Οι Δωριείς στη μάχη των Βασιλικών 199 χρόνια πριν

Το 1836 ο Μακρυγιάννης σκέφτηκε να απεικονίσει σε εικόνες τις μεγάλες στιγμές του αγώνα. Για το σκοπό αυτό κάλεσε το λαϊκό ζωγράφο Παναγιώτη Ζωγράφο και τους δύο γιους του και τους ανέθεσε την εικονογράφηση. Από το 1936 ως το 1839 περιέρχονταν τα πεδία των μαχών. Ο Π. Ζωγράφος έβαλε τη τέχνη του και ο Μακρυγιάννης τη γνώση του και τις δαπάνες. Ζωγραφίστηκαν συνολικά 25 πίνακες σε ξύλο. Μετά οι 24 από αυτούς ζωγραφίστηκαν ξανά από το γιο του Π. Ζωγράφου Δημήτριο με νεροχρώματα σε στρατσόχαρτο. Έγιναν 4 σειρές που ο Μακρυγιάννης δώρησε από μια στον βασιλιά Όθωνα και στους τρεις πρέσβεις της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας. Η 25η εικόνα παραλείφθηκε γιατί έθιγε τον αρμοστή Άρμανσμπεργκ.

Για την καλύτερη κατανόηση των πινάκων σημειώνονται τα εξής: Πρώτον, ο Παναγιώτης Ζωγράφος πρέπει να είχε εργαστεί και ως αγιογράφος. Στη ζωγραφική των πινάκων ακολουθεί μικρογραφική τεχνική που δείχνει να είναι μείγμα αγιογραφικής τεχνικής και της περσικής μινιατούρας. Δεύτερον, ζωγραφίζει ακολουθώντας τη “προοπτική του πουλιού” σαν να βλέπει τα γεγονότα από ψηλά. Τρίτον, ακολουθεί μια ακόμη τεχνική της αγιογραφίας. Παρουσιάζει ταυτόχρονα διαφορετικές στιγμές στον ίδιο πίνακα.

Η μάχη των Βασιλικών κατά Μακρυγιάννη δια χειρός Π. Ζωγράφου

Η μάχη των Βασιλικών έγινε στις 26 Αυγούστου 1821. Οι Τούρκοι για να λύσουν τη πολιορκία της Τριπολιτσάς μάζεψαν 4000 στρατό στον Κάτω Δομοκό με σκοπό να περάσει στη Ναύπακτο και από εκεί στη Πελοπόννησο. Μια άλλη στρατιά από 8000 στρατό συγκεντρώθηκε στη Λαμία με σκοπό να περάσει στη Μεγαρίδα και μετά στη Πελοπόννησο. Για τη στρατιά αυτή των 8000 υπήρχαν δύο διαβάσεις της Φοντάνας και των Βασιλικών. Ο γερο-Γιάννης Δυοβουνιώτης πρόβλεψε, σωστά, ότι οι Τούρκοι θα χρησιμοποιούσαν τη διάβαση των Βασιλικών. Γενικός αρχηγός στη μάχη αναδείχτηκε ο Ιωάννης Γκούρας. Η μάχη αυτή έχει μεγάλη σχέση με τη περιοχή της Δωρίδας. Σχεδόν όλοι οι Δωριείς αγωνιστές πολέμησαν στη μάχη αυτή στο κέντρο και είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο. 

Η μάχη έγινε με τη τακτική της ενέδρας. Ο Γκούρας ήταν στην άμυνα του δεξιού της Ελληνικής παράταξης και υποχώρησε συντεταγμένα. Οι διάφορες φάσεις της διαδικασίας αυτής φαίνεται στο δεξιό μέρος της ζωγραφιάς. Οι Δωριείς ήταν δεξιά και αριστερά στο κέντρο. Αριστερά (μάλλον είναι έξω από το πλάνο) υπό τον Κωνσταντίνο Καλύβα. Δεξιά στο κέντρο υπό τον Κωνσταντίνο Μπίτη. Στο κάτω μέρος φαίνεται το πλευροκόπημα της Τουρκικής οπισθοφυλακής από τον γέρο-Δυοβουνιώτη. Επάνω αριστερά φαίνεται η τελειωτική φάση όπου κυκλώθηκε ο Τουρκικός στρατός στην Ανίβιτσα. Αυτή ήταν η μόνη οδός παράκαμψης των Βασιλικών. Εδώ πολέμησαν ο Γκούρας και ο Ρούκης. Στη μάχη αυτή διαλύθηκε η Τουρκική στρατιά και δεν πέρασε στη Πελοπόννησο. Η Τριπολιτσά έπεσε στις 23 Σεπτεμβρίου 1821.

κείμενο: Παρασκευάς Μπακαρέζος
Πηγή: http://krokilion.gr