* Τούτες τις μέρες γύρισε οριστικά και αμετάκλητα στο χώμα του χωριού απ’ όπου ξεκίνησε, ένα πνιγμένο στα έλατα φτωχικό χωριό της ορεινής Δωρίδας (στον νομό Φωκίδας), Σουρούστι τότε, Κερασιά σήμερα, ο Κώστας Π. Χάρης, δάσκαλος και εκπαιδευτής δασκάλων. Και μαζί, θείος Κώστας.
Που έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών, στα 101 του χρόνια, έναν ολόκληρο αιώνα δηλαδή συν ενάμιση χρόνο, και μέσα σε απέραντη αγάπη, αφού αγάπη έδινε πάντα. Κι αφού στα 100 του έβγαλε το τελευταίο του βιβλίο: Για αναβάθμιση της σχολικής μας εκπαίδευσης: Δύο επείγουσες παράλληλες μεταρρυθμιστικές ενέργειες, για τη μεγάλη του εμμονή, την εκπαίδευση. Που την υπηρέτησε μια ολόκληρη ζωή, με το ίδιο πάθος από όλα τα πόστα, σ’ όλη την κλίμακα της ιεραρχίας. Και γράφοντας σχετικά βιβλία, και υποβάλλοντας εμπεριστατωμένες προτάσεις σε αρμόδιες υπηρεσίες και υπουργείο, από δική του καθαρά πρωτοβουλία, ώς τα τελευταία του σχεδόν… «Μου άρεσε και στο δημοτικό που δίδασκα, και στις ακαδημίες, και στη μετεκπαίδευση που δίδασκα τους δασκάλους» είχε πει σε συνέντευξή του στην Όλγα Σελλά, στην Καθημερινή (1.7.2012), με αφορμή την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών.
* Πείσμα, επιμονή, αφοσίωση, προσφορά και αγάπη ήταν ο Κώστας Χάρης, για τη δουλειά του, τους μαθητές του, το χωριό του, την κοινωνία και τα κοινά, ο θείος που από το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ώς τα ύπατα εκπαιδευτικά αξιώματα μάς έκανε να καμαρώνουμε, ο θείος που θα τον θέλαμε όσο τίποτα πατέρα, κι ωστόσο ήμασταν ευτυχείς που τον είχαμε έστω θείο!
Πρώτα ο Κώστας Χάρης όμως. Που έπειτα από τον «μικροξενιτεμό» του, όπως τον έλεγε, για σπουδές μαζί με σκληρή δουλειά στην Αθήνα, πρωτοδιορίστηκε δάσκαλος τα χρόνια της Κατοχής, κι άνοιξε το σχολείο του χωριού, κι οργάνωσε συσσίτιο, κι έπειτα βοηθούσε όσο μπορούσε και σε γειτονικά χωριά, πέρα από το καθαυτό διδακτικό του έργο.
Κι έπειτα, Γραμματέας της Επιτροπής ΕΑΜ Β.Δ. Δωρίδας. Κι έπειτα, Γραμματέας της Επιτροπής Διαφώτισης Αγώνα στο 2/36 Τάγμα του ΕΛΑΣ.
Αρχές της δεκαετίας του ’50, μετεκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και μετά στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, με μία από τις πέντε πρώτες υποτροφίες του αρτισύστατου ΙΚΥ. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, διορίζεται καθηγητής στην Παιδαγωγική Ακαδημία της Τρίπολης και αργότερα διευθυντής στην αντίστοιχη Ακαδημία της Λαμίας.
Έτος 1965, σύμβουλος στο νεοϊδρυμένο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, από τους πρωτεργάτες της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης Παπανδρέου-Παπανούτσου, πρόεδρος του Τμήματος για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και επόπτης των Παιδαγωγικών Ακαδημιών. Το 1967, με την κατάργηση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου από την Απριλιανή Δικτατορία, επανήρθε στην προηγούμενη θέση (διευθυντής Παιδαγωγικής Ακαδημίας), και στη συνέχεια απολύθηκε από την υπηρεσία.
Mε τη μεταπολίτευση, αποκαταστάθηκε ως σύμβουλος του Ανώτατου Εκπαιδευτικού Συμβουλίου και έπειτα του ΚΕΜΕ και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Το διάστημα 1976-80, με έδρα τη Βόννη, ανέλαβε την οργάνωση της εκπαίδευσης των παιδιών των Ελλήνων μεταναστών στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Το 1982-85, Εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας στις Επιτροπές Παιδείας της ΕΟΚ και του ΟΟΣΑ. Την περίοδο της ελληνικής προεδρίας (1983), πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας της ΕΟΚ.
* Το συγγραφικό του έργο στρέφεται φυσικά γύρω από την εκπαίδευση: Η ψυχολογική κατανόηση και περιγραφή της ατομικότητας του μαθητή· Προβλήματα αγωγής στην οικογένεια και το σχολείο· Ελληνική Παιδεία για τον Ελληνισμό της Διασποράς· Από την παιδαγωγική θεωρία στην εκπαιδευτική πράξη. Ακόμα και το αυτοβιογραφικό του, με την τόσο πλούσια ζωή του, ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, νωπογραφία μιας ολόκληρης εποχής (με την τερατώδη κιόλας μνήμη του θείου: από το μολύβι που έκανε μια ολόκληρη δραχμή, και γι’ αυτό το αγόραζαν μισό, ώς τα θέματα στις εξετάσεις για την υποτροφία κτλ.), ακόμα κι αυτό λοιπόν γύρω από την εκπαίδευση είναι: Από το οδοιπορικό ενός δασκάλου: Σελίδες από τη ζωή και την εκπαίδευση στη διαδρομή του 20ού αιώνα (εκδ. Γαβριηλίδη, 2011, δυστυχώς ανεύρετο πια). Και το τελευταίο του, όπως έγραψα στην αρχή, τελειωμένο στα 99 του, έκδοση στα 100 του χρόνια, το 2020!
* Τώρα, με την ελευθερία της επιφυλλίδας, σύντομος λόγος για τον θείο, τον θείο Κώστα, φως στη δύσκολη καθημερινότητα της παιδικής ηλικίας, κάθε φορά που ερχόταν για λίγο από την «ξενιτιά» της Τρίπολης ή της Λαμίας, με τη θεία Λούλα και τις τρεις ξαδέρφες, τη Γιώτα, την Κατερίνα και τη Μαριάννα· τη θεία και τη μικρότερη κόρη, τη Μαριάννα, που έφυγαν ξαφνικά απ’ τη ζωή μέσα σε μια βδομάδα, πριν από 9 χρόνια. Κι έμεινε ο ακριβός θείος στα στοργικά χέρια της Γιώτας, της Κατερίνας και του Μανόλη, της Ελευθερίας και του Θοδωρή –τα δυο λατρεμένα εγγόνια. «Έδωσες αγάπη, παίρνεις αγάπη» του έλεγα, όταν μιλούσε συγκινημένος για την αγάπη με την οποία τον περιέβαλλαν.
Ο θείος-προστάτης άγγελος των πάντων, σίγουρα δικός μου, όταν π.χ. με πήρε (σέρνοντας σχεδόν) στην εγκυκλοπαίδεια «Ελλάς-Μπριτάνικα», τη «λέσχη» των κυνηγημένων απ’ τη χούντα, έτος 1971, στα 18 μου, και μ’ έβαλε έτσι στον κόσμο του βιβλίου, και λίγο αργότερα, με τη μεταπολίτευση, στις διορθώσεις των πρώτων Ανθολογίων για το δημοτικό, με την επίβλεψη του Ε. Χ. Κάσδαγλη. Το ταξίδι είχε αρχίσει, 50 ολόκληρα χρόνια, αναλογίζομαι τώρα, εμπνευστής ο θείος, ό,τι καλό υπήρξε μέσα σ’ αυτό έχει την αφετηρία του στον θείο.
Και λόγια δεν υπάρχουνε γι’ αυτό. Στο καλό, θείε.
