθηκαν στη Δερβέκιστα, σημερινή Ανάληψη, όπου έκαναν απολογισμό των μαχητών και των γυναικόπαιδων που χάθηκαν στις μάχες.
Εκεί ειδοποιήθηκαν ότι έπρεπε να συναντήσουν τον Καραϊσκάκη που ήταν ασθενής στον Πλάτανο. Οι οπλαρχηγοί τον ενημέρωσαν για την όλη κατάσταση και αυτός πρότεινε να μείνουν στο στρατόπεδό του. (6) Κάποιοι έμειναν, ενώ οι υπόλοιποι, με τους ελάχιστους διασωθέντες αμάχους, συνέχισαν την πορεία τους προς τη Δωρίδα, (7) με στόχο να ενωθούν οι μαχητές Δωριείς με τους δικούς τους και οι υπόλοιποι να συνεχίσουν προς Σάλωνα, Θεσπιές, Περαχώρα, με τελικό προορισμό το Ναύπλιο.
Όσοι γνωρίζουν τη μορφολογία του εδάφους που ακολούθησε η πορεία των μαχητών του Μεσολογγίου ή μπορούν να τη φανταστούν από τους χάρτες του διαδικτύου, μπορούν να κατανοήσουν την τεράστια προσπάθεια που κατέβαλαν για να διασχίσουν τα δύσβατα περάσματα των Κραββάρων και της ορεινής Δωρίδας.
Πρέπει να συνυπολογίσουμε, ότι οι μαχητές, τα γυναικόπαιδα και όσοι άλλοι άμαχοι απέμειναν, ήταν αδύναμοι από την έλλειψη τροφής, αφού την στερούνταν ήδη από το Μεσολόγγι. Ότι έδωσαν σκληρές μάχες κατά την έξοδο, έπεσαν σε ενέδρες, ανέβηκαν πολεμώντας ξιφήρεις τα βουνά μέχρι να σταματήσουν να μάχονται. Ότι στην πορεία έχαναν παιδιά, γυναίκες, φίλους και συντρόφους αγωνιστές.
Κάποιες ομάδες βρήκαν καταφύγιο στο Μοναστήρι Παναγίας της Βαρνάκοβας που λειτουργούσε και ως στρατόπεδο. Ο Καραϊσκάκης έστελνε αποσπάσματα σε επίκαιρες θέσεις, για να επιβραδύνουν την προέλαση του Κιουταχή. Στo Μοναστήρι της Βαρνάκοβας (8) έστειλε για ενίσχυση του πολεμικού βαρνακοβίτικου σώματος, τον Κώστα Καλύβα και Ιωάννη Φραγκίστα (9) με 150 άνδρες. Οι οπλαρχηγοί Τριαντάφυλλος Αποκορίτης, Σκαλτσοδήμος και τμήματα του Σιαφάκα ενεργούσαν σε επίκαιρες θέσεις εκτός της Μονής. (10) Οι Τούρκοι πολιόρκησαν το Μοναστήρι και μετά την έξοδο των υπερασπιστών, το ανατίναξαν από οργή για τις μεγάλες τους απώλειες.
Το κύριο σώμα των οπλαρχηγών με ελάχιστα γυναικόπαιδα, σε άθλια κατάσταση, αποδεκατισμένο από τις κακουχίες και την πείνα έφτασε στους Πενταγιούς.

Ο Κασομούλης γράφει.
«Ξεκινήσαντες ἀπό τά Λουμπουτινά, (11) ἑφθάσαμε εἰς Πενταγιούς Λιδορικιοῦ. Μὅλον ὅποῦ καί τοῦτοι, τά πράγματά των τά εἶχαν σηκωμένα, ἦλθαν ὅμως ὅλοι οἱ οἰκοδεσπόται μέ ταίς φαμελλιαίς των, μας ἢφεραν ἀπὸ ὅ,τι εἶχεν ὁ καθείς, ψωμί, φαγί, κρασί και ὅλην τήν νύκταν συλλυποῦντο τήν κατάστασίν μας καί τά δεινά μας.
Ὁ (Δ.) Σκαλτσᾶς εὑρισκόμενος εἰς τό χωρίον...(Γρανίτσα), ἐπάνω ἀπὸ τοῦ Σκορδά τό Χάνι, εἶχε σφαχτά μαζωμένα ἀπὸ συνεισφοράν, καί ἀνθρώπους διωρισμένους νά μᾶς χορηγοῦν, ὅταν ζητήσωμεν· μᾶς ἔστειλεν (καί) 4 ἀρνιά (ψημένα), τυρί καί ψωμί.
Μή δυνάμενοι νά ἀνέβωμεν νά τόν ἰδοῦμεν, τόν ἐπέμψαμεν τάς εὐχαριστήσεις μας ἐγγράφως.
Το ἑσπέρας, ἐκοιμήθημεν εἰς τό Λιδορίκι· ἐκεῖνο ἦτον ὅλως διόλου κενόν πρό χρόνων. Ηὕραμεν ἕνα βακάλικον, καί αὐτοῦ ἢπιαμεν καί κρασί.
Διαβάντες ἀπὸ τό χωρίον Καρούταις, ἐφθάσαμεν εἰς τόν Ἕλατον, διάσελλον , ὁποῦ κατηφορήσαντες ἐφθάσαμεν εἰς τά Σάλωνα».
Στις σημειώσεις των απομνημονευμάτων του Κασομούλη, ο Βλαχογιάννης αναφέρει: «Η παράδοση λέει πως χόρεψαν κιόλα οι γενναίοι. Πρώτη φορά ήπιαν κρασί, ύστερα από την Έξοδο.» (12)
Στο πέρασμά τους από τα χωριά, όπως περιγράφουν οι ίδιοι, δε συναντούσαν πάντα καλή υποδοχή και φιλοξενία. Πλήρωναν, όσοι είχαν, για τα βασικά είδη διατροφής και ένδυσης, αλλού σε υπερβολικές και αλλού σε προσιτές τιμές. Αυτό ήταν αγκάθι στην ψυχή τους.(13)
Η θερμή φιλοξενία στους μαχητές του Μεσολογγίου από τους Δωριείς χωρίς κανένα αντάλλαγμα, η αναγνώριση του αγώνα και της θυσίας τους, η παρηγοριά για τα βάσανά τους και η πίστη στη συνέχιση του αγώνα για ελευθερία, λειτούργησαν ως βάλσαμο στις ψυχές τους.
Για το λόγο αυτό εκτιμώ, χόρεψαν τον χορό των Οπλαρχηγών με τους Δωριείς. Όλα αυτά είχαν υψηλό συμβολισμό για το ηθικό των Ελλήνων.

Οι μαχητές τα διηγήθηκαν σε όλους όταν έφτασαν σε άθλια κατάσταση στο Ναύπλιο. (14) Τις διηγήσεις των μαχητών προφανώς άκουσε και ο Γεώργιος Τερτσέτης και σε συνδυασμό με τον αντίκτυπο της εξόδου στην κοινή γνώμη της Ευρώπης και την αναζωπύρωση του φιλελληνικού ρεύματος, συμπεριέλαβε το χορό τους στο Λιδωρίκι, στους στίχους του ποιήματός του «Ο χορός των Οπλαρχηγών και η νύχτα του Μαΐου».

Παραθέτω μερικούς στίχους του ποιήματος από το πρωτότυπο:

«…Ὦ χιονισμένε Παρνασσέ, σπηλιαῖς ’ς τό Λοιδορίκι,
Σεῖς ἴδετε καλόν χορόν ἀπ’ ἄνδραις καί γυναῖκες*,
Ὁμορφονιαῖς καί γέροντες κἱ ἀνδρειωμένοι νέοι
Στένουν ζωνάρι ἕνα χορό καί εὔμορφα τραγουδοῦνε,
Κ’ ἡ νιαῖς ὁποῦ χορεύουνε φοροῦν ἀνδρίκια ῥοῦχα,
Καί μ’ ἄρματα πλακόνουνε τά τρυφερά βυζιά τους.
Εἶναι τά Ἑλληνόπαιδα ’ποῦ ἀπ' τό Μισολόγγι
Μέ τά σπαθιά τους ’γλύτωσαν ’ς τῆς νύχτας τό φεγγάρι,
Καί τόρα σταίνουνε χορό, ’ψηλά ’ς τό Λοιδορίκι.
Χορεύουν να ἡμερώσουνε την λύπη της καρδιᾶς τους,
Πῶς πλιά δέν θέλει, μεταϊδοῦν τούς νιούς 'πού ἑχαθῆκαν·
Χορεύουν διά νά δώσουνε θάῥῥος εις την πατρίδα,
Πῶς ὅσο κι ἄν ἑμείνανε ’λίγα τά παλληκάρια,
Τα Στήθη τους δέν ’δείλιασαν ’ς τούς φόνους καί ’ς τό ἄίμα,
Καί χαίρονται καί τραγουδοῦν σάν ’ς ταῖς καλαῖς ήμεραις.»

Το ποίημα δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά, στις 15 Ιουνίου 1832 στο Ναύπλιο, στο φύλλο με αριθμό 18, της «Εθνικής Εφημερίδας». (15)
Το γεγονός αυτό έχει από μόνο του ιδιαίτερη σημασία για την αξιοπιστία της ιστορικής πηγής. Επιπρόσθετα στις υποσημειώσεις της εφημερίδας αναφέρεται ρητά ότι: «Ὁ χορός αὐτός ἐγεινεν εἰς Λοιδορίκι ἀπαραλλάκτως, ὡς περιγράφεται». Στο ποίημά του ο Γεώργιος Τερτσέτης (16) τονίζει τον πατριωτισμό των Ελλήνων και απευθυνόμενος στους Ευρωπαίους και στον νεοεκλεγμένο Βασιλιά Όθωνα, εξυμνεί τις χορευτικές και τραγουδιστικές τους συνήθειες, τις συνδέει με τον Μάιο και την ανοιξιάτικη «έκρηξη της φύσης», αναδεικνύει τις ρίζες τους από την Αρχαία Ελλάδα και την αδιάλειπτη συνέχειά τους.

Εκατό χρόνια μετά τη δημοσίευση του ποιήματος του Τερτσέτη, ο επαχτίτης Γιάννης Βλαχογιάννης, (17) ποιητής και λογοτέχνης, έγραψε το ιστορικό αφήγημα «Αστραπόκαμα», αναφερόμενος στον χορό των Οπλαρχηγών στο Λιδωρίκι. (18) Ο Βλαχογιάννης ως επιμελητής και εκδότης των απομνημονευμάτων «Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833» του Κασομούλη, είχε άμεση πρόσβαση στις σημειώσεις και το αρχείο του και κατά συνέπεια στα πραγματικά ιστορικά περιστατικά.
Αναφέρω απόσπασμα από το «Αστραπόκαμα»:
«Της Έξοδος τ' αντίβροντο γέμισε των βουνών τα κάρκαρα, λιάκουρες και κλεισούρες αντιβουίσαν , κι' οι κρυμμένοι χωριανοί βγήκανε τέλος από τους κρυψώνες τους και τρέξαν από πίσω στο συμπεθερικό, σα διψασμένα αγρίμια,
να ρωτήσουν και να μάθουν.
Τους προφτάσανε πολλοί στο Λιδωρίκι. Εκεί, μπρος στ' αχνισμένα λείψανα, που δείχνουν της ζωής τη φλόγα μεσ΄τα μάτια τους να θαμποσβήνει σα μακρυσμένο απόβραδο, οι χωριανοί λησμονήσαν και το ρώτημα και το άκουσμα. Άλλοι λειψό ψωμί ζυμώσαν, άλλοι ψήσαν αρνάκι τρυφερό, άλλοι ξετρυπώσαν τ' αντιψύχι του παλιού κρασιού και στρώσαν το τραπέζι, όλο δαφνόμυρτα, και μοίρασαν το φαί,
λίγο από λίγο, κι' ενώ τους βλέπουνε να τρώνε, μένουν αυτοί γονατιστοί και κλαίνε.
Δες όμως και τι θάμα ήταν αυτό. Όχι σαν ηλιοβασίλεμα που φεύγει, μα σαν κοντινή ανατολή η ζωή γυρίζει στη ματιά τους. Το χαμόγελό τους μοιάζει με του Αυγερινού το πρωτοχάραμα, και ξαφνικά λάμπει στο μέτωπό τους τ' άγιο αστέρι το λαμπρό.
Είναι του Μεσολογγιού η θύμηση η γλυκειά που ξαναγύρισε κι' έφεξε γύρω.
Σηκώνονται απ' το τραπέζι το λιτό. Άντρες - γυναίκες σιάζουν τ' αχτένιστα μαλλιά, σφίγγουν τη μέση, χεροπιάνονται όλοι νιάτα, από θείο πιοτό γεμάτη την καρδιά. Ένας σουλιώτης , που' κρυβε στα στήθια τη σημαία του Μεσολογγιού, την ξετυλίγει, την κρεμάει απ' ένα κλάδο.
Δεν είναι πια σημαία του πολέμου αυτή, φλάμπουρο είναι γάμου, και κάνει τη χαρά του το λυπημένο συμπεθερικό, και παίρνει τη λαχτάρα της ζωής για νύφη, νύφη μια και μόνη.
Ο λόγος ο στοματικός, που φύλαξε του θείου αυτού χορού το θάμα, λησμόνησε για το τραγούδι να μας πει, που είπαν οι χορευτάδες…»..

 

Στον χορό έλαβαν μέρος και οι αγωνίστριες γυναίκες του Μεσολογγίου, όπως περιγράφουν και οι δύο λογοτέχνες.
Ο Τερτσέτης στο ποίημά του λέει:

«…Κ’ ἡ νιαῖς ὁποῦ χορεύουνε φοροῦν ἀνδρίκια ῥοῦχα,
Καί μ’ ἄρματα πλακόνουνε τά τρυφερά βυζιά τους.
Εἶναι τά Ἑλληνόπαιδα ’ποῦ ἀπ' τό Μισολόγγι
Μέ τά σπαθιά τους ’γλύτωσαν ’ς τῆς νύχτας τό φεγγάρι…».

Ο Βλαχογιάννης στο ιστορικό του αφήγημα αναφέρει:
«…Άντρες - γυναίκες σιάζουν τ' αχτένιστα μαλλιά, σφίγγουν τη μέση, χεροπιάνονται όλοι νιάτα, από θείο πιοτό γεμάτη την καρδιά…».
Από τον χορό αυτό υποθέτω, δε θα μπορούσε να λείπει η Μεσολογγίτισσα Χρυσηίδα Γ. Κοντσακάρη (19) και οι ανώνυμες συναγωνίστριές της. Αυτό το στοιχείο είναι ισχυρό τεκμήριο για την ορθότητα των γραφομένων από τους Τερτσέτη και Βλαχογιάννη.
Το γεγονός ότι ο Τερτσέτης και ο Βλαχογιάννης συμπίπτουν στις παρουσιάσεις τους, δεν σημαίνει απόλυτη τεκμηρίωση της ιστορικής πραγματικότητας, σημαίνει όμως πολλά για τον τρόπο που επέλεξαν και οι δύο, να μετουσιώσουν ένα ιστορικό γεγονός σε λογοτεχνικό λόγο.

Στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, η Ένωση Δωριέων Επιστημόνων έχει προγραμματίσει σειρά ερευνών και δράσεων, με γενικό τίτλο «Η συμβολή των Δωριέων στην Επανάσταση του 1821», με στόχο να στρέψει το φως της ιστορικής έρευνας και στη Δωρίδα. Για διάφορους λόγους, το φως αυτό έπεσε περισσότερο σε κάποιους τόπους ή σε κάποια γεγονότα, αφήνοντας κάποιους άλλους στη σκιά, μεταξύ αυτών και τη Δωρίδα.
Η παρουσίαση της αφανούς αυτής πτυχής της τοπικής μας ιστορίας, είναι ένα ερέθισμα για εμάς τους Δωριείς, προκειμένου να στραφούμε και σ' αυτά τα παραμελημένα κεφάλαια του παρελθόντος μας, για την, όσο το δυνατόν, πιο ολοκληρωμένη εικόνα της συμβολής των Δωριέων στην Επανάσταση του 1821.
Ο εορτασμός των 200 χρόνων δεν πρέπει να αναλωθεί σε αμφίβολης ποιότητας εκδηλώσεις και ανούσιους λόγους. Πρέπει να αποτελέσει την απαρχή για εθνική αυτογνωσία, ουσιαστική έρευνα, σκάλισμα αρχείων, ανάδειξη γεγονότων, προσώπων γνωστών και άγνωστων μέχρι σήμερα που, με τις πράξεις τους, έδωσαν νόημα στον αγώνα για την Ελευθερία.
Ο Ιστορικός και βαθύς γνώστης των διεργασιών της Επανάστασης, Βασίλης Παναγιωτόπουλος, αναφέρει σε πρόσφατο άρθρο του, (20) «το 1821 συγκροτήθηκε η σύγχρονη εθνική μας ταυτότητα και άρχισαν να συνειδητοποιούνται οι εθνικές διεκδικήσεις. Έτσι άρχισε να αποκρυσταλλώνεται το ελληνικό εθνικό όραμα, χωρίς το οποίο ούτε η Επανάσταση μπορούσε να «εκκολαφθεί» ούτε το εν επαναστάσει έθνος να αποδεχτεί και να αντέξει τις αλλεπάλληλες θυσίες που επέφερε η δυσαναλογία ισχύος των εξεγερμένων προς την Αυτοκρατορία».

_____

 
* Ο Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος είναι Οικονομολόγος, Αντιπρόεδρος της Ένωσης Δωριέων Επιστημόνων και του Ομίλου Προετοιμασίας Στελεχών Αυτοδιοίκησης, π. Αντιδήμαρχος Δήμου Δωρίδος.


** Δημοσιεύθηκε τον Μάιο 2020, στις εφημερίδες «Το Ευπάλιο», «Εμπρός Ναυπάκτου» και στην ιστοσελίδα www.doridanews.gr 

  

***

 

1 Ευθύμιος Σταθόπουλος, Η Φωκίδα της Επανάστασης, η γενιά του Εικοσιένα και η τύχη όλων των αγωνιστών, κατάλογοι προσώπων, Αθήνα 1994.

2 Νικόλαος Κασομούλης, Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833, τόμος 2ος, σελ. 251-262, Αθήνα 1940. Ο Κασομούλης αναφέρει συναντήσεις των οπλαρχηγών για προετοιμασία της εξόδου με συμμετοχή του Προέδρου της Διοικούσας Επιτροπής Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλου, του Επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ και Δημογερόντων του Μεσολογγίου. Στη συνάντηση της προηγούμενης ημέρας από την έξοδο, έγινε εκτίμηση της κατάστασης, ανταλλαγή απόψεων, ορισμός σημείου συνάντησης, συντάχθηκε σχέδιο εξόδου, γράφτηκε μπροστά σε όλους από τον Κασομούλη που επιφορτίστηκε να περιέλθει τα σώματα - θέσεις υπερασπιστών, για να το διαβάσει στους αξιωματικούς.
-Αρτέμιος Μίχος, Απομνημονεύματα 2ας πολιορκίας του Μεσολογγίου, Αθήνα 1883, σελ. 76-77.
-Σπυρομίλιος, Απομνημονεύματα 2ας πολιορκίας του Μεσολογγίου 1825-1826, Αθήνα 1926.
-Νικόλαος Σπηλιάδης, Απομνημονεύματα, Αθήνα 1851, τόμος 2ος, σελ. 561-562.
-Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Αθήνα 1980, τόμος ΙΒ’, σελ.412.
-Γεώργιος Φίνλεϋ, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Αθήνα, επιμέλεια Τάσος Βουρνάς, τόμος 2ος, σελ. 106-107.

3 Νικόλαος Κασομούλης, ό.π, σελ. 260.

Αρτέμιος Μίχος, ό.π, σελ. 80. 

4 Νικόλαος Κασομούλης, ό.π, σημείο συνάντησης το Μοναστήρι του Άη Συμιού (Αγίου Συμεών), σελ. 261.

5 Νικόλαος Κασομούλης, ό.π, σελ. 277.

6 Νικόλαος Κασομούλης, ό.π, σελ. 289-290.

7 -Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Αθήνα 1887, τόμος 5ος, σελ. 892.
- Δημήτριος Αινιάν, ιδιαίτερος γραμματέας Καραϊσκάκη, Βιογραφία Καραϊσκάκη, έκδοση 2η από Ι. Βλαχογιάννη, Αθήνα 1903, σελ. 31.
-Απόστολος Βακαλόπουλος, ό.π, σελ.415.
-Αρτέμιος Μίχος, ό.π, σελ. 90.
-Σπυρομίλιος, ό.π,σελ. 144.
-Νικόλαος Σπηλιάδης, ό.π, τόμος 2ος, σελ. 566.
-Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Λονδίνο 1860, έκδοση 2η, τόμος 3ος, σελ. 340. 

8 -Νικόλαος Σπηλιάδης, ό.π, τόμος 3ος, σελ. 12.
- Πέτρος Καλονάρος, Βαρνάκοβα, Αθήνα 1957, σελ.108-110.
-Απόστολος Βακαλόπουλος, ό.π, αναφέρει ότι τα στρατεύματα του Κιουταχή βρήκαν αντίσταση μόνο στο Μοναστήρι της Βαρνάκοβας και αναγκάστηκαν σε υποχώρηση. Εγκαταλείφθηκε από τις Ελληνικές δυνάμεις λόγω έλλειψης τροφίμων. σελ.416.

-Γεώργιος Κρέμος, Νεώτατη Γενική Ιστορία, Αθήνα 1890, τόμος 4ος, σελ. 906-907

9 Ο Ιωάννης Φραγκίστας, στην αναφορά του προς τον Καποδίστρια στις 22 Απριλίου 1830, αναφέρει ότι έλαβε εντολή από τον αρχηγό του (Καραϊσκάκη), να αντισταθεί στη Βαρνάκοβα, με 150 στρατιώτες, τον Κώστα Καλύβα και τους λοιπούς (σκαλζέους). Αναφέρεται στην έλλειψη πολεμοφοδίων και τροφίμων, στην έξοδό από το Μοναστήρι, τον τραυματισμό και τη μετάβασή του στο Ναύπλιο για να συνταχθεί με τους οπλαρχηγούς του Μεσολογγίου που είχαν φτάσει εκεί.

10 Γιάννης Ηλιόπουλος, Παρθένιος Ζωγράφος ο από Καρυών. Ο Παπαφλέσσας της Δωρίδας, έκδοση Ένωσης Ευπαλιωτών, 2013, σελ. 84-87.

11 Σημερινή Άνω Χώρα Ναυπακτίας.

12 Βλαχογιάννης, σημειώσεις στα Απομνημονεύματα Ν. Κασομούλη, σελ. 294.

13 Σπυρομίλιος, Απομνημονεύματα 2ας πολιορκίας του Μεσολογγίου 1825-1826, αναφέρει ότι τα λείψανα της φρουράς του Μεσολογγίου, άνθρωποι γυμνοί, πεινασμένοι και αδύναμοι από τον πολύ κόπο, δεν έτυχαν περίθαλψης και προσφοράς, αλλά αγόραζαν τα τρόφιμα, τις κάπες και τα άλογα σε υπερβολικές τιμές, σελ. 143.
-Νικόλαος Κασομούλης, Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833, αναφέρει την προσφορά παξιμαδιών, την αγορά όμως των «σφαχτών», καθώς και το υπερβολικό ποσό τους σε γρόσια από τους αγωνιστές του Μεσολογγίου, αντί προσφοράς για τον αγώνα τους, σελ. 280-281.
-Νικόλαος Κασομούλης, ό.π, αναφέρει ότι δεν εύρισκαν πουθενά υποδοχή και πολλοί πέθαναν στο δρόμο, σελ. 293.
- Νικόλαος Σπηλιάδης, ό.π, αναφέρει ότι δε βρήκαν τα αναγκαία για περίθαλψη, τόμος 2ος, σελ. 566.
-Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Λονδίνο 1860, έκδοση 2η, τόμος 3ος, σελ. 340.
-Αντώνης Διακάκης, Η πόλη του Μεσολογγίου κατά την Επανάσταση του 1821: πόλεμος, οικονομία,
πολιτική, καθημερινή ζωή, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης 2017, σελ. 403.

14 Νικόλαος Κασομούλης, ό.π, σημειώνει ότι, στο Ναύπλιο, «εβγήκεν όλος ο λαός εις υποδοχήν, τα κανονοστάσια πυροβόλησαν, και δάκρυα χαράς και θαυμασμός μέγας εκυρίευεν τον κόσμον, όταν παρατηρούσαν την μορφήν της Φρουράς και των σωθέντων γερόντων Στρατηγών», σελ. 300.
-Αντώνης Διακάκης, ό.π,, ο Κ. Μεταξάς παρατήρησε ότι οι επιζώντες της εξόδου διακρίνονταν από εκείνους των έξω σωμάτων «ως ρακένδυτοι καθημαγμένοι, γυμνοί και φθειριώντες», αλλά και από τον οπλισμό τους, καθώς οι περισσότεροι είχαν «τα ξίφη και μαχαίρας των άνευ θήκης, την οποίαν είχον ρίψει εξερχόμενοι του Μεσολογγίου· αξιοσημείωτος ήτο και η φυσιογνωμία των άγριόν τι και θηριώδες έχουσα», σελ. 384.
-Αντώνης Διακάκης, ό.π, ο F. Marcet σημειώνει ότι μέχρι το Μάιο είχε συναντήσει σε διάφορα μέρη αρκετούς άνδρες και γυναικόπαιδα, επιζώντες της εξόδου, οι οποίοι αφηγούνταν τις περιπέτειές τους με μια θλιβερή ευθυμία και δήλωναν προετοιμασμένοι από καιρό για τη θυσία για την πατρίδα, για την οποία η γενιά τους ήταν προορισμένη. σελ. 403.

15 Εθνική Εφημερίδα, «επίσημη Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» την περίοδο εκείνη.

16 Γεώργιος Τερτσέτης, (1800 – 1874), αγωνιστής μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, γεννήθηκε στη Ζάκυνθο. Σπούδασε νομικά, στα Πανεπιστήμια της Πάδοβα και της Μπολόνια. Ήταν ιστορικός, πολιτικός, συγγραφέας, ποιητής, φιλόσοφος, απομνημονευματογράφος και νομικός. Παιδικός φίλος του Διονυσίου Σολωμού, συμμετείχε στον φιλολογικό κύκλο της Ζακύνθου με κορυφαίους λογοτέχνες, ήταν ανάμεσα στους καλεσμένους του Σολωμού, που θα άκουγαν για πρώτη φορά από τον ίδιο, τον « Ύμνο εις την Ελευθερίαν», οι δύο πρώτες στροφές του οποίου αποτέλεσαν τον Εθνικό μας Ύμνο.
Ήταν μέλος του πενταμελούς δικαστηρίου, που το 1834 δίκασε στο Ναύπλιο, τον Κολοκοτρώνη, τον Πλαπούτα και άλλους αγωνιστές. Ο Τερτσέτης μαζί με τον Πρόεδρο του δικαστηρίου Αναστάσιο Πολυζωίδη, αρνήθηκαν να υπογράψουν την απόφαση καταδίκης τους σε θάνατο με αποκεφαλισμό για εσχάτη προδοσία. Η κίνηση αυτή προκάλεσε την οριστική τους παύση, τη φυλάκιση και την άγρια κακοποίησή τους από την Αντιβασιλεία. Οι Γεώργιος Τερτσέτης και Αναστάσιος Πολυζωίδης έχουν καταχωρηθεί ως εθνικοί δικαστές και διαχρονικά σύμβολα του αγώνα για ανεξάρτητη δικαιοσύνη.

17 Ο Γιάννης Βλαχογιάννης, γεννήθηκε στη Ναύπακτο το 1867. Εμφανίστηκε στα γράμματα δημοσιεύοντας με το ψευδώνυμο Γιάννης Επαχτίτης. Πραγματοποίησε ιστοριοδιφικές έρευνες για τη διάσωση αρχείων, πολύτιμων απομνημονευμάτων αγωνιστών και εγγράφων για την επανάσταση του 1821. Ένα από τα σπουδαία επιτεύγματά του ήταν η εύρεση σε έναν τενεκέ στο υπόγειο του σπιτιού του Κίτσου Μακρυγιάννη των απομνημονευμάτων του Ιωάννη Μακρυγιάννη, που δημοσίευσε το 1907. Διέσωσε και ανέδειξε τα απομνημονεύματα του Νικολάου Κασομούλη που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας πολλών σημαντικών γεγονότων της επανάστασης, τα οποία και περιέγραψε με αξιοθαύμαστη ειλικρίνεια και λεπτομέρεια. Επίσης βοήθησε στις έρευνες για τη διάσωση και έκδοση του αρχείου του Κολοκοτρώνη, του Καραϊσκάκη, του Σπυρομίλιου. Το 1914 με δική του εισήγηση ιδρύθηκαν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, των οποίων διετέλεσε και πρώτος διευθυντής ως το 1937.

18 Μάριος Καζίκας, Το λογοτεχνικό έργο του Γιάννη Βλαχογιάννη-Επαχτίτη, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή 2017. Ο Μάριος Καζίκας αναφέρει ότι «Η λογοτεχνική δεινότητα του Βλαχογιάννη,…συνίσταται … στην αξιοποίηση του ιστορικού υλικού ως διόδου για μια βαθύτερη αντίληψη των ηθικό – ιδεολογικών αξιών μιας άλλης εποχής. Η μεταφορά συνεπώς αυτούσιων ανώνυμων προσώπων της Ελληνικής Επανάστασης και το ζωντάνεμά τους μπροστά στα μάτια του αναγνώστη προϋποθέτουν μια εις βάθος γνώση, αλλά πολύ περισσότερο συναισθηματική ταύτιση του συγγραφέα με τα δεδομένα της εποχής.
Εξετάζοντας τα ιστορικά του αφηγήματα ως προς τις ιστορικές αφορμήσεις τους, φαίνεται ότι αυτά προκύπτουν ως ανασύνθεση γεγονότων που αντλούνται από τη μελέτη γραπτών ιστορικών πηγών και προφορικών αφηγήσεων αυτοπτών μαρτύρων, που βίωσαν την Ελληνική Επανάσταση».
Το «Αστραπόκαμα», γράφτηκε στις 26/6/1929 και περιλαμβάνεται στη συλλογή «Μεγάλα Χρόνια» που εκδόθηκε το 1930. Ο Μάριος Καζίκας μελετητής του λογοτεχνικού έργου του Βλαχογιάννη, μου έδωσε ως πιθανή ερμηνεία της λέξης «Αστραπόκαμα», ντοπιολαλιά της εποχής που βγαίνει από την Αστραπή και το κάψιμο, δηλαδή το καμένο τοπίο που αφήνει το πέσιμο μιας αστραπής. Αυτό φαίνεται και στα νοηματικά συμφραζόμενα της δεύτερης παραγράφου, όπου αναφέρεται ότι, «απόμεινε μιας πιθαμής μαύρη καπνιά στρωμένη, δυο ζευγαριών καψαλισμένος τόπος…».
Ο Βλαχογιάννης στις σημειώσεις των απομνημονευμάτων του Κασομούλη «Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821-1833», περιελάμβαναν 2.701 χειρόγραφες σελίδες, αναφέρει ότι: «Η παράδοση λέει πως χόρεψαν κόλας οι γενναίοι. Πρώτη φορά ήπιαν κρασί, ύστερα από την έξοδο».

19 Εφημερίδα «Δυτική Ελλάς», Όπως διαβάζουμε σε επικήδειο λόγο, στο φύλλο της 22ας Ιουλίου 1884, έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών η Χρυσηίδα Γ. Κοντσακάρη σύζυγος του αγωνιστή Καραγγελέ. Έλαβε μέρος στην έξοδο, στο πλευρό του πεσόντος συζύγου της, απέφυγε αγωνιζόμενη την αιχμαλωσία, «διωκομένη και ανδρικώτατα τους εχθρούς αποκρούουσα», έφτασε πολεμώντας μαζί με άλλες έξι γυναίκες στη Δερβέκιστα και ακολουθώντας την πορεία των υπόλοιπων μαχητών, πέρασε από τη Δωρίδα και έφτασε στο Ναύπλιο.

20 Βασίλης Παναγιωτόπουλος, «Τι γιορτάζουμε το 2021» δημοσίευση στην εφημερίδα Τα Νέα, 1/3/2020.

 

Προσλήψεις 4άμηνης διάρκειας στο Δήμο Δωρίδος

Την πρόσληψη προσωπικού με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου τετράμηνης διάρκειας και έδρα το Λιδωρίκι, ανακοίνωσε ο Δήμος Δωρίδος. Η πρόσληψη αφορά 5 άτομα για την αντιμετώπιση κατεπειγουσών αναγκών για την αντιμετώπιση της ανάγκης περιορισμού της διασποράς του κωροναϊού COVID-19.

Οι ειδικότητες είναι:

ΔΕ Διοικητικού, 1 άτομο
ΤΕ Κοινωνικών Λειτουργών, 1 άτομο
ΔΕ χειριστών ΜΕ(JCB), 1 άτομο
ΔΕ Οδηγών, 1 άτομο και
ΤΕ Πληροφορικής, 1 άτομο

Προθεσμία για αιτήσεις εως 3/6/2020. Δείτε όλη την προκύρηξη εδώ.

Πέμπτη της Αναλήψεως

Σαν σήμερα… 

Κλεφτόβρυση, Λίπα, Καρτάκι και όπου υπήρχε στρούγκα. 

Στον Πόρο, στα Παλιόμαντρα, Ρούσσα λάκα. 

Μαζί με τα ψητά και το κρασί φυσικά, ξεχώριζε η γαλατόπιτα 

ή κίτρινη πίτα όπως την έλεγαν (επειδή είχε πολλά αυγά) 

και γιαούρτι πηγμένο μέσ’ την καρδάρα 

μιας και δεν υπήρχε η πολυτέλεια για πολλά σκεύη.

Κυρίως όμως χορός και τραγούδι, 

με το στόμα, παρέες κι αντικριστά.

Χρόνια Πολλά στα κοπάδια μας και σε όλο τον κόσμο, 

με υγεία και κάθε καλό στις οικογένειες όλων.

Πηγή: http://koniakos.gr

ΛΑΛΚΑ | Λενα Κιτσοπουλου

15.05.2020
Μια μικρου μηκους ταινια απο την καθημερινοτητα στον οικισμο Λαλκα, οπου τα ενστικτα ανθρωπου και ζωου ζουν απελευθερωμενα και σε αρμονια με τη φυση τους.

 

Κατάλληλο άνω των 18 ετών. Το έργο περιέχει σκηνές που μπορεί να θεωρηθούν ιδιαίτερα ενοχλητικές από ορισμένους θεατές.

Στον οικισμό Λάλκα, σε υψόμετρο 1.400 μ., συνειδητοποιώ πόσο πολύ έχει αδρανήσει η δύναμη του ανθρώπου για την επιβίωση μέσα στο παγκόσμιο, φασιστικό οικονομικό σύστημα, το οποίο ονομάζεται καπιταλισμός και στο οποίο όλοι μας έχουμε υποδουλωθεί, νομίζοντας ότι η ποιότητα της ζωής μας προοδεύει μαζί με την επιστήμη και την τεχνολογία, ενώ πεθαίνουμε πλέον, όχι από τον Covid-19, αλλά από καρκίνους, εγκεφαλικά, αυτοάνοσα, καταθλίψεις και πίεση. Η επίθεση και ο σκοτωμός, όταν θες να φας, δεν είναι κακιά, είναι μια βία της φύσης με την οποία οφείλουμε να είμαστε συμφιλιωμένοι. Κάποιος που επιλέγει να φάει το καλύτερο κρέας για τον οργανισμό του σίγουρα δεν είναι χειρότερος από τον οικολόγο που έχει ένα σκυλί στο μπαλκόνι του στην Αθήνα. Με το πρότζεκτ αυτό θέλω να μιλήσω για το δικαίωμα του ανθρώπου να αφήνει τον χρόνο να κυλάει χωρίς την έπαρση του να πράττει όλη την ώρα καλοσύνες και σπουδαία έργα. Η ζωή δεν είναι φόβος και πανικός, ούτε ένα μηνιάτικο που χωρίς αυτό πεθαίνεις. Η ζωή είναι αέρας που πρέπει να τον αφήνεις να σε πηγαίνει και όχι να τον υποτιμάς. Το πρότζεκτ αυτό προτείνει να αγαπήσουμε τα ένστικτά μας, να τα γιορτάσουμε, τουλάχιστον να μην τα καταπιέζουμε άλλο στον βωμό μιας δήθεν πολιτισμένης και ανελεύθερης ζωής.

Ο Covid-19 είναι για μένα μια ευκαιρία να συνεχίσω κουβαλώντας πάνω μου μια πολύ σημαντική εμπειρία, η οποία με κάνει πλέον να θέλω να αλλάξω το πριν μου και όχι να θέλω αγωνιωδώς να επιστρέψω σε αυτό.

Καλλιτέχνης: Λένα Κιτσοπούλου

Τίτλος του έργου: LALKA [Λάλκα]

Έτος: 2020

Μέσο: Video

Διάρκεια: 13΄21΄΄

Εμφανίζονται: Λένα Κιτσοπούλου, ο Ινδιάνος

Μουσική/τραγούδια: “Save me” του Νίκου Κυπουργού, "This is the time" των Coyote's Arrow.

Credits: Ειδικές ευχαριστίες στον Νίκο Κυπουργό για το τραγούδι “Save me” από την παράσταση «Πυρετός». Το μοντάζ και η επεξεργασία του βίντεο πραγματοποιήθηκαν από την MLL Productions (Λένα Κιτσοπούλου & Μαριλένα Μόσχου).

Το έργο αυτό δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του project ENTER, που αποτελεί μια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση. H Στέγη και το Onassis USA δίνουν 120 ώρες σε καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο, ώστε να δημιουργήσουν μέσα στο σπίτι τους μια σειρά από νέα πρωτότυπα έργα τέχνης που θα δώσουν φωνή στο σήμερα. Let’s ENTER.

 
Λενα Κιτσοπουλου

Γεννήθηκε το 1971 στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης (1994) και έκτοτε δουλεύει ως ηθοποιός στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Το 2006 εκδόθηκαν τα πρώτα της διηγήματα, με τον γενικό τίτλο «Νυχτερίδες» (εκδόσεις Κέδρος), για τα οποία τιμήθηκε με το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα του περιοδικού Διαβάζω. Από τότε, έχουν εκδοθεί άλλες δύο συλλογές διηγημάτων της, «Μεγάλοι Δρόμοι» και «Το Μάτι Του Ψαριού» (και τα δύο από τις εκδόσεις Μεταίχμιο), καθώς επίσης και η νουβέλα «Μ.Α.Ι.Ρ.Ο.Υ.Λ.Α.», η οποία γράφτηκε ως μονόλογος για το Εθνικό Θέατρο και μέχρι σήμερα έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχει παιχτεί σε πολλά θέατρα ανά τον κόσμο (Αγγλία, Ισπανία, Γαλλία).

Η Λένα Κιτσοπούλου γράφει και σκηνοθετεί για το θέατρο. Το έργο της, «Αθανάσιος Διάκος – Η Επιστροφή» (Φεστιβάλ Αθηνών 2012), βραβεύτηκε στο Stückemarkt της Χαϊδελβέργης με το International Authorprize 2013. Το έργο «Κοκκινοσκουφίτσα – Το πρώτο αίμα», που παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2014 στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, παίχτηκε στο Théâtre de la Ville του Παρισιού και παρουσιάστηκε με τη μορφή αναλογίου στο θέατρο Saint Gervais της Γενεύης.

Το έργο της, «Μια μέρα όπως κάθε μέρα, σε ένα διαμέρισμα (…) Ή η ανουσιότητα του να ζεις» (Θέατρο Τέχνης, 2015) παίχτηκε τον Δεκέμβριο του 2016 στο θέατρο Saint Gervais της Γενεύης. Τον Οκτώβριο του 2016, παρουσίασε το καινούριο της έργο, «Αντιγόνη – Lonely Planet», στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Υόρκης.

Εκτός από τα δικά της, έχει σκηνοθετήσει έργα των Γρηγόρη Ξενόπουλου («Χαίρε Νύμφη»), Γιώργου Χρονά («Η γυναίκα της Πάτρας»), Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα («Ματωμένος Γάμος», Φεστιβάλ Αθηνών 2014). Τον Φεβρουάριο του 2016 σκηνοθέτησε την «Έντα Γκάμπλερ» του Ίψεν, στο Τheater Oberhausen της Γερμανίας.

Έργα και κείμενά της παίζονται από διάφορους θιάσους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τον Μάιο του 2017, έγραψε και σκηνοθέτησε, για την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, το έργο «Τυραννόσαυροι Rex».

Πηγή: https://www.onassis.org

 

Τα πέτρινα γεφύρια του Δάφνου

Στην περιοχή μας υπάρχουν μεν αλλά δεν διασώζονται πολλά πέτρινα γεφύρια και τα περισσότερα βρίσκονται σε δύσβατα πλέον μονοπάτια, κρυμένα μέσα στην πυκνή βλάστιση. Κάποια από αυτά βρίσκονται στο Λιδωρίκι, στην Στρώμνη, στο Κροκύλειο και αλλού. Ο Δάφνος έχει την τύχη να έχει τρία μικρά όμορφα και γραφικά γεφύρια.

  

Το πρώτο βρίσκεται ακριβώς κάτω από την πλατεία του χωριού, δεν γίνεται όμως εύκολα αντιληπτό από κάποιον που θα επισκεφτεί πρώτη φορά το χωριό γιατί γιτνειάζει με το "parking" της πλατείας και ο επισκέπτης νομίζει αρχικά πως βλέπει κάποιο μικρό τοιχείο.

Το δεύτερο, εντοπίζεται μέσα στο χωριό και βρίσκεται κοντά σε μία γνωστή βρύση του Δάφνου, την Δρουγόβρυση. 

Η Δρουγόβρυση

Το γεφύρι κοντά στην Δρουγόβρυση

Επίσης υπάρχει και ένα τρίτο πέτρινο γεφύρι με παρόμοια πέτρινη καμάρα, που σήμερα όμως είναι καλυμμένο με πυκνή βλάστηση και δεν είναι εύκολα ορατό.

Τις πληροφορίες μας τις έδωσε ο νέος Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ένωσης Δαφναίων, Διαμαντής Θανάσης και τις φωτογραφίες τις βρήκαμε στο διαδύκτιο.

Παρόμοιες αναρτήσεις:

Βρύσες στην Ορεινή Δωρίδα

Το Κεφαλογιόφυρο

ΑΝΘΟΦΥΤΟ ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΣ – ΤΡΙΚΟΡΦΟ ΔΩΡΙΔΑΣ 

Το Κεφαλογιόφυρο Βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Γρανίτσα (Ανθόφυτο) Ναυπακτίας (τον συνοικισμό του Γολέμι συγκεκριμένα) και Βλαχοκάτουνο (Τρίκορφο) Δωρίδας. Εκεί γεφυρώνει τον Μόρνο, αλλιώς και Δάφνο, σε μια από τις πιο άγριες κλεισούρες του. Για τους κατοίκους πολλών χωριών τής κατά κανόνα ορεινής Δωρίδας συνιστούσε για αιώνες μοναδικό πέρασμα προς τη Ναύπακτο. Αρκετά κοντά του, στη δεξιά όχθη και κατάντι μεριά λειτουργεί ακόμη το χάνι του Λόη. 

Εντυπωσιακό, όσο και παμπάλαιο γεφύρι, διαθέτει ένα ημικυκλικό τόξο, στριμωγμένο μεταξύ κάθετων βράχων. Με κύρια και μικρότερη σειρά θολιτών τούτο, ανοίγει 15.00 μ. και καμπυλώνει πάνω απ’ το νερό έως τα 6.00. Ο διάδρομος διάβασης πάνω, με ελαφριές κλίσεις -βοηθούν/αντιστηρίζουν τα βράχια-, φτάνει τα 18.00 μ. σε μήκος, έχοντας ωφέλιμο πέρασμα μόλις 1.50. Τον παραστέκουν κτιστά στηθαία διαστάσεων 0.35Χ0.35 -συνολικό πλάτος φορέα 2.15 μ. 

Παμπάλαιο κτίσμα όπως είπαμε, δεν μπορούμε καν να προσεγγίσουμε την εποχή κατασκευής του. Πάντως πέρασαν πάνω του, το διάβηκαν, όσοι διέφυγαν της σφαγής του Μεσολογγίου, οι “εξοδίτες”, κατευθυνόμενοι, αναζητώντας καταφύγιο, στην κοντινή απ’ εδώ Μονή της Βαρνάκοβας (Απρίλης 1826).

The Kefalogiofiro bridge /
Παραγωγή: Αρχείο Γεφυριών Ηπειρώτικων (ΑΓΗ)
Μαγνητοσκόπηση: Σπύρος Μαντάς / 12.10.2019

Τουριστική Ανάπτυξη Δωρίδας: Ο πειρασμός του “dolce non far niente”

του Μάκη Κ. Κυριανάκη, Προέδρου της Αδελφότητας Λευκαδιτίου

Η ιταλική έκφραση στον υπότιτλο , εννοεί το πόσο γλυκό και αναζωογονητικό είναι να μην κάνεις τίποτα ! Ζείς σε ενα περιβάλλον που συνεχώς σε κινητοποιεί με στόχους , υποχρεώσεις , δουλειές και σκοτούρες ! Τί πιο ωραίο από το να κάτσεις άνετα στον καναπέ σου ή να γύρεις σε ένα κούτσουρο σε κάποια πλαγιά των Βαρδουσίων και να σκεφτείς ένα ποίημα , να ζωγραφίσεις  το τοπίο , να παίξεις τη φλογέρα σου  κλπ. Προσοχή , δεν λέμε να μη κάνεις τίποτα ! Λέμε να κάνεις αυτά που σε ηρεμούν , σε ξελαφρώνουν και σε ευχαριστούν .

 Ετσι και η Δημοτική Αρχή ! Ενώ γνωρίζει πόσο σημαντικός είναι για την Δωρίδα  ο τουρισμός και πόσοι Δήμοι αναπτύσσουν προγράμματα τουριστικής ανάπτυξης του τόπου τους , αυτή αγχώνεται , το βλέπει σαν εναν ακόμα μπελά στο κεφάλι της , αλλη μια στρεσογόνα κατάσταση που καλό είναι να αποφύγει αλλά δεν μπορεί ! Φτιάχνει λοιπόν μια επιτροπή τουρισμού η οποία διαλύεται χωρίς καν να συνεδριάσει . Προγραμματίζει μια άλλη την οποία την αποσύρει . Αναθέτει σε κάποιον δημ.σύμβουλο το θέμα αλλά και εκεί κάπου βαλτώνει η υπόθεση ! Οι δικαιολογίες υπάρχουν! Την μία οι εκλογές , την άλλη ο κορωνοιός , την τρίτη οι αντιδράσεις κλπ.

     Ενας  ξεχωριστός ηθοποιός του παλιού ελληνικού κινηματογράφου που έπαιζε ρόλους μάγκα ,ο Δημήτρης Μπισλάνης , (στη ταινία  “Ο Φαφλατάς” ) έλεγε σε μια ατάκα : “η αναβολή φέρνει την καθυστέρα , η καθυστέρα την άργητα , η άργητα το δε βαριέσαι και το δε βαριέσαι το πού σε είδον πού σε ξέρω . Και το πουλάκι πάει αλλού να κελαηδήσει !”

    Δύο χρόνια περιμένουμε την χιλιοτραγουδισμένη επιτροπή τουρισμού του Δήμου Δωρίδος να πιάσει δουλειά , αλλά ακόμα περιμένουμε ! Αντιλαμβανόμαστε οτι ενδεχομένως αποτελεί την δέκατη τρίτη προτεραιότητα για την δημοτική αρχή ! Τίποτα όμως δεν εμποδίζει αυτή την επιτροπή  να εργάζεται στο παρασκήνιο κτίζοντας ένα στέρεο σχέδιο ανάπτυξης του τουρισμού για το παράλιο , ημι-ορεινό και ορεινό μέτωπο ! Ενα πλάνο ήπιας ανάπτυξης προανατολισμένης στον εναλλακτικό , μη μαζικό τουρισμό όπως πχ, καταδυτικός και αλιευτικός τουρισμός στη παραλία , πεζοπορία στα ημιορεινά μονοπάτια , ορειβασία και αναρρίχηση στους ορεινούς όγκους , αθλητικές δραστηριότητες στη λίμνη , θρησκευτικό τουρισμό στα μοναστήρια μας , γαστριμαργικό τουρισμό στα χωριά μας . Και όλα αυτά συνδεδεμένα με την τοπική παράδοση και οικονομία ! Δείτε τί συμβαίνει σε προορισμούς όπως το Λεωνίδιο , η Κάλυμνος , η ορεινή Αρκαδία , η Ευρυτανία και συγκρίνετε την κατάσταση αυτών των τόπων με τη δική μας ! Απογοήτευση !!

     Αυτό το άρθρο δεν έχει σκοπό να ψέξει τη Δημοτική Αρχή για την επί χρόνια απουσία σχεδίου και βούλησης υλοποίησης . Προσωπικά , προτιμώ να είμαι χρήσιμος παρά ευχάριστος . Σκοπό έχει αυτό το άρθρο να “κτυπήσει καμπανάκι” και να ενεργοποιήσει τους μηχανισμούς εκείνους που θα κάνουν εφικτή την κατάρτιση και υλοποίηση ενός σχεδίου δράσης για την τουριστική ανάπτυξη του Δήμου μας.

Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος , πολύ πρόσφατα διέθεσε ένα κονδύλι της τάξης των 2,5 εκατ.  Ευρώ για την δημιουργία της πολιτιστικής διαδρομής “Οιδίπους” η οποία ξεκινά από την Εύβοια  και καταλήγει στους  Δελφούς . Η Δωρίδα στην απόξω ! Και δικαίως ! Αν δεν έχεις πλάνο, δεν σε υπολογίζει κανείς !

     Εύχομαι ο Δήμος , το Δημοτικό Συμβούλιο , οι συλλογικοί φορείς , να υιοθετήσουν μια πιό επιθετική τακτική στο θέμα της τουριστικής ανάπτυξης του τόπου μας για να αποφύγουμε   αυτό που μοιάζει αναπόδραστο σε μία δεκαετία : την ερήμωσή του !!

Πηγή: http://www.fokidanews.gr

Το μήνυμα της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος για την επόμενη μέρα

Νέο κοινωνικό μήνυμα της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος για τη σημασία της ψυχολογικής υποστήριξης και την επόμενη μέρα

Η περίοδος που διανύουμε εξαιτίας της πανδημίας του ιού COVID – 19, αποτελεί μια πρωτόγνωρη κατάσταση, η οποία έχει φέρει ανατροπές στην καθημερινότητά μας. Η νέα συνθήκη, ασκεί ιδιαίτερη ψυχολογική πίεση στους περισσότερους ανθρώπους και μπορεί να προκαλέσει έντονα συναισθήματα άγχους, φόβου και αγωνίας. Πέρα από την απειλή για τη δημόσια υγεία, η νέα αυτή πραγματικότητα μπορεί να απειλήσει και την ψυχική μας υγεία και ισορροπία.

Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος, δημιούργησε ένα κοινωνικό μήνυμα, με στόχο να ευαισθητοποιήσει το κοινό αναφορικά με τις επιπτώσεις του κορονοϊού στην ψυχική μας υγεία και στη νέα φάση στην οποία εισερχόμαστε, με τη σταδιακή άρση των περιορισμών. Η νέα πραγματικότητα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε την «επόμενη μέρα» και η αβεβαιότητα για την πορεία της νόσου, μπορεί να αποτελέσει μια συνθήκη, η οποία δοκιμάζει τις ψυχικές αντοχές μας. Το μήνυμα μας υπενθυμίζει ότι σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε, είναι σημαντικό να φροντίσουμε τον εαυτό μας και να μην διστάσουμε να αναζητήσουμε υποστήριξη από το περιβάλλον μας, ή βοήθεια από τους ειδικούς της ψυχικής υγείας, προκειμένου να διαχειριστούμε το άγχος μας.

Δείτε εδώ το βίντεο:

Το βίντεο δημιουργήθηκε με την ευγενική συμμετοχή των ηθοποιών (αλφαβητικά): Μυρτώ Αλικάκη, Δημήτρης Αριανούτσος, Δημήτρης Μακαλιάς, Μανώλης Μαυροματάκης, Τζένη Μπότση, Αντιγόνη Ψυχράμη. Μοντάζ: Χρήστος Μαρκάκης - Σκηνοθεσία: Πιέρρος Ανδρακάκος

Τα γυρίσματα πραγματοποίησαν οι ηθοποιοί στο σπίτι τους, μέσω των κινητών τους τηλεφώνων, με εξ αποστάσεως οδηγίες από τον σκηνοθέτη, για να παραμείνουμε όλοι ασφαλείς. Η ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος ευχαριστεί θερμά όλους τους συντελεστές για αυτήν την πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία.

Απόσπασμα από το βίντεο:
«Μάθαμε ότι οι αγαπημένοι μας είναι μέσα μας και ας μην είναι δίπλα μας.
Ότι μπορεί να είμαστε κοντά χωρίς να είμαστε μαζί.
Ότι δε χρειάζεται να κλειστούμε στον εαυτό μας επειδή κλειστήκαμε μέσα.
Ότι η κοινωνική απόσταση δεν είναι κοινωνική απομόνωση.
Και αν την επόμενη μέρα νιώσουμε πίεση, άγχος, φόβο, αγωνία για το μέλλον.
Υπάρχει ένας φίλος, οικογένεια, γειτονιά.
Υπάρχουν και οι ειδικοί της ψυχικής υγείας που μπορούν να μας στηρίξουν.
Και την επόμενη μέρα. Όπως και αν είναι αυτή.»

Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος ως μέλος του δικτύου των φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας "ΑΡΓΩΣ", στηρίζει τη λειτουργία της Τηλεφωνικής Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 για τον κορονοϊό, στην οποία μπορούν να απευθύνονται οι πολίτες, προκειμένου να λάβουν δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη, όταν νιώσουν την ανάγκη.



Λίγα λόγια για την Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος

Η Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος είναι ένα επιστημονικό, μη κερδοσκοπικό σωματείο που ιδρύθηκε το 1981. Τα πρώτα σημαντικά βήματα που οδήγησαν στη σύστασή του έγιναν το 1964 από τον καθηγητή Ψυχιατρικής-Παιδοψυχιατρικής, Παναγιώτη Σακελλαρόπουλο και την ομάδα συνεργατών του που εμπνευσμένη από το πνεύμα της Κοινωνικής – Κοινοτικής Ψυχιατρικής και της ψυχανάλυσης άρχισε να εργάζεται για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και να αναπτύσσει το μοντέλο της Ψυχιατρικής Περίθαλψης στο Σπίτι του Αρρώστου (Ψ.Π.Σ.Α.). Έκτοτε, η ΕΚΨ Π. Σακελλαρόπουλος, έχει αναπτύξει ένα ευρύ δίκτυο δραστηριοτήτων σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την Ψυχική Υγεία, επεκτείνοντας τις δραστηριότητες σε διάφορες υποβαθμισμένες περιοχές της επικράτειας. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες της καλύπτουν ένα μεγάλο τμήμα των ψυχιατρικών και παιδοψυχιατρικών αναγκών των κατοίκων των περιοχών όπου δραστηριοποιείται, και συγκεκριμένα των νομών Αττικής, Φωκίδας και όμορων περιοχών, Φθιώτιδας, Έβρου και της ευρύτερης περιοχής της Θράκης.

Αθήνα, 05.05.2020

Cano Cayak στη Λίμνη Μόρνου

Η Λίμνη του Μόρνου είναι τεχνητή λίμνη που κατασκευάστηκε με σκοπό να καλυφθούν οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες ύδρευσης της Αθήνας. Δημιουργήθηκε το 1979 έπειτα από την ολοκλήρωση του φράγματος στον ποταμό Μόρνο. Η συνολική επιφάνεια της λίμνης, που αντιστοιχεί στη μέση στάθμη της, είναι περίπου 15,5 τ.χλμ. με αποτέλεσμα να είναι η ένατη μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδας.

 

Η λίμνη βρίσκεται περίπου στο κέντρο του νομού Φωκίδας, καλύπτοντας με τα ύδατά της ένα λεκανοπέδιο δυτικά του Λιδωρικίου, που σχηματιζόταν ανάμεσα στα όρη Γκιώνα και Βαρδούσια. Συγκεντρώνει νερό όχι μόνο από τον Μόρνο αλλά και από παραποτάμους του, που εκβάλλουν πλέον κατευθείαν στη λίμνη. Ο σημαντικότερος από αυτούς είναι ο Κοκκινοπόταμος, που πηγάζει από τα Βαρδούσια. Η λίμνη του Μόρνου δέχεται νερό και από τη λίμνη του Εύηνου, μέσω μίας σήραγγας που κατασκευάστηκε για τον σκοπό αυτό. 

 

Ένα πετρόχτιστο χωριό βρίσκεται στον βυθό της λίμνης Μόρνου στη Φωκίδα. Σε περιόδους λειψυδρίας, όπως συνέβη το 1993, μέρος των σπιτιών εμφανίζεται στις όχθες. Το χωριό Κάλλιο εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους του για να δημιουργηθεί η τεχνητή λίμνη του Μόρνου και να υδροδοτηθεί η Αθήνα.

 

 

Οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Φωκίδας

Οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά (ΣΠΠ), αποτελούν ένα διεθνές δίκτυο περιοχών που είναι ζωτικές για την διατήρηση παγκοσμίως απειλούμενων ειδών, ενδημικών ειδών ή ειδών πουλιών που εξαρτώνται από τους συγκεκριμένους βιοτόπους για την επιβίωσή τους. Το δίκτυο αυτό φιλοδοξεί να εξασφαλίσει στα πουλιά κατάλληλους τόπους για αναπαραγωγή, διαχείμαση, ή στάση κατά μήκος των μεταναστευτικών διαδρόμων. Οι περιοχές αυτές έχουν αναγνωριστεί με βάση καθαρά επιστημονικά κριτήρια και στην Ελλάδα υπάρχουν 208.

Το να γνωρίζουμε που βρίσκονται αυτές οι περιοχές και ποια είναι η αξία τους σε σχέση με τα είδη πουλιών που φιλοξενούν είναι το πρώτο βήμα για να συμμετάσχουμε στη διατήρησή τους.

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία συμμετέχει στο πρόγραμμα αναγνώρισης, καταγραφής, και παρακολούθησης των ΣΠΠ στην Ελλάδα με στόχο την προώθηση των κατάλληλων μέτρων διατήρησης σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Το Πρόγραμμα των ΣΠΠ της Ορνιθολογικής είναι μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος της BirdLife International (Important Bird Areas/ IBAs), μια παγκόσμια πρωτοβουλία που στοχεύει στην καταγραφή και προστασία όλων των περιοχών που είναι ζωτικές για την διατήρηση των πουλιών του πλανήτη.

Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά στη Φωκίδα

• Όρος Βαρδούσια
• Όρος Γκιώνα, Χαράδρα Ρεκά, Λαζόρεμα και Βαθιά Λάκκα
• Νότιο και Ανατολικό τμήμα του Όρους Παρνασσός
• Γαλαξείδι

Μπορείς να δεις τα όρια των Περιοχών στον παρακάτω χάρτη…

Πηγή: https://www.zofokida.gr 

Το είδαμε από Δίκτυο Ενημέρωσης Φωκίδας <fokida.enimerosi@gmail.com>

Δημήτρης Λουκόπουλος (1874 - 1943) Λαογράφος

Ο Δημήτρης Λουκόπουλος γεννήθηκε στη Αρτοτίνα Δωρίδας, στις 30 Αυγούστου 1874, εκεί έζησε τα πρώτα παιδικά του χρόνια κι' έμαθε και τα πρώτα γράμματα. Ήταν το πρώτο, απ' τα εφτά παιδιά, του Αρτοτινού εμποροκτηματία Νικολάκη Λουκόπουλου και της Φροσύνης, το γένος Κότταρη απ' το Δάφνο, την παλιά Βοστινίτσα.

Αφού συμπλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στα Σάλωνα (Άμφισσα), γράφτηκε το 1889 , σε ηλικία δέκα πέντε χρονών στο Διδασκαλείο της Αθήνας. Στα 1892 βγήκε δάσκαλος και διορίστηκε στη Σαλαμίνα, την ίδια δε χρονιά, πήρε μετάθεση γιά το Θέρμο (Κεφαλόβρυσο) Τριχωνίδας όπου και υπηρέτησε γιά 33 χρόνια μέχρι το 1925, με μιά ενδιάμεση διακοπή ενός χρόνου που υπηρέτησε στα Γρεβενά σαν Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων. Παντρεύτηκε τη Μαρία Βασιλοπούλου κι' απόκτησαν τέσσερα παιδιά.

Η μακρά διαμονή του στο Θέρμο σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το πλούσιο λαογραφικό του έργο το έγραψε στο Θέρμο στην ευρύτερη περιοχή του οποίου πραγματοποίησε τις μελέτες και έρευνές του, τον πολιτογραφούν Αιτωλό. Στο Θέρμο έγραψε τα έργα του: "Στα βουνά του Κατσαντώνη", "Στ Αγραφα", "Γεωργικά της Ρούμελης", "Ποιμενικά της Ρούμελης", "Πως υφαίνουν και ντύνονται οι Αιτωλοί" κλπ

Το 1925 αποσπάσθηκε στο Ιστορικό Λεξικό και πήγε στην Αθήνα, ένα χρόνο αργότερα τοποθετήθηκε στο Λαογραφικό Αρχείο και στα 1930 στο Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο, μέχρι το θάνατό του, ήταν Γραμματέας της Λαογραφικής Εταιρίας.
Το Μάη του 1943 αρρώστησε ξαφνικά και στις 30 Ιουνίου 1943 πέθανε σε ηλικία 69 χρονών.

Οι κάτοικοι του Θέρμου και οι Αρτοτινοί, άντρες και γυναίκες, θυμούνται με αγάπη και συγκίνηση τον "Λουκοδάσκαλο", τον καταδεκτικό, ευγενικό, απλό, καλοσυνάτο χωριανό τους, τον ακαταπόνητο στρατοκόπο και φυσιολάτρη, χωμένο μέσα στα βιβλία και τα χαρτιά του η να κουβεντιάζει και ν' ακούει τις ιστορίες και τα παλιά τραγούδια των ηλικιωμένων χωριανών , κι΄ όπου γάμος, πανηγύρι κι' "αρρεβωνιάσματα», "προζύμια", "γικώματα " κι' όπου "μετζί" και " ζυγιαφέτι ¨να ξεψαχνίζει τους γεροντότερους γιά παλιά έθιμα , γιά παραδόσεις , προλήψεις , γνωμικά , παροιμίες και γιά όλες τις εκδηλώσεις της " τσοπάνικης " και " γεωργικής " ζωής .

Ξεσήκωνε τα μοιρολόγια, απ' τις χαροκαμένες μανάδες, γυναίκες κι' αδερφές, κι' όπου πετύχαινε οργανοπαίχτη καλό και τραγουδιστή, καθόταν κι' έγραφε τους "νηχούς" και τα "λόγια" απ' τ' αθάνατα δημοτικά μας τραγούδια. Όπως γράφει ό Δημήτρης Σταμέλος: "Πλούσια λογοτεχνικά στοιχεία, ιδίως στα ταξιδιωτικά του κείμενα, έχει τό έργο τοϋ Δημήτρη Λουκόπουλου. Ή γλαφυρή και παραστατική περιγραφή του, ή κοφτή και αδρή φράση του, οι ποικίλες χρωματικές εναλλαγές του λόγου, πού συγκλίνουν όλες σέ μια πηγή, στην ομορφιά του λαϊκού λόγου, με κείνο τον δη­μιουργικό χυμό του, δίνουν περίσσια ομορφιά στά κείμενά του. Ή άνεση της περιγραφής του, οι λυρικές του παρενθέσεις, ή διοχέ­τευση ηρωικού στοιχείου στο κείμενο, ή καθαρότητα της γλωσσικής του ιδιομορφίας, συνθέτουν μιαν αρμονία συνόλου πού ενθουσιάζει και συγκινεί".

Ως ισχυρός υπέρμαχος του παραδοσιακού τραγουδιού αγωνιά για την πορεία του και έτσι το 1938 στέλνει μια επιστολή στην κα. Μέλπω Μερλιέ, υπεύθυνη του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου, με αφορμή μια ηχογράφηση που δεν περιελάμβανε τραγούδια της δυτικής ρούμελης, παρακαλώντας την να φροντίσει ώστε να κάνει το Μουσικό Λαογραφικό Αρχείο «κείνο που ως τώρα παρέλειψε», δηλαδή να ασχοληθεί έστω και εκ των υστέρων και με τη δυτική Ρούμελη. Οι διαπιστώσεις του Λουκόπουλου για τη δεινή θέση στην οποία βρισκόταν το 1938 το δυτικορουμελιώτικο τραγούδι κι ο χορός είναι περιληπτικά οι εξής:
1) Οι άνθρωποι στο Θέρμο έχουν πάψει να τραγουδούν δημοτικά τραγούδια κι ότι «αν κανείς νέος θελήσει να τραγουδήσει, θα πη [κάποιο] μοντέρνο σαχλό τραγουδάκι που έχει ακουσμένο από γραμμόφωνο ή ραδιόφωνο».
2) Ότι σ’ ένα γάμο είδε τα κορίτσια να χορεύουν «ακολουθώντας τον ήχο ενός φωνογράφου», χωρίς να λένε τα «χορευτικά τραγούδια που άλλοτε τραγουδούσαν».
3) Ότι στο ετήσιο εμπορικό πανηγύρι των αρχών Σεπτεμβρίου, ενώ «άλλοτε (…) άκουγες τα ωραιότερα και περισσότερα κλέφτικα ιδίως τραγούδια, είτε στα καφενεία από κουμπανίες οργανοπαιχτών, είτε στα μαγαζιά από τραγουδιστάδες, τώρα δεν ακούς τίποτα απ’ αυτά, [γιατί] κυριαρχεί ο φωνογράφος και το ραδιόφωνο».
4) Ότι η ίδια κατάσταση επικρατεί στη Χρυσοβίτσα στο πανηγύρι της Μεταμορφώσεως (6 Αυγούστου) καθώς και στο μεγαλύτερο θρησκευτικό πανηγύρι της δυτικής Ρούμελης που γίνεται στις 23 Αυγούστου στον Προυσό της Ευρυτανίας.
5) Ότι η κατάσταση στο χορό δεν είναι καλλίτερη. «Παντού», γράφει, «όπου κι αν πας σήμερα είναι αδύνατο ν’ αναγνωρίσεις τους χορούς τσάμικο, απολυτό, συρτό, καλαματιανό κτλ. Όλοι έχουν συμπτυχθή σ’ ένα συρτόν πηδηχτό χορό και τίποτε άλλο».

ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
"Ποιμενικά της Ρούμελης", (Εκδόσεις Ι. Ν. ΣΙΔΕΡΗ, Αθήνα 1927)
"Πως υφαίνουν & ντύνονται οι Αιτωλοί", (Εκδόσεις Ι. Ν. ΣΙΔΕΡΗ, Αθήνα 1927)
"Αιτωλικαί οικήσεις σκεύη και τροφαί", (Εκδ. Π. Δ. ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ, Αθήνα 1925)
"Ένα ταξίδι στ' Άγραφα" (Εκδόσεις Ι.Ν. ΣΙΔΕΡΗ, Αθήνα 1940)
"Ποια παιγνίδια παίζουν τα Ελληνόπουλα" (Εκδόσεις ΑΘΗΝΑ, 1926)
"Στα βουνά του Κατσαντώνη", (Εκδόσεις Ι. Ν. ΣΙΔΕΡΗ, Αθήνα 1932)
"Γεωργικά της Ρούμελης", (Εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ, Αθήνα - Γιάννινα 1983)

Το λαογραφικό του έργο αποτελεί σπάνια κληρονομιά για την ευρύτερη περιοχή της ορεινής Ναυπακτίας και από τις ελάχιστες αξιόπιστες πηγές που περιγράφουν τα ήθη, τα έθιμα, τις συνήθειες και την καθημερινή ζωή της περιοχής περίπου έναν αιώνα πριν.

 Πηγή: http://paloukova.blogspot.com/2010/11/1874-1943.html

Σχετικές αναρτήσεις:

Aπό την Αρτοτίνα στα Σάλωνα … 

Η Μέλπω Μερλιέ, Ιούλιο του 1922 στην Αρτοτίνα

 

Διαδικτυακή video - ενημέρωση για τα πεπραγμένα της δημοτικής αρχής

Η ενημέρωση του πολίτη είναι η βάση της δημοκρατίας. Με αυτή την αρχη και με σύμμαχο την τεχνολογία, ο ανεξάρτητος δημοτικός συνδυασμός Όραμα για τη Δωρίδα  ξεκινα μια ακόμα ανοιχτή, συμμετοχικη, δημοκρατική διαδικασία ενημέρωσης για όλους τους δημότες.

Με μια σειρά από ζωντανες μεταδόσεις θα παρουσιάζει τη δημοτική του δράση, τον έλεγχο που ασκεί και θα δέχεται ερωτήσεις και αναφορές από του δημότες για προβλήματα του δήμου μας. Ερωτήματα που θα απαντώνται από το συνδυασμό μας ή θα τίθενται στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση στο δημοτικό συμβούλιο προς απάντηση από τους αρμόδιους αντιδημάρχους ή τον δήμαρχο.

Σκοπός της πρωτοβουλίας μας είναι να υπάρχουν ανοιχτές συναντήσεις και ερωτήσεις πρός την αντιπολίτευση ώστε να μπορούμε όλοι μαζί να ελέγχουμε τα πεπραγμένα της δημοτικής αρχής. Επίσης θέλουμε να καλύψουμε ένα κενό,  ή περισσοτερο μια στρατηγική, που έχει υιοθετήσει η Δημοτική αρχή Καπεντζώνη να αποφεύγει να απαντά γραπτά ή έστω προφορικά στους δημότες.

Η πρώτη live μετάδοση μεσω της σελιδας μας στο facebook την Παρασκευή 15/5/30 και ωρα 17:30.. για ερωτήματα ή αναφορά προβλημάτων μπορείτε να στείλετε mail oramadorida@gmail.com ή μήνυμα στο messenger στη σελίδα του συνδυασμού μα στο facebook.

 

ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΩΡΙΔΑ

ΘΑΝΟΣ ΑΣΗΜΑΚΗΣ