Ας πλησιάσουμε τώρα στα χωριά μας, να δούμε πώς είναι οικοδομημένα:
Απ´ ό,τι ξέρω, μόνο δύο χωριά σε όλη τη Δωρίδα οικοδομήθηκαν, αφού πρώτα έγινε κάποιο πολεοδομικό σχέδιο πράγμα που πολύ τα ομορφαίνει: η Πεντάπολη και τα Νέα Κούκουρα.
Στα δύο αυτά χωριά είναι φανερή η μορφή των συνοικισμών: ομάδες σπιτιών μέσα σε κανονικά μακρόστενα οικοδομικά τετράγωνα, κατά μήκος κεντρικού δρόμου.
Τα περισσότερα χωριά μας είναι χτισμένα κατά γειτονιές, σε ένα συγκεντρωτικό τύπο, γύρω από την πλατεία και το σχολείο με ακτινωτούς δρόμους ολόγυρα.
Παρατηρείται ακόμα η περίπτωση, όπου τα σπίτια βρίσκονται σε συστάδες, σαν ξεχωριστές γειτονιές.
Γενικά, τα χωριά στη Δωρίδα έχουν διαμορφώσει ένα ελεύθερο οικιστικό σχέδιο, χαρακτηριστικό για το καθένα.
Έτσι, διακρίνει κανείς σπίτια-φωλιές το ένα δίπλα στο άλλο με δρομάκια - λαβύρινθους (παραδοσιακό πραγματικά, το σχέδιο του χωριού Μακρινή) ή σπίτια ανεξάρτητα με ελεύθερους γύρω χώρους (Αλεποχώρι).
Μέσα σε αυτά τα χωριά, διαμορφώθηκε στο πέρασμα του καιρού, κάποιο τοπικό πολιτιστικό χρώμα, στοιχεία του οποίου παρουσιάζονται στις υπόλοιπες σελίδες.
Κάθε χωριό έχει τη δική του «προσωπικότητα», δηλαδή οι χωριανοί συμπεριφέρονται κατά ομοιόμορφο τρόπο, ώστε το έμπειρο μάτι μπορεί να τους ξεχωρίσει ανάμεσα σε άλλους και να προσδιορίσει τον τόπο καταγωγής τους (το χωριό τους).
Έτσι εύκολα ξεχωρίζεις π.χ. τους Αρτοτινούς από τους Ευπαλίους.
Εκείνο όμως που έχει σπουδαία λαογραφική σημασία είναι ότι η μορφή συνοίκησης έχει δημιουργήσει διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στις ίδιες τις κοινότητες.
Η κατά γειτονιές-μαχαλάδες μορφή έχει διαμορφώσει κάποιο ανταγωνιστικό, μικροτοπικιστικό κλίμα, πράγμα που γίνεται φανερό στα μεγαλύτερα κλιμάκια, σε επίπεδο χωριών.
Έχουμε έτσι προσπάθειες για προβολή και υπεροχή στα έθιμα: καλύτερο πανηγύρι, καλύτερη εμφάνιση του χωριού, ομαδική παρουσία στις εκδηλώσεις άλλων χωριών, παρουσίαση εκεί της ιδιαιτερότητας στα τραγούδια και τους χορούς, συμπαράσταση σε συγχωριανούς όταν οι τελευταίοι έλθουν σε δύσκολη θέση, κ.ά.
Αντίθετα, χωριά με συγκεντρωτικό οικιστικό σύστημα, που τους φέρνει σε συχνή επαφή και δεν τους απομονώνει κατά μικρογειτονιές σε απομονωμένους χώρους συγκεντρώσεων (γνωστές οι «κατά μαγαζιά» παρέες), παρουσιάζουν ομαδικότερο πνεύμα σε όλες τις εκδηλώσεις.
Γενικά, μπορεί να πει κανείς, το ελεύθερο οικιστικό σχέδιο των χωριών μας με τους ελεύθερους γύρω χώρους, έχουν διαμορφώσει και ανθρώπους ελεύθερους στις σκέψεις, που αγαπάνε την οικογενειακή γαλήνη, δείχνουν αλληλεγγύη στο γείτονα, αλλά «δε βγαίνουν έξω κι από το χωριό», κατά την τοπική έκφραση, δηλαδή δεν αδιαφορούν για τα κοινά, (χωρίς να πετυχαίνουν οργανωμένες και συνεχείς σε συνέπεια ενέργειες στις δύσκολες καμπές ενός έργου οι πολλοί αποτραβιούνται «στα ίδια» και μένουν ελάχιστοι να συνεχίσουν. Αυτοί καταλήγουν στον έναν, που μετά την ολοκλήρωση του έργου... κατακρίνεται από όλους).
Στα πυκνόχτιστα σπίτια είναι φανερά τα προβλήματα που δημιουργούνται από τους στάβλους, τις φωνές, τους θορύβους, στη συμβίωση των ανθρώπων και στις μεταξύ τους σχέσεις (άλλοτε πολύ φιλικές κι άλλοτε εχθρικές) κι είναι αυτό σοβαρός λόγος να θέλει ο καθένας μας να χτίσει το σπίτι του μακριά από τα άλλα, με ελεύθερους τριγύρω χώρους-γιούρια (Ζοριάνο), ώστε να μην ακούει ο γείτονας τι λένε και τι κάνουν οι σπιτικοί.
Ας μη ξεχνάμε ότι και ο αριθμός των ατόμων που ζουν σε μία γειτονιά, η δημογραφική δηλαδή κατάσταση του οικιστικού χώρου, είναι σοβαρή αιτία για την όποια μορφή κοινωνικής εκδήλωσης.
Σε χώρους με λίγα άτομα έχουν επιβιώσει παλιά και μεμονωμένα έθιμα. (Στη μοναξιά, ο άνθρωπος καταφεύγει συχνότερα στο Θεό, αλλά και σε δεισιδαιμονίες, ώστε τις δυνάμεις που κυριαρχούν στη φύση να τις πάρει με το μέρος του. Αυτό εξηγεί, στους μικροοικισμούς, το πλήθος των σταυρωμάτων σε σπίτια, κήπους, χωράφια, μαντριά και των άλλων τελεσμάτων).
Αντίθετα, σε πολυάνθρωπα χωριά έχουμε πλουσιότερες εθιμικές εκδηλώσεις.
Από οικιστική άποψη, το ελεύθερο σχέδιο, η μορφή των αραιοκατοικημένων χωριών, με τους καταπράσινους ελεύθερους χώρους γύρω από κάθε κατοικία, είναι βέβαιο ότι έχει λύσει κατά τoν καλύτερο τρόπο τα περιβαλλοντολογικά προβλήματα, που καταπιεστικά παρουσιάζονται στις πυκνές συνοικήσεις, αφού προσφέρει άφθονο το πράσινο, τον αέρα, τον ήλιο.
Απ´ ό,τι ξέρω, μόνο δύο χωριά σε όλη τη Δωρίδα οικοδομήθηκαν, αφού πρώτα έγινε κάποιο πολεοδομικό σχέδιο πράγμα που πολύ τα ομορφαίνει: η Πεντάπολη και τα Νέα Κούκουρα.
Στα δύο αυτά χωριά είναι φανερή η μορφή των συνοικισμών: ομάδες σπιτιών μέσα σε κανονικά μακρόστενα οικοδομικά τετράγωνα, κατά μήκος κεντρικού δρόμου.
Τα περισσότερα χωριά μας είναι χτισμένα κατά γειτονιές, σε ένα συγκεντρωτικό τύπο, γύρω από την πλατεία και το σχολείο με ακτινωτούς δρόμους ολόγυρα.
Παρατηρείται ακόμα η περίπτωση, όπου τα σπίτια βρίσκονται σε συστάδες, σαν ξεχωριστές γειτονιές.
Γενικά, τα χωριά στη Δωρίδα έχουν διαμορφώσει ένα ελεύθερο οικιστικό σχέδιο, χαρακτηριστικό για το καθένα.
Έτσι, διακρίνει κανείς σπίτια-φωλιές το ένα δίπλα στο άλλο με δρομάκια - λαβύρινθους (παραδοσιακό πραγματικά, το σχέδιο του χωριού Μακρινή) ή σπίτια ανεξάρτητα με ελεύθερους γύρω χώρους (Αλεποχώρι).
Μέσα σε αυτά τα χωριά, διαμορφώθηκε στο πέρασμα του καιρού, κάποιο τοπικό πολιτιστικό χρώμα, στοιχεία του οποίου παρουσιάζονται στις υπόλοιπες σελίδες.
Κάθε χωριό έχει τη δική του «προσωπικότητα», δηλαδή οι χωριανοί συμπεριφέρονται κατά ομοιόμορφο τρόπο, ώστε το έμπειρο μάτι μπορεί να τους ξεχωρίσει ανάμεσα σε άλλους και να προσδιορίσει τον τόπο καταγωγής τους (το χωριό τους).
Έτσι εύκολα ξεχωρίζεις π.χ. τους Αρτοτινούς από τους Ευπαλίους.
Εκείνο όμως που έχει σπουδαία λαογραφική σημασία είναι ότι η μορφή συνοίκησης έχει δημιουργήσει διαφοροποιήσεις ακόμη και μέσα στις ίδιες τις κοινότητες.
Η κατά γειτονιές-μαχαλάδες μορφή έχει διαμορφώσει κάποιο ανταγωνιστικό, μικροτοπικιστικό κλίμα, πράγμα που γίνεται φανερό στα μεγαλύτερα κλιμάκια, σε επίπεδο χωριών.
Έχουμε έτσι προσπάθειες για προβολή και υπεροχή στα έθιμα: καλύτερο πανηγύρι, καλύτερη εμφάνιση του χωριού, ομαδική παρουσία στις εκδηλώσεις άλλων χωριών, παρουσίαση εκεί της ιδιαιτερότητας στα τραγούδια και τους χορούς, συμπαράσταση σε συγχωριανούς όταν οι τελευταίοι έλθουν σε δύσκολη θέση, κ.ά.
Αντίθετα, χωριά με συγκεντρωτικό οικιστικό σύστημα, που τους φέρνει σε συχνή επαφή και δεν τους απομονώνει κατά μικρογειτονιές σε απομονωμένους χώρους συγκεντρώσεων (γνωστές οι «κατά μαγαζιά» παρέες), παρουσιάζουν ομαδικότερο πνεύμα σε όλες τις εκδηλώσεις.
Γενικά, μπορεί να πει κανείς, το ελεύθερο οικιστικό σχέδιο των χωριών μας με τους ελεύθερους γύρω χώρους, έχουν διαμορφώσει και ανθρώπους ελεύθερους στις σκέψεις, που αγαπάνε την οικογενειακή γαλήνη, δείχνουν αλληλεγγύη στο γείτονα, αλλά «δε βγαίνουν έξω κι από το χωριό», κατά την τοπική έκφραση, δηλαδή δεν αδιαφορούν για τα κοινά, (χωρίς να πετυχαίνουν οργανωμένες και συνεχείς σε συνέπεια ενέργειες στις δύσκολες καμπές ενός έργου οι πολλοί αποτραβιούνται «στα ίδια» και μένουν ελάχιστοι να συνεχίσουν. Αυτοί καταλήγουν στον έναν, που μετά την ολοκλήρωση του έργου... κατακρίνεται από όλους).
Στα πυκνόχτιστα σπίτια είναι φανερά τα προβλήματα που δημιουργούνται από τους στάβλους, τις φωνές, τους θορύβους, στη συμβίωση των ανθρώπων και στις μεταξύ τους σχέσεις (άλλοτε πολύ φιλικές κι άλλοτε εχθρικές) κι είναι αυτό σοβαρός λόγος να θέλει ο καθένας μας να χτίσει το σπίτι του μακριά από τα άλλα, με ελεύθερους τριγύρω χώρους-γιούρια (Ζοριάνο), ώστε να μην ακούει ο γείτονας τι λένε και τι κάνουν οι σπιτικοί.
Ας μη ξεχνάμε ότι και ο αριθμός των ατόμων που ζουν σε μία γειτονιά, η δημογραφική δηλαδή κατάσταση του οικιστικού χώρου, είναι σοβαρή αιτία για την όποια μορφή κοινωνικής εκδήλωσης.
Σε χώρους με λίγα άτομα έχουν επιβιώσει παλιά και μεμονωμένα έθιμα. (Στη μοναξιά, ο άνθρωπος καταφεύγει συχνότερα στο Θεό, αλλά και σε δεισιδαιμονίες, ώστε τις δυνάμεις που κυριαρχούν στη φύση να τις πάρει με το μέρος του. Αυτό εξηγεί, στους μικροοικισμούς, το πλήθος των σταυρωμάτων σε σπίτια, κήπους, χωράφια, μαντριά και των άλλων τελεσμάτων).
Αντίθετα, σε πολυάνθρωπα χωριά έχουμε πλουσιότερες εθιμικές εκδηλώσεις.
Από οικιστική άποψη, το ελεύθερο σχέδιο, η μορφή των αραιοκατοικημένων χωριών, με τους καταπράσινους ελεύθερους χώρους γύρω από κάθε κατοικία, είναι βέβαιο ότι έχει λύσει κατά τoν καλύτερο τρόπο τα περιβαλλοντολογικά προβλήματα, που καταπιεστικά παρουσιάζονται στις πυκνές συνοικήσεις, αφού προσφέρει άφθονο το πράσινο, τον αέρα, τον ήλιο.
Πηγή: http://fokidanet.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.