Απόσυρση του επετειακού ημερολογίου 2021 του Δήμου Δελφών ζητούν Δωρική Αδελφότητα και Σύλλογος Αρτοτινών

Την απόσυρση του επετειακού ημερολογίου 2021 του Δήμου Δελφών ζητούν η Δωρική Αδελφότητα και ο Σύλλογος Αρτοτινών ο Αθανάσιος Διάκος με επιστολές που έστειλαν στον Αντιπεριφερειάρχη Π.Ε. Φωκίδος κ. Γιώργο Δελμούζο. Αιτία, είναι η αναφορά στο ημερολόγιο ότι ο ήρωας της επανάστασης Αθανάσιος Διάκος γεννήθηκε στην Άνω Μουσουνίτσα (σημερινός Αθανάσιος Διάκος).

 

Σημειώνουμε ότι την εκδοχή ότι ο Αθανάσιος Διάκος γεννήθηκε στην Αρτοτίνα υποστηρίζει η πρώτη βιογραφία του, που γράφτηκε από τον Ρόδιο το έτος 1835, τα "Ελληνικά" του Ιακ. Ραγκαβή (1853), το γενεαλογικό δένδρο του Διάκου όπως το κατέγραψε το 1883 ο ιστορικός Κρέμος και το πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης του Αθανασίου Διάκου που είχε εκδοθεί το έτος 1865 από τον Δήμο Κροκυλείου στον οποίο υπαγόταν η Αρτοτίνα [πηγή: wiki]. Επίσης το λινκ της Ορεινής Δωρίδας που παραθέτει η Δωρική Αδελφότητα στο έγγραφό της,  περιέχει την εμπεριστατωμένη σχετικά με την καταγωγή του Διάκου εργασία ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ - Μύθος και πραγματικότητα του Κωνσταντίνου Γ. Τσέλιου (2013). Τέλος σημαντικό είναι να σημειώσουμε και μία παλαιότερη εργασία Ποια η γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΣΟΥΡΑ σε έκδοση της Δωρικής Αδελφότητας (Αθήνα 1975).

 

ΔΩΡΙΚΗΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ

DORICSOCIETY

Έτος Ιδρύσεως 1906

Ιέρωνος 6 & Τιμοθέου, 11634 Παγκράτι, 

ΤΗΛ. / FAX: 210-7513646

Αθήνα, 25 Νοεμβρίου 2020

Προς:κ. Γιώργο Δελμούζο, Αντιπεριφερειάρχη Π.Ε. Φωκίδος

Κοιν: κ. Φάνη Σπανό, Περιφερειάρχη Φωκίδας και Συμβούλους ΠΕ Φωκίδας 

κ. Γεώργιο Καπεντζώνη, Δήμαρχο Δωρίδας

Σύλλογο Αρτοτινών Δωρίδος «Αθανάσιος Διάκος» 

ΘΕΜΑ: Επιστολή διαμαρτυρίας για ημερολόγιο 2021 χρηματοδοτούμενο από Π.Ε. Φωκίδας αναφερόμενο στη Μουσουνίτσα ως γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου 

Αξιότιμε κύριε Αντιπεριφερειάρχη,

Μετά λύπης και έκπληξης διαπιστώσαμε ότι στο επετειακό ημερολόγιο του Δήμου Δελφών για τα 200 χρόνια από την επανάσταση, αναφέρεται η Μουσουνίτσα (σημερινό όνομα: Αθανάσιος Διάκος) ως γενέτειρα του ήρωα Αθανάσιου Διάκου και όχι η Αρτοτίνα Δωρίδος. Όπως γνωρίζετε η Δωρική Αδελφότητα φέρει ως έμβλημα τις προτομές δύο γνήσιων τέκνωντης Δωρίδας, του Αθανάσιου Διάκου και του Ιωάννη Μακρυγιάννη. Επίσης έχει στη διάθεσή της το σχετικό αποδεικτικό υλικό που τεκμηριώνει, κατά την άποψή της, την ιστορική αλήθεια,ότι η Αρτοτίνα είναι η γενέτειρα του Αθανάσιου Διάκου. Ο τρόπος με τον οποίο μεθοδεύτηκε, ευτυχώς ανεπιτυχώς για αυτούς που προσπάθησαν να χειραγωγήσουν στο παρελθόν την Ακαδημία Αθηνών και να πλαστογραφήσουν την ιστορία συμπαρασύροντας μέρος της κοινής γνώμης, περιγράφεται εδώ: 

http://orinidorida.blogspot.com/2018/07/Athanasios-Diakos-Mythos-kai-pragmatikotita.html

Όμως, σήμερα είμαστε στο 2020 και πρέπει οι ενέργειες όλων να είναι ενωτικές και όχι διχαστικές. Συνεπώς, ενόψει των επετειακών εορτασμών για τα 200 έτη από την επανάσταση του 1821, στόχος όλων πρέπει να είναι να εορταστεί το ιστορικό γεγονός σε πνεύμα ομόνοιας και εθνικής ενότητας. Με δεδομένο ότι ακόμα και οι ιστορικοί δεν έχουν αποφανθεί ομόφωνα για την γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου, δεν αναμέναμε ο Αντιπεριφερειάρχης Φωκίδας, έμπειρος πολιτικός και κατ ́ επάγγελμα δικηγόρος, να υιοθετεί εμμέσως πλην σαφώς δημοσίως την μία από τις δύο ιστορικές εκδοχές, όπου αναφέρεται ως γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου, η αμφισβητούμενη Μουσουνίτσα. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι χρηματοδοτήθηκετο εν λόγω ημερολόγιομέσω του ΟΠΑΣΤΕ – άρα με χρήματα και των Δωριέων-, αλλά και το γεγονός ότι το προλογίζετε ο ίδιος. Το ΔΣ μας Συμβούλιο το εκλαμβάνει ως θεσμικό και ιστορικό ατόπημα και ως προσβλητική ενέργεια για την Δωρίδα.

Για τους ανωτέρω λόγους ζητάμε, έστω και σήμερα, την εύλογη τήρηση ίσων τουλάχιστον αποστάσεων, μέσω μίας δημόσιας τοποθέτησης, και ακόμα καλύτερα, τη διόρθωση ή την απόσυρση του εν λόγω ημερολογίου. 

 

Με εκτίμηση 

Ιωάννης Μπαλατσούρας

Πρόεδρος Δωρικής Αδελφότητας

 

 

ΥΓ1. Επειδή πολλά έχουν ειπωθεί και θα ειπωθούν αναφορικά με το επίμαχο θέμα της Ακαδημίας Αθηνών, σημειώνεται ότι το 1949 ο ιστορικός ερευνητής Τάκης Λάππας έγραψε τη βιογραφία του Αθανασίου Διάκου και κατέληξε ότι ".......γεννήθηκε όμως όπως και τα άλλα αδέρφια του στην Αρτοτίνα". Για τη συγκεκριμένη βιογραφία, η Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών, του απένειμε το «Βραβείο Αδελφών Παπαστράτου» «δια την καλύτερη βιογραφία περί Αθανασίου Διάκου». 

 

ΥΓ2.Υπενθυμίζεται ότι, το 1921, κατά τον εορτασμό των 100 χρόνωναπό την επανάσταση, η Δωρική Αδελφότητα χρηματοδότησε και μετέφερε με τεράστιες δυσκολίες τον ανδριάντα του Αθανασίου Διάκου που κοσμεί στην πλατεία της Αρτοτίνας, το «καπετανοχώρι» όχι μόνο της Φωκίδας αλλά και όλης της Ελλάδας. Τότε, έξω από το κελί του Διάκου, η Κεντρική Επιτροπή Εκατονταετηρίδος αποτελούμενη από πρώην πρωθυπουργό, πρώην Προέδρους Δημοκρατίας, τον τότε Πρόεδρο της Βουλής, τον τότε Αρχιεπίσκοπο, Πρυτάνεις, Ακαδημαϊκούς κ.ά. τοποθέτησε την μαρμάρινη πλάκα που κοσμεί το κελί του Αθανασίου Διάκου η οποία αναφέρει τον ήρωα της επανάστασης ως «το τέκνον της Αρτοτίνας» και ουδέν πρόβλημαή ένσταση ανέκυψε από κανέναν...

 

 

 

Το αίτημα της απόσυρσης του ημερολογίου, θέτει και η παρακάτω επιστολή του Συλλόγου Αρτοτινών Ο Αθανάσιος Διάκος:

 

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΤΟΤΙΝΩΝ

O ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ

ΑΛΚΕΤΟΥ 56 –ΒΥΡΩΝΑΣ

16232 ΑΘΗΝΑ,

ΤΗΛ. 210 -7655568

 

Προς: κ. Γιώργο Δελμούζο, Αντιπεριφερειάρχη Π.Ε. Φωκίδος 

Κοιν: κ. Φάνη Σπανό, Περιφερειάρχη Φωκίδας και Συμβούλους ΠΕ Φωκίδας 

κ. Γεώργιο Καπεντζώνη, Δήμαρχο Δωρίδας,

Δωρική Αδελφότητα

 

ΘΕΜΑ:  Απόσυρση επετειακού ημερολογίου 2021 του Δήμου Δελφών

Σχετικά με το ημερολόγιο που χρηματοδοτήθηκε από τον Αντιπεριφερειάρχη κύριο Δελμούζο Γεώργιο έχουμε να σημειώσουμε τα εξής:

➢Η Αρτοτίνα ποτέ δεν χρησιμοποίησε τους ‘Ήρωες της Επανάστασηςπου γεννήθηκαν, ανδρώθηκαν και ξεκίνησαν από εκεί τον αγώναγια λόγους φθηνού marketing παρότι έχει να επιδείξειτον Αθανάσιο Διάκο, τον Σκαλτσοδήμο, τον Ανδρίτσο Σαφάκα, τον Αντώνη Κοντοσόπουλο, τον Ιωάννη Ρούκη,τον Λουκά Καλιακούδα.

➢Φέρει τον τίτλο  «Καπετανοχώρι» της Δωρίδας και το υπερασπίζεται με εντιμότητακαι ήθος διαχρονικά.

➢Θεωρεί ότι οι ήρωες της Επανάστασης έχουν μια πατρίδα, την Ελλάδα, καρδιά Ελληνική και αποτελούν παράδειγμα για όλους του Έλληνες. Ο εορτασμός των 200 ετών από την Επανάσταση πρέπει και είναι υποχρέωση κυρίως των αιρετών να ενώσουν και όχι να διχάσουν.  

Ευχαριστούμε θερμά τη Δωρική Αδελφότητα για την ευαισθησία της σε θέματα ιστορίας και για τα γρήγορα αντανακλαστικά της και συντασσόμαστε με την άποψη να αποσυρθεί άμεσα το ημερολόγιο του Δήμου Δελφών.    

Με τιμή,

Το Δ.Σ του συλλόγου του πολιτιστικού συλλόγου Αρτοτινών

«Ο Αθανάσιος Διάκος»

Η λίμνη-πεταλούδα της Ελλάδας και η μοναδική ομορφιά της

Μαγευτικές εικόνες δίπλα στην Αθήνα

Είναι η 9η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη της Ελλάδας με μια ομορφιά τοπίου πραγματικά ξεχωριστή. Βρίσκεται ανάμεσα στους δύο μεγαλύτερους ορεινούς όγκους της Ρούμελης και πλαισιώνεται από κατάφυτα τοπία και τρεχούμενα νερά.

Ο λόγος για την λίμνη-πεταλούδα της Ελλάδας, όπως την αποκαλούν. Μιλάμε, βέβαια, για τη λίμνη του Μόρνου. Έναν παράδεισο στη Φωκίδα που συγκεντρώνει εκεί μια πλούσια ζωή πανίδας και χλωρίδας. Οι λίμνες της Ελλάδας αποτελούν ένα ξεχωριστό κομμάτι φυσικής ομορφιάς και αυτή του Μόρνου είναι ένα από τα ομορφότερα κομμάτια του παζλ.

Η λίμνη-πεταλούδα της Ελλάδας και η μοναδική ομορφιά της

Η λίμνη-πεταλούδα της Ελλάδας χαρακτηρίζεται από την πλούσια χλωρίδα και πανίδα που έχει αναπτυχθεί γύρω από τις όχθες της. Πολλά άγρια ζώα βρίσκουν καταφύγιο γύρω από τη λίμνη αλλά και στα νερά της. Αν βρεθείς εκεί θα έχεις την ευκαιρία να δεις σπάνια είδη πουλιών και ζώων. Θα πετούν πάνω από το κεφάλι σου από γλάρους μέχρι και αρπακτικά που έρχονται από τα βουνά. Γίνεσαι ένα με τη φύση σε ένα σημείο της Ελλάδας που όχι άδικα έχει έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα «Natura 2000». Είναι η τεχνητή αλλά πανέμορφη λίμνη του Μόρνου.

Όπως αναφέρει το exploringgreece.tv, εκτός από την ομορφιά της, η λίμνη ξεχωρίζει και για το ιδιαίτερο σχήμα της. Αν τύχει και περνάς από ψηλά με αεροπλάνο θα νομίσεις ότι μοιάζει με μια υδάτινη πεταλούδα. Στις όχθες της οι δαντελωτοί κόλποι έχουν δημιουργηθεί με τόσοι μαεστρία ώστε δικαίως χαρακτηρίζεται ως «τα φιόρδ της ορεινής Φωκίδας. Το καλοκαίρι το θέαμα είναι μοναδικό με τα νερά να πέφτουν και να ξεπροβάλλει το άλλοτε ζωντανό χωριό της περιοχής.

Πρόκειται για έναν οικισμό ο οποίος αναγκαστικά μεταφέρθηκε σε μια άλλη τοποθεσία πιο ψηλά από την επιφάνεια της λίμνης όταν είχε έρθει η ώρα για να δημιουργηθεί αυτή. Οι εικόνες είναι ό,τι πρέπει για φωτογραφίες και για να απομονωθείς εσύ και οι σκέψεις σου. Να γεμίσεις μπαταρίες και να ανανεωθείς.

Απόδραση στη Φωκίδα

Η περιοχή της Φωκίδας αποτελεί τον ιδανικό προορισμό για την απόδραση του σαββατοκύριακου. Και μάλιστα, για όλους τους μήνες του χρόνου. Είτε θες να απολαύσεις το δροσερό αεράκι και τα κίτρινα φύλλα του φθινοπώρου, είτε τα χιονισμένα βουνά το χειμώνα, τα παραδοσιακά χωριά της Ρούμελης σε περιμένουν.

Οικισμοί όπως το Λιδωρίκι, οι Πενταγιοί, ο Δάφνος και η Αρτονίνα, αποτελούν τον ιδανικό προορισμό για απόδραση από την Αθήνα.

Το μόνο που χρειάζεται είναι να το βάλεις στο πρόγραμμα και να ετοιμάσεις βαλίτσες.

Πηγή: https://www.newsbeast.gr

 

 

Η Περιφέρεια παραχωρεί κτίριο στο Δήμο για τη στέγαση του Α.Τ. Ευπαλίου

O Περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας Φάνης Σπανός και ο Δήμαρχος Δωρίδος Γιώργος Καπεντζώνης υπέγραψαν προχθές, 24 Νοεμβρίου 2020, το συμβόλαιο για την παραχώρηση του κτιρίου που θα στεγαστεί το νέο Αστυνομικό Τμήμα Ευπαλίου, εξασφαλίζοντας με αυτό τον τρόπο, την πολυπόθητη παραμονή του Αστυνομικού Σώματος στην ευρύτερη περιοχή.

Στο εν λόγω ακίνητο της πρώην Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Φωκίδας, μέχρι σήμερα, στεγάζονται οι Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες της Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Φωκίδας.

Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, παραχωρεί κατά χρήση και χωρίς αντάλλαγμα το συγκεκριμένο ακίνητο, το οποίο προορίζεται αποκλειστικά και μόνο για τις ανάγκες στέγασης των Υπηρεσιών του Αστυνομικού Τμήματος Ευπαλίου.

Η διάρκεια του παρόντος χρησιδανείου ορίζεται σε είκοσι πέντε (25) έτη.

Αντίστοιχα, ο Δήμος Δωρίδας, με το υπ’ αριθμόν 2.477/24-11-2020 συμβόλαιο της συμβολαιογράφου Ευπαλίου Άννας Παπαγεωργίου, δωρίζει στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας το δημοτικό ακίνητο των πρώην Σφαγείων, προκειμένου, μετά την επισκευή του, να μεταφερθούν εκεί οι Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες της ΔΑΟΚ ΠΕ Φωκίδας. 

 

 

Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, μετά από ολοκληρωμένη και αδειοδοτημένη μελέτη που έχει συντάξει ο Δήμος Δωρίδας, έχει δεσμεύσει πόρους προκειμένου να αποκαταστήσει άμεσα το δωρηθέν ακίνητο και να το μετατρέψει σε πρότυπη δομή υποστήριξης των αγροτών της Δωρίδας.

«H σημερινή συνεργασία με το Δήμο Δωρίδος δεν είναι απλά μια τυπική ανταλλαγή ακινήτων, αλλά μια ουσιαστική αναβάθμιση των υπηρεσιών προς τον πολίτη. Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας παραχωρεί ένα ακίνητο στο Ευπάλιο, που πληροί τις προϋποθέσεις για τη φιλοξενία ενός σύγχρονου και καλά οργανωμένου Αστυνομικού Τμήματος, και παράλληλα αποκτά έναν άλλο χώρο όπου σύντομα θα μεταστεγαστούν αναβαθμισμένες οι υπηρεσίες μας», δήλωσε ο Περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας Φάνης Σπανός.

Αντίστοιχα, ο Δήμαρχος Δωρίδος Γιώργος Καπεντζώνης τόνισε: «Συνεχίζουμε την αγαστή συνεργασία μας με τον Περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας Φάνη Σπανό και την Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας, προωθώντας αιτήματα και προτάσεις που βελτιώνουν την καθημερινότητα των πολιτών της Δυτικής Δωρίδας. Με την παρούσα παραχώρηση ακινήτων λύνουμε ένα πρόβλημα ετών στην περιοχή του Ευπαλίου και εδραιώνουμε περαιτέρω το αίσθημα ασφάλειας στους κατοίκους μας».

Στην υπογραφή των συμβολαίων παραβρέθηκαν ακόμα ο Αντιπεριφερειάρχης Φωκίδας Γιώργος Δελμούζος, η Ειδική Συνεργάτης του Περιφερειάρχη Πέγκυ Αραβαντινού, ο Αντιδήμαρχος Δωρίδας Γιάννης Φλέγγας και ο Πρόεδρος του Ευπαλίου Κώστας Τσιούστας.

Δήλωση Προέδρου Ευπαλίου Κώστα Τσιούστα

Μετά την υπογραφή των συμβολαίων ο Πρόεδρος του Ευπαλίου Κώστας Τσιούστας έκανε την ακόλουθη δήλωση:

“Μεγάλη μέρα για το χωριό μας σήμερα.

Μπήκαν επιτέλους οι υπογραφές για την ανταλλαγή των κτιρίων μεταξύ Δήμου και Περιφέρειας. Τα παλιά σφαγεία πέρασαν στη δικαιοδοσία της Περιφέρειας, με μία πλήρη μελέτη ανακατασκευής τους από το Δήμο Δωρίδος. Η Περιφέρεια έχει με τη σειρά της έτοιμη την χρηματοδότηση για την ανακατασκευή των κτιρίων, και κατά συνέπεια την αναβάθμιση όλης της περιοχής όπου θα στεγαστούν δικές της πλέον υπηρεσίες.

Παράλληλα ο Δήμος απέκτησε το κτίριο του ΚΕΓΕ δίπλα από την πάνω πλατεία( Ελευθερίου Βενιζέλου )πίσω από το ιατρείο για χρήση 25 χρόνων το οποίο ανήκει στην Περιφέρεια, για την μόνιμη στέγαση του Αστυνομικού Τμήματος.

Είναι κάτι το οποίο έχει ξεκινήσει εδώ και τρία χρόνια με μία υπόσχεση του Κώστα Μπακογιάννη μετά βέβαια από δική μας απαίτηση , να μη φύγει καμία υπηρεσία από το Ευπάλιο, σε μία εποχή που ακούγονταν διάφορα.

Τα εμπόδια πολλά, η γραφειοκρατία τεράστια, σε ένα εγχείρημα, με διαδικασίες που δεν τις συναντάς κάθε μέρα. Η επιμονή όμως κάποιων συγκεκριμένων ανθρώπων βοήθησαν στο να ξεπεραστούν όλα τα εμπόδια και να φτάσουμε σήμερα να έχει αίσιο τέλος όλο αυτό.

Θέλω να ευχαριστήσω όλους όσους συνέβαλαν σε όλη αυτή την μεγάλη και επίπονη προσπάθεια, στο Ευπάλιο να κρατηθούν όλες οι υπηρεσίες και μάλιστα σε αναβαθμισμένες εγκαταστάσεις, έτσι ώστε και οι αγροτικές υπηρεσίες, και το κτηνιατρείο να είναι πιο λειτουργικά σε σύγχρονες εγκαταστάσεις, και το αστυνομικό τμήμα να συνεχίσει να προσφέρει ασφάλεια σε όλη την περιοχή.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον τότε περιφερειάρχη Κώστα Μπακογιάννη για την αρχική χρηματοδότηση και στήριξη του όλου εγχειρήματος.

Τον σημερινό περιφερειάρχη Φάνη Σπανό που από την πρώτη στιγμή της θητείας του ήταν αρωγός σε αυτή την προσπάθεια.

Το Δήμαρχο μας τον Γιώργο Καπεντζώνη για την μεγάλη συμβολή του και τη χρηματοδότηση φυσικά της μελέτης.

Το σημερινό Αντιπεριφερειάρχη Γιώργο Δελμούζο, τον αντιδήμαρχο Γιάννη Φλέγγα όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες του Δήμου και της Περιφέρειας και γενικά όλους όσους βοήθησαν.

Και φυσικά την κυρία Πέγκυ Αραβαντινού, την ειδική σύμβουλο σήμερα του περιφερειάρχη Φάνη Σπανού αλλά και πρώην Περιφερειακή σύμβουλο και ειδική συνεργάτης του τότε περιφερειάρχη Κώστα Μπακογιάννη. Από την πρώτη στιγμή η βοήθειά της τεράστια και η συμβολή της καταλυτική.

Το Ευπάλιο αλλάζει, όλοι μαζί κοιτάμε μπροστά…”

Πηγή: https://www.aixmi-news.gr

Αθανάσιος Διάκος: Το ορεινό γραφικό χωριό που έχει το όνομα του ήρωα της Επανάστασης του ’21

Μέσα σε ένα υπέροχο φυσικό τοπίο στην καρδιά της Ρούμελης

 

 

 Για πολλούς η ορεινή Φωκίδα χαρακτηρίζεται και ως η «Ελβετία» της Ελλάδας με την άγρια και την πρωτόγνωρη ομορφιά που συναντά κανείς σε απόσταση μόνο λίγων ωρών από την Αττική.

Εκεί, ανάμεσα στις οροσειρές της Οίτης, της Γκιώνας και των Βαρδουσίων η φύση φαίνεται να έχει προικίσει αφειδώς την περιοχή με καταρράκτες και αμέτρητους παραποτάμους, γάργαρα νερά και καταπράσινες πλαγιές με ελατοδάση μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι. Σε αυτό το προικισμένο μέρος της Ελλάδας συναντά κανείς πραγματικά διαμαντάκια. Ο λόγος για τα γραφικά χωριά της περιοχής, τα οποία αποτελούν πραγματική έκπληξη για όσους τα ανακαλύψουν.

Ανάμεσά τους και ο Αθανάσιος Διάκος, ένα χωριό σε υψόμετρο 1.050 μέτρων στις ανατολικές πλαγιές των Βαρδουσίων, στην καρδιά της Ρούμελης. Μέχρι το 1959 ονομαζόταν Άνω Μουσουνίτσα.

 

 Στην πλατεία του χωριού συναντάται ο επιβλητικός ανδριάντας του ήρωα, που προστέθηκε ως σημείο αναφοράς του χωριού το 1922 από τον Πλαστήρα, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την Επανάσταση του 1821. Με αυτόν τον τρόπο τιμήθηκε η δράση κατοίκων του χωριού που συμμετείχαν στο σύνταγμα ευζώνων του Πλαστήρα, γνωστό και ως σειτάν ασκέρ, όπως ονομαζόταν από τους Τούρκους.

Στο ιστορικό μουσείο που λειτουργεί στο χωριό από το 2009, μπορεί κανείς να πάρει ένα δείγμα της ιστορικής και πολιτιστικής παράδοσης του τόπου. Για να προσεγγίσει κανείς τον Αθανάσιο Διάκο μπορεί να το κάνει είτε μέσω Άμφισσας και Λιδωρικίου, είτε μέσω Αμφίκλειας και Παύλιανης.

Και μπορεί το ορεινό γραφικό χωριό να έχει το όνομα του Αθανασίου Διάκου, ωστόσο γενέτειρα του ήρωα της Επανάστασης του ’21, είναι η ελατοσκέπαστη Αρτοτίνα Δωρίδας.

 

Πηγή: https://www.newsbeast.gr

Ψηφοφορία για το ημερολόγιο του Ψηλού Χωριού

Φέτος τα Ημερολόγια του Ψηλού Χωριού για το 2021 τα φτιάχνουν οι Ψηλοχωρίτες μαζί!

 

Ο Σύλλογος αφού ζήτησε πρώτα από Ψηλοχωρίτες και φίλους του Ψηλού Χωριού να στείλουν φωτογραφίες, τους καλεί στη συνέχεια να ψηφίσουν μέχρι σήμερα τις αγαπημένες τους φωτογραφίες στον σχετικό σύνδεσμο.  Μία φωτογραφία από τον κάθε μήνα θα συμπεριληφθεί σε ένα ημερολόγιο  που θα έχει προκύψει από αυτήν την πρωτότυπη online ψηφοφορία!

 

Φίλη και φίλε Ψηλοχωρίτη, πολλά άλλαξαν αυτή τη χρονιά για όλους μας όμως ένα πράγμα παρέμεινε σταθερό: Τα Ημερολόγια...

Δημοσιεύτηκε από Δ.Σ Συλλόγου Υψηλοχωριτών Δωρίδος στις Κυριακή, 15 Νοεμβρίου 2020

Τα μέλη της Επιτροπής “Δωρίδα 2021”

Σε πρόσφατο Δημοτικό Συμβούλιο συγκροτήθηκε ομόφωνα 11μελής Επιτροπή υπό τον τίτλο “Δωρίδα 2021”.

Ευθύνη της επιτροπής είναι η εισήγηση ενός προγράμματος δράσεων και εκδηλώσεων που  στόχος είναι να πραγματοποιηθούν  του Δήμου Δωρίδος στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Η επιτροπή απαρτίζεται από 7 εκπροσώπους του Δήμου (6 δημοτικούς συμβούλους και τον ειδικό συνεργάτη του Δημάρχου) και 4 εκπροσώπους φορέων της Δωρίδας.

 

Πρόεδρος της Επιτροπής ορίστηκε ο Δημοτικός Σύμβουλος και πρόεδρος του «Οργανισμού Παιδείας και Πολιτισμού, ΝΠΔΔ Δήμου Δωρίδος», Δημήτρης Καραχάλιος.

Τα υπόλοιπα μέλη είναι :

          Σπυροπούλου Πένυ Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου

Παπαγεωργίου Ελένη Δημοτικός Σύμβουλος

Μαρτέκας Θεόδωρος Δημοτικός Σύμβουλος

Ασημάκης Θάνος Δημοτικός Σύμβουλος

Λάϊος Γιάννης Δημοτικός Σύμβουλος

Αρχιμ/της Αυγουστίνος (από Ι. Μητρόπολη Φωκίδας)

Αντωνόπουλος Κώστας (από Ένωση Δωριέων Επιστημόνων)

Μπαλατσούρας Ιωάννης (από Δωρική Αδελφότητα)

Μαυραγάνης Δημήτρης (από Ομοσπονδία Συλλόγων ΒΔ Δωρίδας)

Τριβήλος Νώντας (Ειδικός Συνεργάτης Δημάρχου)

Η συμμετοχή των μελών στην επιτροπή είναι τιμητική και άμισθη.

Τα πλατάνια της Φωκίδας εκπέμπουν SOS!

Νικολέτα Τομαρά – Κοσμάς Ιωάννου*
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Εν Δελφοίς και στο fokidanews.gr)

Μετά το πρώτο μεμονωμένο κρούσμα της ασθένειας στο Τοίχιο Ευπαλίου, που αντιμετωπίστηκε, έχουμε εκτεταμένη προσβολή πλατάνων σε Γραβιά, Καστέλλια, Βάργιανη.

Η θανατηφόρα για τα πλατάνια ασθένεια, του μεταχρωματικού έλκους, που μεταδίδεται από τον μύκητα Ceratocystis platani, εντοπίστηκε με φυτουγειονομικούς ελέγχους και δειγματοληψίες, που έγιναν από το Δασαρχείο Άμφισσας, αρχικά στη θέση Ρεσινίκος Γραβιάς.

Στη συνέχεια και ύστερα από δειγματοληψίες και εργαστηριακή εξέταση ύποπτων δειγμάτων, βρέθηκαν προσβολές απο το μύκητα και σε άλλες περιοχές της Γραβιάς, στα Καστέλλια και Βάργιανη.

Το Δασαρχείο Άμφισσας για την αντιμετώπιση του φαινομένου με στόχο τον περιορισμό και τελικά την εξάλειψή του, λαμβάνει τα απαραίτητα κατασταλτικά και προληπτικά μέτρα, επείγοντος χαρακτήρα, με την συνεργασία των ειδικών εργαστηρίων και φυτοπαθολόγων του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων.

Έτσι μετά από τον εντοπισμό (τέλος του 2018) των πρώτων προσβεβλημένων (σε 14 σημεία), απο την ασθένεια πλατάνων:

1. Δημιουργήθηκαν γύρω απο τις προσβολές, με τεχνητές ξηράνσεις , ζώνες αποκλεισμού του μύκητα για αποφυγή εξάπλωσής του, σε γειτονικά δέντρα, ενώ στα σημεία τοποθετήθηκαν ταμπέλες ενημέρωσης και προειδοποίησης του κοινού.
2. Περιμετρικά των προσβολών σε μεγαλύτερο βάθος, διενεργήθηκαν μακροσκοπικοί έλεγχοι, αλλά και εργαστηριακές εξετάσεις δειγμάτων, για την ιχνηλάτηση της προσβολής και ακριβέστερη οριοθέτηση της εξάπλωσής της.
3. Ολόκληρη η περιοχή του Δασαρχείου αλλά κυρίως τα επίφοβα σημεία, δρόμοι, πλατείες, Δίκτυα Δ.Ε.Η., επεμβάσεις για έργα, διευθετήσεις χειμάρρων, υλοτομίες σε αγροκτήματα, κ.λ.π. εξετάστηκαν μακροσκοπικά για εντοπισμό τυχόν ύπαρξη της ασθένειας.
4. Με απόφαση της Δ/νσης Δασών Φωκίδας, χαρτογραφήθηκαν και καθορίστηκαν σε 14 σημεία οι πρώτες προσβολές, και αντίστοιχα περιμετρικές ζώνες, ως απολύτου προστασίας και ελέγχου για λήψη έκτακτων μέτρων με επείγοντα χαρακτήρα.
5. Εκδόθηκε νέα δασική ρυθμιστική απαγορευτική διάταξη υλοτομίας πλατάνου που ρυθμίζει, με βάση τα νέα πλέον δεδομένα, όλες τις επεμβάσεις σε πλατάνια που επείγονται να γίνουν, για λόγους προστασίας και ασφάλειας των πολιτών, διενέργειες καθαρισμού εναέριων δικτύων Δ.Ε.Η., καλλιέργειες αγρών, διανοίξεις δρόμων κλπ.
6. Έγινε και συνεχίζεται ευρεία ενημέρωση φορέων και πολιτών για την ασθένεια, τον τρόπο πρόληψης και καταστολής και εξάπλωσης του μύκητα, με δημοσιεύσεις στα τοπικά ΜΜΕ, διανομή φυλλαδίων, ενώ στο Πνευματικό κέντρο Γραβιάς, διοργανώθηκε από το Δασαρχείο Άμφισσας, σε συνεργασία με το Ε.Θ.Ι.Α.Γ.Ε. και το Δήμο Δελφών ημερίδα με θέμα το μεταχρωματικό έλκος του πλατάνου. 

Βασικός ομιλητής ήταν ο Dr. Δασολόγος – Φυτοπαθολόγος κος Παναγιώτης Τσόπελας του Ινστιτούτου Μεσογειακών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ. H ενημέρωση περιελάμβανε ανάλυση του κινδύνου για τα πλατάνια, περιγραφή των συμπτωμάτων, των τρόπων μετάδοσης, καθώς και μέτρα πρόληψης της ασθένειας.

Έγινε προβολή διαφανειών, αναφορά σε παρόμοιες προσβολές ανά την Ελλάδα και επαφή με φορείς, υπηρεσίες, τοπικούς παράγοντες, συλλόγους, εργολάβους, υλοτόμους, επιχειρήσεις μεταποίησης και εμπορίας ξύλου, αγρότες, απλούς πολίτες και Μ.Μ.Ε. της περιοχής.

Ρετσίνικος Γραβιάς, Ιούλιος 2018

 

Σε γενικές γραμμές το Δασαρχείο Άμφισσας αλλά και το αντίστοιχο του Λιδωρικίου, παρόλες τις μεγάλες ελλείψεις προσωπικού που υπάρχουν, καταβάλουν όλες τις φιλότιμες εκείνες προσπάθειες που απαιτούνται για τον περιορισμό και την εξάλειψη της ασθένειας του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου.

Τι είναι ο μύκητας Ceratocystis platani (Walter) Engelbr. & T.C. Harr., που προκαλεί την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου

Η εισβολή της ασθένειας στην Ελλάδα, αποτελεί μια τεράστια απειλή για τα φυσικά οικοσυστήματα πλατάνου, αλλά και για δένδρα που φύονται σε κατοικημένες περιοχές. Ο μύκητας C. platani είναι ένα εισβάλλον αλλόχθονο είδος στην Ευρώπη και θεωρείται ως ιθαγενές είδος της Βορείου Αμερικής. Στην Ευρώπη εισήχθη κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου με ξύλο πλατάνου που είχε χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή κιβωτίων για τη μεταφορά πολεμικού εξοπλισμού. Στην Ιταλία και στη Γαλλία, όπου αρχικά εισήχθη το παθογόνο, η ασθένεια έχει πάρει μεγάλη έκταση νεκρώνοντας χιλιάδες δένδρα πλατάνου, κυρίως P. x acerifolia αλλά και P. orientalis στη Νότια Ιταλία. Στην Ευρώπη, η ασθένεια έχει επίσης διαπιστωθεί στην Ισπανία, στην Αλβανία, στην Ελβετία και στην Ευρωπαϊκή Τουρκία.

Το παθογόνο εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το φθινόπωρο του 2003, από το Εργαστήριο Δασικής Παθολογίας του Ινστιτούτου Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων, στην ΠΕ Μεσσηνίας και μέσα σε μια δεκαετία επεκτάθηκε σχεδόν σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Το 2010 ο μύκητας C. platani καταγράφηκε στην Ήπειρο και το 2011 στη Θεσσαλία, ενώ το 2017 εντοπίστηκε στη Στερεά Ελλάδα, στις ΠΕ Αιτωλοακαρνανίας, Ευβοίας, Ευρυτανίας και Φωκίδας. Μέχρι σήμερα η ασθένεια επεκτάθηκε και σε περισσότερες περιοχές της Ηπείρου, και Στερεάς Ελλάδας, αλλά και στην Θεσσαλία και Δυτική Μακεδονία, ενώ πιθανόν να υπάρχει και σε άλλες περιοχές της χώρας και να μην έχει ακόμα καταγραφεί. 

Ρετσίνικος Γραβιάς, Οκτώβριος 2018

Ο μύκητας C. platani προσβάλει μόνο είδη πλατάνου (Platanus) και δεν προκαλεί ασθένεια σε κανένα άλλο είδος φυτού. Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου είναι θανατηφόρος. Εάν ένα δένδρο πλατάνου προσβληθεί από το παθογόνο είναι καταδικασμένο να νεκρωθεί και δεν υπάρχει μέθοδος «ίασης».

Στην Πελοπόννησο και στην Ήπειρο η ασθένεια έχει δημιουργήσει εκτεταμένες καταστροφές, νεκρώνοντας χιλιάδες δένδρων πλατάνου κατά μήκος ποταμών και χειμάρρων. Οι νεκρώσεις δένδρων πλατάνου σε ορισμένα ποτάμια καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση, με καταστροφή της παρόχθιας βλάστησης σε μήκος αρκετών χιλιομέτρων και το παθογόνο συνεχώς επεκτείνεται σε νέες περιοχές. Ο ανατολικός πλάτανος είναι ένας πολύ ευπαθής ξενιστής στο μύκητα C. platani και στην Ελλάδα είναι η πρώτη φορά παγκοσμίως που η ασθένεια έχει λάβει τόσο μεγάλη έκταση σε φυσικά οικοσυστήματα πλατάνου.

Η ασθένεια στην Ελλάδα έχει επίσης επεκταθεί και σε κατοικημένες περιοχές, έχοντας καταστρέψει πολλά δένδρα που κοσμούσαν πλατείες, πάρκα, χώρους αναψυχής και δρόμους. Αρκετά από αυτά ήταν υπεραιωνόβια με τεράστιες διαστάσεις. Στην Πλατανιώτισσα Αχαΐας (Δήμος Καλαβρύτων) έχει προσβληθεί από την ασθένεια ένα ιστορικό πλατάνι, ηλικίας χιλίων ετών σύμφωνα με την παράδοση, το οποίο έχει ανακηρυχτεί Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης και στο κοίλωμα του κορμού του λειτουργεί το Ιερό Προσκύνημα της Παναγίας, με χωρητικότητα περίπου 20 ατόμων.

Διάδοση του παθογόνου

Στα προσβεβλημένα φυτά ο μύκητας C. platani παράγει αγενή και εγγενή σπόρια, με τα οποία διαδίδεται σε υγιή φυτά. Σπόρια του μύκητα παράγονται στην περιοχή του έλκους, σε σχισμές κάτω από το φλοιό καθώς και σε επιφάνειες που προκύπτουν από κοπή ή θραύση των κλάδων και του κορμού. Επίσης, σπόρια σχηματίζονται μέσα στα αγγεία του προσβεβλημένου ξύλου και το πριονίδι που προκύπτει από την υλοτομία και τον τεμαχισμό ασθενών δένδρων συμβάλλει στη διάδοση του μύκητα. Η κύρια θέση εισόδου του παθογόνου στους ιστούς του ξενιστή είναι από πληγές στο φλοιό των κλάδων, του κορμού ή των ριζών, αποικίζοντας στη συνέχεια τους ξυλώδεις ιστούς στο σύνολο του δένδρου. Το προσβεβλημένο σομφό ξύλο εμφανίζει χαρακτηριστικό μεταχρωματισμό χρώματος σκούρου καστανού έως κυανόμαυρου. Από τις ρίζες των προσβεβλημένων δένδρων ο μύκητας επεκτείνεται στις ρίζες των γειτονικών υγιών δένδρων μέσω αναστομώσεων (συνενώσεων) των ριζών.

Το παθογόνο διαδίδεται κυρίως με τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Πολύ συχνά μεταδίδεται σε υγιή φυτά με τα εργαλεία κλαδεύσεως και υλοτομίας. Επίσης, τα μηχανήματα εκσκαφής, που χρησιμοποιούνται σε ποτάμια ή δρόμους με προσβεβλημένα δένδρα, μπορεί να μεταφέρουν μολυσμένο χώμα ή τεμάχια προσβεβλημένου ξύλου και να δημιουργήσουν νέες εστίες προσβολής.

Αντιμετώπιση της ασθένειας

Ο μύκητας C. platani ανήκει στους οργανισμούς καραντίνας και σύμφωνα με την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα άμεσης καταστροφής των προσβεβλημένων δένδρων, για την αποτροπή διάδοσης της ασθένειας σε άλλες περιοχές. Από το 2009, στην Ελλάδα διενεργούνται συστηματικοί έλεγχοι (Επισκοπήσεις) για τη διαπίστωση του παθογόνου. Η έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας είναι ο βασικότερος παράγοντας στην αντιμετώπιση της ασθένειας, όταν ακολουθείται από την άμεση επέμβαση για την εκρίζωση παθογόνου.

Σε αρκετές περιοχές η ασθένεια έχει λάβει επιδημικές διαστάσεις, με χιλιάδες νεκρά δένδρα και η αντιμετώπισή της είναι σχεδόν αδύνατη. Ωστόσο, όταν γίνει έγκαιρη διάγνωση, σε μικρές εστίες προσβολής, είναι δυνατή η λήψη μέτρων για την εκρίζωση ή τον περιορισμό της εξάπλωσης του παθογόνου.

Η αντιμετώπιση της ασθένειας ήταν δυνατή σε περιοχές της Πελοποννήσου της Ηπείρου και της Θεσσαλίας, με την εφαρμογή ζιζανιοκτόνου. Το ζιζανιοκτόνο εφαρμόζεται στα υγιή δένδρα που γειτνιάζουν με τα προσβεβλημένα αλλά και στα προσβεβλημένα που δεν έχουν νεκρωθεί από το παθογόνο. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η ταχεία νέκρωση των δένδρων αυτών κα η αποφυγή διάδοσης του μύκητα μέσω των αναστομώσεων των ριζών, επειδή το παθογόνο δε διαδίδεται στις νεκρές από το ζιζανιοκτόνο ρίζες.

Επειδή ο κύριος τρόπος με τον οποίο διαδίδεται ο μύκητας C. platani είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες, είναι δυνατόν να περιοριστεί η διασπορά του με τη λήψη προληπτικών φυτοπροστατευτικών μέτρων. Ο καλός καθαρισμός και η απολύμανση εργαλείων κοπής και κλάδευσης δένδρων καθώς και των μηχανημάτων εκσκαφής, που χρησιμοποιούνται σε περιοχές που φύονται πλατάνια, μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αποτροπή επέκταση της ασθένειας σε νέες περιοχές. Όλα τα προσβεβλημένα δένδρα πρέπει κατά κανόνα να υλοτομούνται και το ξύλο καθώς και τα υπολείμματα υλοτομίας πρέπει να καταστρέφονται με φωτιά. Η χρησιμοποίηση του ξύλου από προσβεβλημένα δένδρα για καυσόξυλα ή άλλες χρήσεις εγκυμονεί κινδύνους διάδοσης της ασθένειας και απαγορεύεται από τη νομοθεσία.

Ρετσίνικος Γραβιάς, Σεπτέμβριος 2020

 Το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων είναι το μοναδικό ερευνητικό ίδρυμα στην Ελλάδα που έχει ασχοληθεί με την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου. Το Εργαστήριο Δασικής Παθολογίας είναι το επίσημο εργαστήριο, όπου πραγματοποιούνται οι εργαστηριακοί έλεγχοι για τη διαπίστωση του παθογόνου μύκητα, ενώ παράλληλα εκπονεί ένα Ερευνητικό Έργο που αφορά στην αντιμετώπιση της ασθένειας και χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο του ΥΠΕΝ, διά της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης, Προστασίας Δασών και Αγροπεριβάλλοντος. 

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα: http://www.fria.gr/platanos

Η εξέλιξη της ασθένειας εως σήμερα στην περιοχή του Δασαρχείου Αμφισσας 

Η ασθένεια πανελλαδικά καλπάζει, με όλο περισσότερες προσβολές σε νέες περιοχές, και χιλιάδες πλάτανοι, όχι μόνο είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν, αλλά να διασπείρουν ολοένα και περισσότερο, την θανατηφόρα για τα πλατάνια ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους. Ήδη στην Πελοπόννησο χιλιόμετρα σε ποτάμια και ρέματα, γέμισαν με αμέτρητα ξερά πλατάνια. Το ίδιο στην Ήπειρο κατά μήκος της Εγνατίας οδού, στα Γιάννινα στην Άρτα κ.λ.π. και ακόμα στην Αλβανία . Μεγάλη έκταση προσβολών, παρατηρείται στα πλατανοδάση της Θεσσαλίας, και στα Τρίκαλα την Καρδίτσα το Περτούλι, στην Εύβοια την Φθιώτιδα, με την κατάσταση είναι πλέον ανεξέλεγκτη. Τέλος γίνονται συνεχώς νέοι εντοπισμοί της ασθένειας σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, μετά από επισκοπήσεις και εργαστηριακές εξετάσεις των Δασικών υπηρεσιών και του Ε.Θ.Ι.Α.Γ.Ε.  

Μοναδική εξαίρεση αποτελούν (άγνωστο για πόσο ακόμα), τα πλατανοδάση οι συστάδες και τα μεμονωμένα πλατάνια στην περιοχή του Δασαρχείου Άμφισσας. 

Η άμεση αντίδραση της υπηρεσίας μας, μετά την έγκαιρη πρώτη διαπίστωση της ύπαρξης της ασθένειας το 2018 στην περιοχή μας, η ανταπόκριση των αρμόδιων εργαστηρίων του υπουργείου Αγροτικής ανάπτυξης, των εντεταλμένων δασικών υπαλλήλων και η επείγουσα λήψη όλων των προβλεπόμενων μέτρων, είχαν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της παραπέρα εξάπλωσης και σύμφωνα με τα νεώτερα στοιχεία και την εξάλειψη .  

 Έτσι οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν, η σχολαστικότητα που επιδείχθηκε από τους φορείς που είχαν σχέση με τις επεμβάσεις στα πλατάνια, Δήμοι, Περιφέρεια, Εργολάβοι, αλλά και οι απλοί πολίτες, έφεραν αποτέλεσμα, με προσπάθεια που πρέπει πάση θυσία να συνεχιστεί, για να αποφύγουμε τα χειρότερα.

Το ιστορικό της προσβολής:

 Έτος 2018: Δεκάδες πλατάνια διαπιστώθηκαν εργαστηριακά, να έχουν προσβληθεί από τη θανατηφόρα για τα πλατάνια ασθένεια, του μεταχρωματικού έλκους, που μεταδίδεται από τον μύκητα Ceratocystis platani, σε 14 σημεία (κυρίως της Δ. Ε. Γραβιάς). 

Έτος 2019: Μετά τα μέτρα καταστολής, τους συνεχείς μακροσκοπικούς και εργαστηριακούς ελέγχους καθώς και τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν, οι προσβολές το έτος 2019, περιορίστηκαν σε μόλις 6 άτομα πλατάνου, που βρέθηκαν σε επαφή με τις παραπάνω 14 περιοχές μόνον, και αντιμετωπίστηκαν με τους κατάλληλους φυτουγειονομικούς χειρισμούς. 

 Έτος 2020: Το 2020 και μέχρι σήμερα σε πάνω από 100 αυτοψίες , μακροσκοπικούς ελέγχους αλλά και πολλές εργαστηριακές αναλύσεις, (όπου χρειάζονταν), δεν βρέθηκε κανένα από όλα τα ύποπτα άτομα πλατάνου να φέρει την ασθένεια.

Θεωρούμε ότι κερδίσαμε τις πρώτες μάχες που δώσαμε, αλλά όχι τον πόλεμο. Λόγω της ιδιομορφίας της ασθένειας, των τρόπων διάδοσης, της μη πληροφόρησης και της άγνοιας του πραγματικού κινδύνου, που διατρέχει το δασικό περιβάλλον από αυτή, μας ανησυχεί ιδιαίτερα η πορεία της στον ελληνικό χώρο, όπου το είδος του πλατάνου, αποτελεί κυρίαρχο είδος με πολλές ωφέλειες.  

Zητάμε από όλους να συμμετάσχουν στην προσπάθεια, για τον περιορισμό και την εξάλειψη της ασθένειας του μεταχρωματικού έλκους, για να σώσουμε το είδος του πλατάνου, που στην Ελλάδα ειδικά, αναπτύσσεται και σχηματίζει αξιόλογες και χρήσιμες, για το περιβάλλον διαπλάσεις. Οι περιορισμοί και τα έκτακτα μέτρα που εφαρμόζονται, είναι απαραίτητα και έχουν σαν σκοπό μόνον, την προστασία του πλατάνου και κατ επέκταση του φυσικού περιβάλλοντος. 

Αλίμονο μας αν τώρα, που πρακτικά μπορούμε, αμελήσουμε. Ίσως λίγο αργότερα να είναι πολύ αργά. Ας φανταστούμε πως θα είναι χωρίς πλατάνια, ο πεζόδρομος της οδού Σαλώνων, η πλατεία Κεχαγιά και τα Ταμπάκικα , η πλατεία της Πολυδρόσου, του Αθ. Διάκου, της Επταλόφου, του Μαυρολιθαρίου, του Ελαιώνα, του Δροσοχωρίου, του Προσηλίου και άλλων χωριών μας.  

Το Δασαρχείο Αμφισσας σας παρακαλεί: Μην επεμβαίνετε με οποιονδήποτε τρόπο στα πλατάνια . Ακόμα και με το κόψιμο ενός μικρού κλαδιού, μπορεί να μεταφέρουμε την ασθένεια. Σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης π.χ. για λόγους ασφαλείας κ.λ.π., σε κοινόχρηστους χώρους, απευθυνθείτε στο Δήμο. Σε ιδιοκτησίες, απευθυνθείτε στο Δασαρχείο. Οι όποιες επεμβάσεις κρίνονται απαραίτητες να γίνουν, θα πραγματοποιηθούν με την άμεση επίβλεψη, των οργάνων του Δασαρχείου, και οπωσδήποτε με τη λήψη των απαιτούμενων μέτρων πρόληψης. 

Ας βοηθήσουμε όλοι μαζί, υπηρεσίες, φορείς και απλοί πολίτες, ας πούμε όχι στην εξάπλωση της θανατηφόρου ασθένειας του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου, στη Φωκίδα για να μην επαληθευτεί η γνωστή ρήση του λαού μας… χαιρέτα μας τον πλάτανο…! κυριολεκτικά. ▣

┈┈┈┈┈┈

* Η Νικολέτα Τομαρά είναι Αναπλ. Δασάρχης Άμφισσας. Ο Κοσμάς Ιωάννου είναι στέλεχος της Διεύθυνσης Δασών Ν. Φωκίδας

Πηγή: https://www.fokidanews.gr/70960/ta-platania-tis-fokidas-ekpempoyn-sos/

Αξέχαστη μέρα στην κορφή της Γκιώνας

Αυτά που θα σας διηγηθώ έγιναν στα 1903, αν θυμάμαι και καλά. Ούτε εκδρομικά σωματεία υπήρχαν τότε, ούτε κι ο τουρισμός είχε γίνει μόδα. Τις τελευταίες μέρες του Ιουλίου τις πέρασα στο χάνι του Στενού του Λιδορικιού μαζί με το σοφό φίλο μου ιστορικό κ. Γ. Σωτηριάδη. Είχε έρθει από την Αθήνα για γεωγραφικές και ιστορικές έρευνες κι είχα κατέβει από την Αρτοτίνα που ξεκαλοκαίριαζα. Πόσα έμαθα τότε με τη συντροφιά του φίλου μου!

Ύστερα από το φαγητό πάντα είχαμε να λέμε για την Γκιώνα, που ήταν ολόμπροστά μας. Μανιακός ορειβάτης ο Σωτηριάδης, ξετρελαμένος κι εγώ από τα βουνά τούτα που με γέννησαν. Συμφωνούσαμε πέρα για πέρα «ως βουνό όποιος δεν πάτησε, κόσμο δεν ξέρει, κι αν σε κορφή βουνού πριν της ανατολής του ήλιου δεν έτυχε, μεγαλείο δε νιώθει τι είναι». Και μούλεγε: «κύριος του κόσμου έγινα, όσες φορές πάτησα πριν το ανάτελμα του ήλιου κορφή βουνού, όποιος αγαπάει το βουνό, λατρεύει το υψηλό και το ωραίο, πεζός είναι που δεν ανάσανε βουνίσιο αγέρι». Κι έτσι αποφασίσαμε ν’ ανεβούμε στη Γκιώνα. Την 1η του Αυγούστου πήγαμε στο Λιδωρίκι και καταρτίσαμε την παρέα. Δέκα όλοι – όλοι γίναμε οι ορειβάτες, που είναι ζήτημα αν ζουν οι μισοί σήμερα Δέκα και δέκα οι αγωγιάτες με τα μουλάρια τους είκοσι, σωστό καραβάνι. Δυο ώρες νύχτα πριν ξημερώσει η 2η του μήνα το καραβάνι μας ανηφόριζε στην πετρωτή ρεματιά, που φέρνει στο παράβουνο Πλατό. Μισή ώρα πριν η ρεματιά τελειώσει, στρέψαμε αριστερά και πήραμε στράτα με κλώσματα, που σιγά – σιγά κι ώσπου να φέξει μας ανέβασε σχεδόν στο ξεβούνιασμα (1) της πλαγιάς που είχαμε παρμένη. 

 

 
Φώτισε καλά και τότε είδα: Έλατα εδώ εκεί παράκαιρα γερασμένα, τα πολλά και τα όμορφα τα έλατα τ’ αφήσαμε παρακάτω, νύχτα ήταν και δεν τα είδα. Τόσο ψηλά που φέξαμε μόνο κέδρα έβλεπα πολλά, όχι τα κέδρα που ο καθένας ξέρει, αλλά τα μερόκεδρα, που λένε οι βουνίσιοι. Κατατόπια του δένδρου αυτού – γιατί δένδρο είναι – η πλαγιά τούτη. Έχει φύλλα σαν του κυπαρισσιού και ξύλο ροδοκόκκινο, μοσχομύριστο και αναιώνιο. Πορτόξυλα και παραθυρόξυλα αν φτιάσεις κεδρίσια πεθαμό δεν έχουν. Με κέδρινες δούγες νεροβάρελα αν δέσεις, θα πίνεις νερό ολομύριστο. Εδώ άθελα μούρχεται στο νου οι στίχοι της Οδύσσειας: “Πυρ μεν επ’ εσχαρόφιν μέγα καίετο, τηλόσε δ’ οδμή κέδρου τ’ ευκεάτοιο θύου τ’ ανά νήσον οδώδειν δαιομένων” (Ε΄.59-61)

Έφεξε καλά, όταν ισιάσαμε στην ομάλια του ζυγού του τραγουδημένου βουνού. Πρώτη λάκκα, ίσωμα μεγάλο, οροπέδιο πες, λιβάδι λιδωρικιώτικο, που βόσκουν πρόβατα. Χαρά ανείπωτη σ’ έπιανε με τα χαρωπά λαλήματα των κουδουνιών τους. Σκάλες – σκάλες τα κουδούνια, κι όσα κουδούνια τόσοι και οι ήχοι, τόσοι τόνοι και ημιτόνια. Με νότες άφταστες συνθεμένη ποιμενική συμφωνία, όχι του Μπετόβεν, του Σαλωνίτη του Κουδουνά. Σταθήκαμε. Ένας τσοπάνος στυλωμένος στη θεόψηλη γκλίτσα του με τα δυο λιονταρόμορφα σκυλιά του υπάκουα, διπλαρωμένα μπροστά του δε μοιάζει να νιώθει την ευτυχία, που του χαρίζει το βουνό. «Τί ζηλέψατε κι’ ήρθατε δω πάνω στο αγριοβούνι, τις πέτρες;» είπε σαν τον καλημερίσαμε και μας ξεκαλημέρισε. «Σωστά, λεν πώς το καλό πόχει ο καθένας δεν το εχτιμάει» είπε κάποιος της παρέας μας. Και προχωρήσαμε. Καβάλλα εδώ πάνω πας άκοπα, γιατί ο ζυγός τη μια ομάλια αφήνει, την άλλη παίρνει, κι όλο προχωρεί κατά το Βοριά. Κυματιστό φρύδι μας πήρε και μας έβγαλε τώρα σ’ άλλο ομαλό λάκκωμα. Ολομεσίς του μια γούρνα ξερή: η λούτσα. Τέτοιες λούτσες έχουν όλα τα βουνόκαμπα της Γκιώνας, που διαδέχονται το ένα το άλλο. Ως το τέλος του Θεριστή κρατούν τα χιονόνερα του βουνού, που εδώ λιμνάζουν κι ως τότε βρίσκουν μπόλικο το νερό και πίνουν οι προβατοκοπές, που βόσκουν από Άη Γεωργιού και ύστερα. Στην ομάλια τούτη έβοσκε κοπάδι με πεντακόσια πρόβατα ένας τσοπάνος γριντάλι ως εκεί πάνω, που με τη γκλίτσα του φάνταζε πιο πολύ. Τα σκυλιά του χύθηκαν να μας ξεσχίσουν, μα αυτός τα μάλωσε και ξεμάκρυναν. Πρόσχαρος φώναξε να πάμε στη στρούγκα για να μας φιλέψει. Άλλο που δε θέλαμε, γιατί το γιόμα πήρε κι η πείνα άρχισε να μας θερίζει όπως συμβαίνει στο βουνό, που με το καθαρό αγέρι και τη χαρούμενη φύση έρχεται η πείνα γρηγορότερα απ’ ότι κανείς την περιμένει. Μας πήγε στο κονάκι του. Ένα τσαρδάκι ήταν το κονάκι με κεδρόκλαρα και ελατόξυλα ξερά στεριωμένο. Στη σειρά είχε βαλμένα μέσα, άλλα κατά γης κι άλλα κρεμασμένα: Καρδάρες, τελάρια, κούτουλες, κακάβια, καζάνια, σακούλια, τσαντίλες, βεδούρες, κουλούρες για κουδούνια της τσοπανικής τα ειδίσματα, όπως κι ο ίδιος τα ονόμασε. Ξαπλώσαμε. Αυτός έφερε τα γαλάρια στη στρούγκα, κοντά μας, και τ’ άρμεξε. Γέμισε μια καρδάρα γάλα, τόφερε στο τσαρδάκι και τόβρασε. Πήγε παραπέρα και πήρε τυρί, από κάπου αλλού έφερε και νερό με βεδούρα. Έστρωσε ένα τραγότσολο, τσάκισε καλαμποκίσιο ψωμί, έτριψε γάλα έναν κούτουλα, μας έδωσε ξύλινα κουτάλια και φάγαμε. Το νερό το πίναμε με ξύλινο ολοκέντητο τάσι.

Είχε φτάσει το μεσημέρι. Ήμουν περίεργος να μάθω από που έφερε το νόστιμο τυρί που φάγαμε και το κρύο νερό που πιήκαμε. Τον παρακάλεσα και με πήγε. Ένα χάσμα που το σκέπαζε μια ριζιμιά πέτρα ήταν εκεί, που είχε βαλμένα κατά γης τα τυροδέρματα. Δε λησμονώ ακόμα το διάφανο των ασκιών. Τα νόμιζες φτιασμένα από τσιγαρόχαρτο με το να φαίνεται το τυρί. Σε τέτοιες κρύφτρες βάζουν τα τυριά, σα σε ψυγείο, οι τσοπαναραίοι και διατηρούνται το καλοκαίρι και για να μην τα βαρεί ολότελα ο ήλιος, βουλώνουν από μπροστά τη σπηλιά. «Και νερό»; «Ξεροβούνι είναι η Γκιώνα ως κάτω στα Πενταόρνια και την Αγιά Θυμνιά», μου λέει «δεν έχεις εδώ το Βαρδούσι με τα εβδομηνταδυό βελούχια του και τον Παρνασσό!».

Πριν οι λούτσες ξεραθούν, καλά τα περνάμε. Από του Ιούλιου τα μισά και πέρα ως το Χινόπωρο υποφέρομε κι εμείς και το πράμα. Αναγκαστήκαμε να φτιάσωμε στέρνες, όπως στου Γαλαξειδιού τα ξεροχώρια. Πήγα κι είδα και τη στέρνα, που απ’ αυτή έφερε το νερό. Σκάβουν 2 – 3 μέτρα σε βάθος και φτιάνουν πηγάδι το χτίζουν ολόγυρα με πέτρα και ασβέστη για να μην πέφτουν τα χώματα. Φτιάνουν κι’ ένα αυλάκι που να φέρνει το νερό. Χιονόνερα και βροχόνερα την άνοιξη πέφτουν μέσα και τη γεμίζουν τη στέρνα. Απ’ αυτή παίρνουν και πίνουν. Απ’ αυτή γεμίζουν και τα ξυλένια κανάλια, που διπλαρώνουν κοντά της για να πίνουν τα πρόβατα. Ζέστα δεν καταλαβαίνεις ολότελα εδώ ψηλά. Μεσημέρι κι’ όμως μια δροσιά χάϊδευε το πρόσωπο και τα χέρια. Το ίδιο και τα πρόβατα δεν αισθάνονται λαύρα. Δεν τους έχουν σταλό για να σταλίζουν μέσα καταλακκής ήταν ξαπλωμένα και αναχάραζαν μ’ όλη την ανέσια τους.

Περνώντας το μεσημέρι ξεκινήσαμε. Τρεις ώρες πάνου – κάτου είχαμε ακόμα μακριά μας την κορφή του βουνού. Καβάλα στα μουλάρια περνούσαμε από το ένα λάκκωμα στο άλλο, κι από κοπάδι σε κοπάδι πρόβατα και στρούγκες. Δεξιά μας ως τα σύννεφα υψώνεται του Βαρδουσιού ο ζυγός, μάλιστα στα Μετερίζια που είναι η πιο ψηλή απ’ όσες κορφές του φαίνονται. Χάσμα μας χωρίζει από το βουνό κείνο, το Μέγα ποτάμι, όπως λένε το Δάφνο. Αριστερά καμαρώναμε το θεόπιαστο Παρνασσό με τις πανώριες κορφούλες του και τα κοντόρραχα του ζυγού που πάμε. Ανάμεσά τους λάκκες και ομάλιες ξεμυτούν ή μια κοντά στην άλλη, κι΄ ασπρολογάνε των προβατιών μπουλούκια. Στα λιβάδια τους είναι και βοσκούν της Σιγδίτσας το βιο είναι κείνο. Όσο κοντοζυγώνουμε στην κορφή, τόσο κι΄ οι ομάλιες του ζυγού σβήνουν και τέλος τις συνεχίζει σαμάρι βραχωτό, που την κορφή – κορφή του πάει η στράτα. «Τραγωνόρος» είπε κάποιος κι’ έδειξε κατά τα αριστερά μας ένα πετρόβουνο. Θυμούμαι ακόμα τις χαρές και τα ξεφωνήματα του φίλου μου αρχαιολόγου. «Άλλο αρχαιολογικό εύρημα αυτό το Τραγωνόρος, ίσια από την αρχαιότητα μας έρχεται!». Σωστά λέει: «σ’ ερημιές και σε βουνά σώθηκαν όλα τα προγονικά μας κειμήλια». Πίσω απ’ το Τραγωνόρος, σε μια λάκκα μέσα, ήταν για να κοιμηθούμε κείνη τη βραδιά. Είχε παραγγελμένα ο αρχηγός της παρέας μας κι’ έψησαν δυο σφαχτά. Στρούγκα εκεί. Πέσαμε ύστερα απ’ τα μεσάνυχτα και λίγον ύπνο πήραμε. Δεν άφηνε το κρύο, κόβαμε καρδιά, γιατί με χεράμια ήμαστε σκεπασμένοι και τα διαπερνούσε η αδριά του βουνού ψύχρα.

Στις 3 Αυγούστου, πριν φέξει, ο φίλος αρχαιολόγος κι εγώ βρεθήκαμε στην κορφή τυλιγμένοι ο καθένας με το χεράμι του. Τ’ αγωγιάτικα τα ζώα δεν μπορούσαν να βγουν αποκεί για τη Στρώμη (2), που το είχαμε για να πάμε κι’ ο αγωγιάτης τα οδήγησε απ’ άλλο δρόμο ομαλό. Η συντροφιά μας έμεινε, το είχε για να γυρίσει στο Λιδωρίκι Τέσσερις η ώρα πρωϊ, τέσσερις πάνω από το μηδενικό έδειχνε το θερμόμετρο που κουβαλούσε μαζί του ο φίλος μου. Τουρτουρίζαμε κι όμως περιμέναμε να βγει ο ήλιος. Σε 2.512 μέτρα ύψος, πάνω απ’ την θάλασσα βρισκόμαστε. Σιγά – σιγά χάραξε, να κι’ ο ήλιος κέντησε στην κορφή του Παρνασσού κατακόκκινος σαν το καμένο σίδερο. Όσο πάει, όλο και φαίνεται. Μια ολόκαυτη σφαίρα σαν πύρινο αερόστατο όλο και ψηλώνει. Θαύμα! Μισή ώρα μπορείς να τον κοιτάς δίχως κούραση κατάματα. Και τάχα μονάχα αυτό το θαύμα είχαμε μπροστά μας; Βουνά ψηλά, κοντά – κοντά μας φαίνονται σαν να μας πολιορκούν: ο Παρνασσός, η Καταβόθρα, το Βαρδούσι. Ο κάμπος της Λαμίας κι ο κάμπος ο Θεσσαλικός ολόμπροστά μας απλώνονται, λες: «αν πηδήσω τους φτάνω». Μακριά στο Θεσσαλικό ορίζοντα μόλις διαγράφει τη σιλουέτα του ο γέρο-Όλυμπος και σαν να μύρισε πως φαίνεται κι ο Άθωνας. Πίσω μας σωροί τα βουνά στοιβαγμένα ως το Ζυγό του Μεσολογγιού, που είναι και το τελευταίο, κι απ’ αυτό πίσω σα να ξεχωρίζει κάπως το Ιόνιο Πέλαγος.

Με πέννα αδύνατο να περιγραφή το θέαμα. Ό,τι βλέπουν τα μάτια από τόσο ψηλά, μόνο η ψυχή το αισθάνεται και ποτέ δεν το λησμονεί. Η τέχνη δεν έχει τη δύναμη να το συλλάβει. Είχε φτάσει εννέα η ώρα και καρδιά για να κατεβούμε δε μας έκανε. Όμως όλα έχουν όρια κι εμείς εξαντλήσαμε το δικό μας. Πήραμε λοιπόν ολόμπηχτα ένα κατήφορο για να βρεθούμε το γρηγορότερο μακριά και κάτω μας σε μια ομάλια, που μας περίμενε ο αγωγιάτης. Αντίς εκεί πέσαμε σιμότερα σ’ άλλη ομάλια στη ρίζα της κορφής. Κατάμεσα ένα τσοπάνικο κονάκι από ελατόκλαδα καμωμένο κι εμείς πεθαμένοι από την πείνα. Κοιτάμε για τσοπάνο, πουθενά τσοπάνος. Σκύλοι δεν ακούγονται. «Πάμε στο κονάκι να φάμε ότι βρούμε;» «Πάμε». Και πήγαμε. Ξεκρεμάσαμε σα νοικοκυραίοι το σακούλι με το καλαμποκίσιο ψωμί, πήραμε κι ελιές από ένα ταγαράκι και φάγαμε. Πάνου που τελειώσαμε, να κι ένα παλικάρι ως 15 χρονών. Το παιδί του τσοπάνου. Είπαμε πως θάχουμε κακά ξεμπερδέματα, μ’ αυτό ευγενικά μας καλωσόρισε και σαν του είπαμε ποια η ανάγκη, που μας έκαμε να παραβιάσωμε το άσυλο του κονακιού τους, μας ρώτησε αν αρταινόμαστε να μας φέρει κατίκι για να φάμε. Τι ευγένεια ψυχής!. Πόσο βαθύ το αίσθημα της φιλοξενίας! Το στρώσαμε στην κουβέντα, φρέσκο μυαλό έχει το παλικάρι. Από ρώτημα σε ρώτημα μας πρόβαλε αστρονομικά προβλήματα». «Τι είναι από κάτω μας»; «Τα αστέρια που βλέπουμε ψηλά στον ουρανό, πόσο μεγάλα είναι»; Ποιητική φλέβα! Μείναμε με το στόμα ανοικτό από τη βουνίσια φρεσκάδα. «Έμαθες γράμματα;» «Τελείωσα το δημοτικό». «Θα σου στείλω ένα βιβλίο απ’ την Αθήνα να διαβάσεις για όλα όσα ρωτάς παιδί μου» είπε ο φίλος μου. Και πράγματι τούστειλε τον «Ουρανό» από τα βιβλία του Συλλόγου των ωφελίμων Βιβλίων. Τόλαβε δεν τόλαβε κανείς από τους δυο μας δεν πήρε ποτέ είδηση. Ούτε και τι απόγινε το βουνίσιο κείνο της Στρώμης παλικάρι. Τάχα να ζει;

 

(Λουκόπουλου Δημητρίου, Αύγουστος 1903)

Αναδημοσίευση πιο πάνω άρθρου: Τάκης Ντάσιος Σεπτ. 2020

Παραπομπές

(1) Γλωσσάρι

ξεβούνιασμα= όριο πλαγιάς και βουνού
αρταινόμαστε/αρτυμή=προσφάγι, τροφή που αρταίνει, τρίμματα τυριού
κατίκι/κατοίκι=το λασπερό τυρί
χεράμια=τα μάλλινα σκεπάσματα με ξόμπλια
κλώσματα=τα στριφογυρίσματα ποταμού
δούγες=η στενή κυρτή σανίδα, πλατιά στη μέση για την κατασκευή των βαρελιών
ζυγός=διάβαση ανάμεσα από δυο βουνά
ομάλια=ίσιωμα, οροπέδιο
γριντάλι=ψιλόσωμος
τσαρδάκι=τεχνητός ίσκιος ζώων
λαύρα=ζέστα
Βελούχια=πηγές με νερό, που το μεταφέρουν με αυλάκι ή σωλήνες
Κονάκι=κατάλυμα, η λέξη είναι τούρκικη Konak
Καταβόθρα=η Οίτη
Καρδάρες=ξύλινα αγγεία για γάλα
κούτουλες/κουτούλι=αγγείο για γάλα, κοτύλη,
κακάβια=χάλκινες κατσαρόλες,
Τσαντίλες=σακούλες που πήζουν το τυρί,
βεδούρες=μικρά ξύλινα αγγεία για γάλα,
Καρδαμπίκια=τα αγγεία των τσοπαναραίων

(2) Λοιδωρίκι/Λιδορίκι (έως 1940 Λιδωρίκι), υψ. 560 μ. στις ΝΔ. απολήξεις της Γκιώνας, δήμου Λιδορικίου νομού Φωκίδος. Στα 1928 είχε 1.537 κατοίκους, 1940 > 1.573, 1951 > 1.185, 1961 > 1.302, 1971 > 1.184, 1981 > 790, 1991 > 985, 2001 > 881. Γεγονότα: 1466-67 περιλαμβάνεται στο μεγάλο σαντζάκιο, που εδρεύει στα Τρίκαλα. 1537 έδρα αρματολικιού. 1689 έδρα στρατοπέδου, που οργάνωσαν οι Βενετοί. !821 28 Μαρτ. ο Δήμος Σκαλτσάς και ο Αναγνώστης Λιδωρίκης υψώνουν τη σημαία της επαναστάσεως ελευθερώνουν το Λιδωρίκι και κηρύσσουν την επανάσταση στη Δωρίδα. 1825 Μάϊ. Το έκαψαν οι Τούρκοι.

Προσήλιο (έως 1928 Σιγδίτσα), υψ. 840 μ. στις ανατολικές πλαγιές της Γκιώνας, δήμου Αμφίσσης νομού Φωκίδος. Στα 1928 είχε 1.038 κατοίκους, 1940 > 1.138, 1951 > 633, 1961 > 284, 1971 > 17, 1991 > 73, 2001 > 155

Στρώμη/Στρόμη και Στρώμνη, ύψ.900 μ. στις βόρειες παρυφές της Γκιώνας δήμου Καλλιέων νομού Φωκίδος. Στα 1928 είχε 386 κατοίκους, 1940 > 385, 1951 > 309, 1961 > 190, 1971 > 93, 1981 > 151, 1991 > 146, 2001 > 201.

Ενδεικτική βιβλιογραφία
Λουκόπουλου Δημητρίου 1930: Ποιμενικά της Ρούμελης, σειρά: Συλλόγου προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων
Παπαθανασόπουλου Θανάση1982: Γλωσσάρι Ρουμελιώτικης ντοπιολαλιάς, εκδ. Θουκυδίδης
Πηνελόπη Ματσούκα (Επιμ.)2009: Γκιώνα,Βαρδούσια, Παρνασσός, σειρά πράσινος οδηγός, εκδ ΑΝΑΒΑΣΗ
Nέζη Νίκου2010: Τα Ελληνικά βουνά, γεωγραφική εγκυκλοπαίδεια, τόμος 2, Ηπειρωτική Ελλάδα (Πελοπόννησος,Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία, Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, εκδ. Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας Αναρρίχησης-κληροδότημα Αθ. Λευκαδίτη
Πεζοπορικός χάρτης2019: Γκιώνα, Βαρδούσια, κλίμακας 1:25.000 σειρά Topo 2,31 εκδ. Αnavasi

 

Πηγή: Ορεινογραφίες

 

 

 

 

Παθήματα, γιατροί και γιατρικά στου Μακρυγιάννη τα γραφτά

του Γιάννη Πατσώνη, από το Άρδην τ. 53, Απρίλιος-Μάιος 2005

Ο Μακρυγιάννης γεννήθηκε τον Ιανουάριο του 1797, σ’ ένα λόγγο, στο χωριό Αβορίτι έξω από το Λιδορίκι. Κι όπως γράφει ο ίδιος: «Είχε πάει η μητέρα μου να μαζώξει καλαμποκιές για τα ζώα και με γέννησε και με τύλιξε με τις καλαμποκιές… μόνη της η καημένη κι αποσταμένη εκιντύνεψε και αυτείνη τότε κι εγώ. Ξελεχώνεψε και συγυρίστη, φορτώθη ολίγα ξύλα και έβαλε χόρτα απάνου εις τα ξύλα και από πάνου εμένα και επήγε εις το χωρίον. Σε κάμποσον καιρόν έγιναν τρία φονικά εις το σπίτι μας και χάθη ο πατέρας μου». Και ο βιογράφος του, Γιάννης Βλαχογιάννης, συμπληρώνει: «Η μήτηρ του αφού τον εγέννησε επί των τραχέων ορέων της Δωρίδος, τον εγαλούχησεν επί ολόκληρον τετραετίαν ως θρεφτάρι».

Από εφτά χρονών παιδί άρχισε να δουλεύει στη Λειβαδιά όπου είχαν καταφύγει. Μέχρι 15 ετών πολλά υπέφερε. Από ηλικίας 19 ετών μέχρι των αρχών του 1821, ασχολήθηκε με το εμπόριο και κέρδισε αρκετά ώστε, όταν άρχισε ο αγώνας, είχε ικανή περιουσία. Κατά την πορεία της επανάστασης για την λευτεριά της πατρίδος, ξόδεψε το βιός του για να βοηθήσει τον απελευθερωτικό αγώνα. Σε ηλικία 23 ετών, μυείται στην Φιλική Εταιρεία. Και από τότε ο άδολος αυτός πατριδοφύλακας έλαβε μέρος σε πολλές μάχες με αφοβία, ανδρεία, αυτοθυσία: στη μάχη του Πέτα, στην πολιορκία της Άρτας, στη μάχη για την άλωση της Υπάτης, στη μάχη της Βελίτσας, στην πολιορκία του Νεοκάστρου, στους Μύλους του Ναυπλίου, στην άλωση και την πολιορκία της Ακρόπολης και σε όλες τις μάχες που δόθηκαν στις γύρω θέσεις του στρατοπέδου του Πειραιά με τον στρατό του Κιουταχή.

Στην Άρτα τον έπιασαν οι Τούρκοι και τον κλείσανε στο κάστρο, εβδομήντα πέντε μέρες τον τυράννησαν με βασανιστήρια, ό­­μως δεν μαρτύρησε το μυστικό της Φιλικής Εταιρείας. Παρά λίγο γλίτωσε το κρέμασμα. Άλλη φορά, γράφει ο ίδιος, «πήγαν να με χαλάσουνε και μ’ έβαλαν σ’ ένα μπουντρούμι κι απ’ τα χτυπήματα επρήστηκε το σώμα μου και κοντήλιασε και ήμουν εις θάνατο. Έταξα αρκετά χρήματα ενού Αρβανίτη να βγω να μη ιδή γιατρός και να πάρω και γιατρικά και τα χρήματα». «Ανήρ τοιούτος δεν έμελλε ταχέως να αποθάνη», συμπληρώνει ο Βλαχογιάννης, «τότε, και πολλάκις ύστερον», έδειξεν ότι «η ψυχή του ήτανε βαθειά».

Σε μερικές από τις μάχες αυτές ο Μακρυγιάννης παρά λίγο να χάσει τη ζωή του. Τραυματίστηκε πολλές φορές και κέρδισε πληγές που τον βασάνιζαν ως το τέλος της ζωής του. Την πρώτη πληγή στη μάχη του Πέτα, όπου «σκοτώθηκαν τρεις από μας και έξι πληγωμένοι. Επληγώθηκα κι εγώ ολίγον εις το δεξί ποδάρι», γράφει. Κατά την φυγή των προσφύγων από την Άρτα, ανέλαβε να προστατεύσει τους δυστυχείς Αρτηνούς οπού έρχονταν ξυπόλυτοι και γυμνοί και νηστικοί, τότε όπως γράφει «πούντιασα εις τον δρόμον κι από το κιντέρι μου (στεναχώρια) αρρώστησα και πήγα να πεθάνω. Είχα πέντε γιατρούς. Άνοιξε η μύτη μου και δεν στανιάριζε, το αίμα πήγαινε λεγένια και μόβαιναν φτήλια μέσα. Κι έκαμα άρρωστος εις τον κίντυνον ως το Μάρτη. Πιάστηκαν τα ποδάρια μου, δεν έβλεπα κι’ από τα μάτια. Αφού ήμουν αδύνατος πολύ και δεν μπορούσα να κινηθώ ήρθε ο αδερφός μου και με πήρε εις το Σάλωνα, σ’ ένα χωρίον ονομαζόμενον Σερνικάκι. Και εκεί αλλάζοντας τον αγέρα, ανάλαβα από αυτό και περιποίησιν συγγενική».

Τον Ιούνιο του 1825 δόθηκε η νικηφόρα μάχη στους Μύλους του Ναυπλίου, όπου αποφασιστική στάθηκε η συμμετοχή του Μακρυγιάννη ο οποίος «έδειξε απαράμιλλα θαύματα ηρωισμού». Εκεί όμως, πυροβολώντας τον οι Τούρκοι, τον λάβωσαν σοβαρά στο δεξί χέρι. Το μολύβι που τον χτύπησε ήταν μεγάλο, «από μουσκέτο», και «τούφαγε» όλα τα κόκαλα. «Μόπεσε το σπαθί από το χέρι, δεν βαστιέταν το αίμα, τύλιξα το χέρι εις το πουκάμισο να μην ιδούνε οι άνθρωποι. Αφού ο πόλεμος τελείωσε με πήραν και με πήγαν εις την φρεγάδα την Γαλλική γύρευαν να με κρατήσουν μέσα εις την φρεγάδα δια να με γιατρέψουν. Εγώ δεν θέλησα. Μόδεσαν οι γιατροί το χέρι». Όμως «η πληγή του χεριού μου πήγαινε κακά. Πρήστηκε το χέρι μου και γίνη τούμπανο. Γύρευαν να μου το κόψουνε εις τον νώμον οι γιατροί, γιατί καγγραίνιασε, τριανταοχτώ μερόνυχτα δεν έκλεισα μάτι. Μ’ ετοίμασαν εις θάνατον, έφερε όλα τα σύνεργα ο γιατρός να μου το κόψη». Γλύτωσε τον ακρωτηριασμό τότε στο Ανάπλι, γιατί, όπως μας πληροφορεί στη συνέχεια, όταν πήγε ο γιατρός για να του κόψει το «τουμπανιασμένο» χέρι του, ο Μακρυγιάννης σηκώθηκε πάνω και τον κυνήγησε με το γιαταγάνι του «και γκρεμίστη κάτου από την σκάλα –ο γιατρός– και γλύτωσε, ειδέ θα τον πάστρευα».

Και έφυγε από το Ανάπλι και ήρθε στην Αθήνα, όπου βρισκόταν τότε ο φημισμένος εμπειρικός Τούρκος γιατρός, ο Χασάν Αγά Κούρταλης, γνωστός ιδιαίτερα στα στρατεύματα της Ανατολικής Ευρώπης, όπου είχε δράσει. Ο Οθωμανός αυτός γιατρός είχε φτάσει στην Αθήνα, ακολουθώντας το σώμα του Ανδρούτσου. Ο Μακρυγιάννης τον γνώριζε από τον καιρό που πολεμούσε με τον Οδυσσέα στη Ρούμελη –τον είχε εμπιστοσύνη– και πράγματι πέρασε ο κίνδυνος και σε έξι μήνες μετά παντρεύτηκε την Αικατερίνη Σκουζέ.

Το τσακισμένο χέρι του όμως δεν έγινε ποτέ εντελώς καλά, γι’ αυτό, όταν κατετάχθη στο τακτικό σώμα, «εγυμνάζετο ως απλούς στρατιώτης δια ξυλίνου όπλου ένεκα του τραύματός του».

Στις μάχες που έγιναν γύρω από την Ακρόπολη, τον Οκτώβριο του 1826, τραυματίστηκε σοβαρότερα από κάθε άλλη φορά στο κεφάλι. Να πώς το περιγράφει ο ίδιος: «Με ντουφέκισαν οι Τούρκοι, τους ντουφέκιασα κι εγώ εις τον σωρό. Μου δίνουν ένα ντουφέκι και με πληγώνουν εις τον λαιμόν. Τότε έπεσα. Ο τόπος ήταν στενός, οι άνθρωποι τζακίστηκαν πατούσαν απάνου μου και διάβαιναν και, στενός ο τόπος, μ’ αφάνισαν. Έβλεπαν και τα αίματα, έλπιζαν ότι είμαι σκοτωμένος». Μα σε λίγο σηκώθηκε όρθιος και «μισο-ντραλισμένος» πολεμούσε με τους άλλους περισσότερο από τρεις ώρες. Οι Τούρκοι όμως όρμησαν και τον ξαναπλήγωσαν στο κεφάλι, «εις την κορφή. Γιόμωσε το σώμα μου αίμα». Οι άνθρωποί του γύρευαν να τον πάρουν μέσα στο κάστρο της Ακρόπολης, μα αυτός αρνιόταν. «Ξαναλαβώνομαι κι εγώ πίσω εις το κεφάλι πολύ κακά». Το μπάλωμα του φεσιού του έφτασε ως μέσα στα κόκαλα κι ακούμπησε «εις την πέτζα του μυαλού».

Την αυγή πιάστηκε ο πόλεμος, τελείωσε το βράδυ. Η κατάστασή του, ύστερα από τις λαβωματιές, ήταν τόσο άσχημη που ούτε ο γιατρός ο Κούρταλης δεν δέχονταν να τον «επιχειριστή» γιατί ήταν βαριά και είχε στραγγίξει το αίμα του όλο. Ο γιατρός τον ανέλαβε, αφού πρώτα ζήτησε υπογραφές όλων όσων βρίσκονταν μέσα στο κάστρο, που έγραφαν πως δεν θα έχει καμιά υποψία ο ίδιος, αν τελικά πέθαινε ο Μακρυγιάννης. «Τότε με ’πιχειρίστη, κινδύνεψα να πεθάνω από τους πόνους του κεφαλιού και το πάτημα όπου μόκαναν εις το σώμα μου, στην μέση μου, κάτι μου χάλασε μέσα αυτό το πάτημα και με πάγει αίμα ως σήμερα». Γι’ αυτό και ο Βλαχογιάννης γράφει ότι: «Σωματικώς ο Μακρυγιάννης ήτο πλέον ανάπηρος ένεκα του πλήθους των πληγών. Αφ’ ης ημέρας έλαβεν επί της κεφαλής τα βαρέα τραύματα πολέμων υπέρ της Ακροπόλεως, μέχρι τέλους του 1832 τρις και τετράκις είχεν ασθενήση σοβαρώς. Εν Πειραιεί εμάχετο έχων όλον σχεδόν το σώμα εντός επιδέσμων. Η κεφαλή, η δεξιά χειρ και η οσφύς ήταν συντετριμμέναι, υπέφερε λίαν επί της φλογώσεως των πληγών». Οι πληγές αυτές αφόρμιζαν κάθε τόσο. «Τα τραύματά του, τα αενάως φλέγοντα και στάζοντα ήσαν προς αυτόν η τραγικώς συμβολική εικών των αστείρευτων τραυμάτων της πατρίδος».

Από σχετικά ιατρικά πιστοποιητικά της περιόδου 1835-1838 παρουσιάζουμε αποσπάσματα για την κατάσταση του Μακρυγιάννη: «Επί του μετωπικού και του κατ’ ινίου οστού παρατηρούνται κοιλότητες άνευ σχεδόν οστών… Τοιαύτα τραύματα παράγουσι ζάλας, συμφορήσεις, διαρκείς κεφαλαλγίας», Δρ. Λιντερμάουερ, βασιλικός ελληνικός αρχίατρος.

«Οι υποφαινόμενοι ιατροί επισκεφθέντες τον στρατηγόν Μακρυγιάννη πάσχοντα από φλεγμονών πρώτον του βραχίονος εκ των παλαιών τραυμάτων και εις εμπύωσιν αποσταθείσαν και ύστερον από σποραδική χολέραν, από την οποίαν μόλις δια της ιατρικής τέχνης εσώθη, πιστοποιούμεν ότι δεν δύναται να υποφέρη κακουχίας και κόπους και να είναι μακράν ιατρικής βοηθείας». Δημ. Μαυροκορδάτος, καθηγητής, γιατρός Ν. Κωστής.

Επειδή ο Μακρυγιάννης ήταν ο εμπνευστής και ο βασικός εμψυχωτής της Επανάστασης της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, που ανάγκασε τον Όθωνα να παραχωρήσει Σύνταγμα, έπεσε στη δυσμένεια της μοναρχίας.

Τον Απρίλιο του 1851, με το συκοφαντικό αιτιολογικό ότι οργάνωσε συνωμοσία εναντίον του Όθωνα, ετέθη σε κατ’ οίκον περιορισμό. Τον Δεκαπενταύγουστο μεταφέρεται άρρωστος στις φυλακές του Μεντρεσέ, «και τον ραπίσανε, τον προπηλακίσανε, και τον κρίνουνε σε μια δίκη που ήτανε μια μεγάλη αδιαντροπιά», γράφει ο Σεφέρης.

Να τι έστειλε διαμαρτυρόμενος στις εφημερίδες ο ίδιος ο Μακρυγιάννης – καμιά όμως δεν τόλμησε να δημοσιεύσει τη διαμαρτυρία του αυτή. «Πότε ακούσατε ότι είμαι θηρίον εις την κοινωνίαν; Πότε έβλαψα την πατρίδα; Έχω δύο πληγάς εις την κεφαλήν, άλλην εις τον λαιμόν, άλλην εις την χείραν, ήτις ως εκ τούτου δεν έχει κόκκαλα, άλλην εις την πόδα και άλλην εις την γαστέρα, και είμαι ζωσμένος με τα σίδερα και φυλάττω τα έντερα εντός αυτής. Αυτάς τας πληγάς τας έλαβον δια την πατρίδα και όταν αλλάξη ο καιρός, οι δριμύτατοι πόνοι με καθιστώσι παράφρονα».

Μετά λίγες μέρες, τον μεταφέρουν από τις φυλακές στο απομονωτήριο του Στρατιωτικού Νοσοκομείου. «Αφού προηγουμένως ο μοίραρχος Πτολεμαίος τον ερράπισε, τον ωδήγησε πεζή χλευαζόμενον και ωθούμενον δια των υποκοπάνων υπό των στρατιωτών εις το Νοσοκομείον, όπου εφυλάκισεν εις στενόν και άθλιον δωμάτιον. Εν αυτώ μένων έπασχεν ο Μακρυγιάννης υπό της υγρασίας και δυσωδίας». Τον Μάρτιο του 1853 καταδικάστηκε από το Στρατοδικείο σε θάνατο «ένοχος εσχάτης προδοσίας». Από το δικαστήριο ωδηγήθηκε στη φυλακή, πάλι μέσα στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Μιλώντας για την παραμονή του εκεί ο γιατρός Γούδας είπε ότι «ο Μακρυγιάννης ετάφη ζων». Ο αρχίατρος Τράιμπερ, που τον επισκέφτηκε, γράφει πως το δωμάτιό του ήταν «δυσωδέστατον και ρυπαρότατον». Η ποινή του θανάτου μετεβλήθη και τον Σεπτέμβριο της άλλης χρονιάς, 1854, αποφυλακίστηκε.

Όμως η διαμονή του στη φυλακή και νέες αρρώστιες –κήλη και προστάτης– τον είχαν εξαντλήσει σωματικώς. Παρ’ όλα αυτά, «δεν έχασε, ψηλός και λεπτός ως ήτο, τον αέρα της λεβεντιάς της ουδέποτε γηρασκούσης, αλλά θαλλούσης πάντοτε». Παρά την αποφυλάκισή του δεν έλειψαν οι εναντίον του ενοχλήσεις. Να τι γράφει το 1859. «Αφού με λευτέρωσαν και πήγα εις το χαλασμένο μου σπίτι… μ’ ανάδωσαν οι πληγές την μια Λαμπρή επέρσι και την Λαμπρή οπού πέρασε … πήγα εις την σπηλιά οπούνε εις το περιβόλι μου να ξανασάνω και με στανιό και ακουμπώντα με το ξύλο έσωσα εκεί, μου ρίχνουν πέτρες και με χτυπούν και μαγαρισιές ανθρώπινες πάνω μου “Φάγε από αυτές στρατηγέ Μακρυγιάννη, να χόρτασης, οπούθελες να κάμης σύνταγμα”. Και μ’ ανοίγουν τόσες νέες πληγές από τα χτυπήματα κι από τα αγκυλώματα, και με πάγει ως την σήμερον το όμπυον, και το αίμα από μπροστά και από πίσω, εσάπισα, εσκουλίκιασα. Κι ανήμερα με χτύπησαν πολύ, έμεινα νεκρός, δεν στανόμου, ζωντανός είμαι ή πεθαμένος».

Στις 27 Απριλίου 1864, πέθανε «εξ υπερβαλλούσης σωματικής εξαντλήσεως». Στον επικήδειό του λόγο, ο ιατρός Αναστάσιος Γούδας είπε: «Αποκαλύψατε την κεφαλήν και θέλετε εύρη ανωτέρω του δεξιού μετώπου εν πολύτιμον παράσημον, μίαν ουλήν και υπ’ αυτήν κάταγμα μετ’ εισθλάσεως, αποκαλύψατε τον τράχηλον και θέλετε εύρη πολυτιμότερον παράσημον, σφαίραν εχθρικήν εγκυστωμένην και άχρι της σήμερον εις τας σάρκας του στρατηγού. Αποκαλύψατε το στήθος και θέλετε ιδή δια μιας τρία συνάμα έτι πολυτιμότερα παράσημα, τρεις μεγάλας ουλάς. Αποκαλύψατε τον αριστερόν βραχίονα και θέλετε εύρη το μέγιστον ίσως των παρασήμων, απηρχαιωμένον κάταγμα μετά τινός δυσμορφίας. Αποκαλύψατε τον δεξιόν μηρόν και επ’ αυτού θέλετε εύρη παράσημον πολυτιμότερον πάσης οιασδήποτε ταινίας, μίαν δηλαδή τεραστίαν ουλήν. Αι πληγαί συχνά ηνοίγοντο αιμορροούσαι. Ο εξ αυτών πυρετός κατεβίβρωσκεν αυτόν. Η ζωή αυτού διήρχετο σχεδόν επί της κλίνης. Βαρείαι νόσοι επήρχοντο, η δε ανάρρωσις εγίνετο βραδυτάτη. Ταύτα ήσαν τα αγαθά ων έλαχεν ο Μακρυγιάννης ως αμοιβής των υπέρ της πατρίδος εξόχων υπηρεσιών αυτού. Πληγαί και ασθένειαι πολυώδυνοι, και μετ’ αυτών πενία δυσθεράπευτος ομοίως ως εκείναι».

Στα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη διαβάζουμε επίσης και για τον θάνατο του Γκούρα κατά την πολιορκία της Ακροπόλεως όταν «εις απάνου εις την φωτιάν τον βάρεσαν εις τον αμήλιγγα και δεν μίλησε τελείως». Επίσης για τον θάνατο του Καραϊσκάκη, στο Φάληρο. Προηγουμένως ο Μακρυγιάννης περιγράφει πως φτιάχνοντας ταμπούρια μέσα στα βαλτόνερα «ήμαστε μέσα εις το νερό νύχτα και ημέρα. Μίαν βραδειά έβρεξε και γιόμωσε το καμίνι εις το νερόν κι από αυτό, όπου ήμουν αδύνατος μ’ έπιασε μια στένωση σαν χτικιόν» (πιθανόν από βρογχόσπασμο, δύσπνοια). Ο Καραϊσκάκης τραυματισμένος «ήταν βαρεμένος εις τα’ ασκέλι παραπάνου εις τα φτενά … Μας είπε με χωρατά. Εγώ πεθαίνω όμως εσείς να είστε μονιασμένοι και να βαστήξετε την πατρίδα. Την νύχτα τελείωσε και τον πήγαν εις την Κούλουρη και τον τάφιασαν».

Ακόμη έχουμε στα απομνημονεύματα την περιγραφή ενός πολύ γενναίου περιστατικού που έχει ιατρικό ενδιαφέρον: «Ένας ατρόμητος άντρας από τους Κολοβάτες (είναι του Σαλώνου χωριόν), τον λέμε Μήτρο Καθάριον (αλήθεια καθάριος κι’ ατίμητος είναι), αφού τζακιστήκαμε στην χώρα και τραβηχτήκαμε εις το ψήλωμα, οι ειδικοί μας όλοι κ’ εμείς φκειάσαμε ταμπούρι και πολεμούσαμε. Αυτός ο δυστυχής ήταν μέσα εις την χώραν σε σπίτι μπασμένος. Αφού φύγαμε εμείς, αυτός έμεινε μόνος του. Του ρίχτηκαν οι Τούρκοι απάνου του, παίρνει ένα γιαταγάνι τούρκικον και σκοτώνει τέσσερους, κι εκεί οπού τον πολεμούσαν του δίνουν μίαν μαχαιριά εις την κοιλιά και σκοτώνει τον Τούρκον και με το μαχαίρι εις την κοιλιάν ήρθε εκεί όπου είμαστε εμείς, εις το ταμπούρι. Και δεν του πειράξαμεν το μαχαίρι, με τούτο εις την κοιλιά τον πήγαμε εκεί οπούταν οι ειδικοί μας και ήταν ο γιατρός, και τόβγαλε το μαχαίρι και με των μερμήγκων τα κεφάλια τόρραψε την κοιλιά. Και τράβηξε ο καϊμένος ένα χρόνον να γιατρευθή. Γέρευε και πάλε ξηλώνεταν, κι έβγαιναν οι κοπριές από την κοιλιά οπούταν η πληγή. Και ζη τώρα και δεν έχει ψωμί να φάγη».

Ο Βλαχογιάννης, επεξηγώντας την ραφή των τραυμάτων «δια κεφαλών μυρμήγκων»,­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ γράφει: έβαζαν μεγάλα μυρμήγκια να δαγκάσουν τα χείλη του τραύματος και μόλις αυτά κλείναν τα σαγόνια τους τα αποκεφάλιζαν. Κόβοντας το σώμα τους δηλαδή, αμέσως, έμενε το κεφάλι τους που σχημάτιζε έτσι «βελονιά ικανώς ισχυράν. Η δια κεφαλών μυρμήγκων ραφή των τραυμάτων υπάρχει και παρ’ αγρίοις λαοίς».

Το 1851 ο Μακρυγιάννης άρχισε να γράφει ένα άλλο έργο που ονομάστηκε «Οράματα και θάματα». Εδώ αφηγείται θαύματα που συνέβησαν στον ίδιο, σε δικούς του και στην πατρίδα. «Τα 1837, γράφει, μου άνοιξαν οι πληγές του σώματός μου και έκανα αστενής τέσσερους μήνες. Είχα οχτώ γιατρούς, τέλος σώθηκαν οι ελπίδες και από μέναν και απ’ όλους τους γιατρούς…». Από τους γιατρούς αυτούς που έκαμαν ό,τι μπορούσαν και ό,τι επέβαλε η επιστήμη τους και η εμπειρία τους –επιστήμονες και εμπειρικούς– γνωστοί είναι: ο συγγενής του οικογενειακός γιατρός Αλέξανδρος, ο Πέτρος Ηπίτης, που είχε χρηματίσει και γιατρός του Υψηλάντη, ο ιατρο-χειρούργος Άγγελος Οικονόμου από το Δίστομο, ο Αναστάσιος Γούδας, ο αρχίατρος Δρ. Α. Λιντερμάουερ, ο Αν. Γεωργιάδης Λευκίας, ο Ι. Βούρος, ο Δ. Μαυροκορδάτος, ο Χασάν αγάς Κούρταλης.

Τη βελτίωση της υγείας του την αποδίδει στον Θεό «τον αληθόν γιατρόν», όπως γράφει. Και συνεχίζει: «Τους γιατρούς τους πλερώνομεν τον κα­θένα από ’να και από δύο τάλιρα την βίζιτα, και δεν μας γιατρεύουν, μας αποφασίζουν εις θάνατον. Αυτός ο γιατρός όπου μας ανασταίνει και μας διατηρεί, δεν του δίνομεν πλερωμήν, να μην τον δοξάσουμε και να τον ευχαριστήσομεν;».

Η γνώμη του για τους γιατρούς της εποχής του, που όχι δεν γιάτρευαν τον άρρωστο, αν και πληρώνονταν ακριβά, αλλά και τον είχαν ξεγραμμένο, έχει βέβαια κάποια δόση υπερβολής, γράφει ο Άγγελος Παπακώστας. Όμως ο Μακρυγιάννης είχε πάθει πολλά. Οι γιατροί του Ναυπλίου όχι μόνο του αφαίρεσαν δύο πλευρές άσκοπα, αλλά και σκόπευαν να του κόψουν το χέρι, μετά τη μάχη στους Μύλους.

Περιγράφει ακόμη τη θαυματουργική ίαση της γυναίκας του που «σάπισαν τα στήθη της, την πονούσαν, οπού δεν κοιμόταν νύχτα και ημέρα. Αδυνάτισε πολύ από τα αίματα, από πλήθος αβδέλλες και γλιστήρια (κλύσματα) και γιατρικά, πλέον φρένιασε». Όμως έγινε καλά η «χιλιδόνα του» (η γυναίκα του) και «δεν έμειναν ορφανά τόσα αδύνατα χιλιδονάκια». Σημειώνουμε πως είχε συνολικά δώδεκα παιδιά από τα οποία, σε μικρή ηλικία, πέθαναν τα έξι.

Αναφέρεται και σε θαυματουργική θεραπεία από την Μεγαλόχαρη ενός παιδιού του «που έβγαλε το τρικούκουλο (δοθιήνες) και του άνοιξαν σε όλο του το σώμα είκοσι πέντε τρύπες και δεν μπόρεσαν να το γιατρέψουν όλ’ οι ιατροί της Αθήνας και απ’ όξω άλλοι πραχτικοί».

Αναφέρεται ακόμη σ’ ενός αγωνιστού παιδί «που όταν σκοτώθη ο πατέρας του ετρελάθη και ξέκλαγε (ξέσχιζε) τα σκουτιά του και μνήσκει έτσι καθώς γεννήθη, κατήντησε να μην ζυγώνει ο άνθρωπος πλησίον του, τον είχαν δεμένο ως οχτώ μήνες, όπου ήταν και ποδάρια και χέρια πιασμένα». Αυτό το παιδί το έστειλε με την μητέρα του και την αδερφή του στην Βαγγελίστρα της Τήνου και «ξημερώνοντας της χάρης της πάγει μια κοκκινοφόρα και το έλυσε και τότε αισθάνθη ο άνθρωπος σε τι κατάσταση ήτον, και ήβρε τα σκουτιά του μόνος του, και πήγε εις την Εκκλησίαν και θιάμαξε ο κόσμος όλος».

Σ’ αυτό το βιβλίο περιγράφει και πάλι τη μάχη στην Ακρόπολη «Όταν επληγώθηκα εις το Κάστρος των Αθηνών, μιαν ημέρα πήρα τρεις πληγές. Τότε οι άνθρωποι έλπιζαν ότ’ είμαι τελειωμένος και πατούσαν απάνω μου. Οι πληγές κι αυτό το πάτημα, ήρθα εις τον θάνατο… αυτό το μέρος εις την κοιλιά μου έκανε ένα σύνασμα αίμα, σαν λάσπη του βαενιού. Όταν βγήκα έξω, μετά καιρό, εις τ’ Ανάπλι, μου είχε γένει εν’ απόστημα και μια πέτρα. Μαζώχτηκαν γιατροί από τα καράβια τα ξένα και οι ντόπιοι και μου διόρισαν μια κούρα με μαλαχτικά, με αβδέλες και άλλα μπάνια. Τέσσερους μήνες, διαλύθη αυτό. Από τότε εις τα 1849 (δηλαδή 23 χρόνια μετά), με ήβρε το ίδιον. Αίμα και συγχρόνως αδύνατος ο τόπος εκεί. Μιαν ημέρα έκανα τις μετάνοιες μου, αιστάνθηκα πόνο, βγαίνει και το ξίγκι μου (κήλη). Πλακώσανε οι γιατροί, μου το ’δεσαν καλά».

Ο Μακρυγιάννης δεν υπέφερε μόνο από «τις αστένειές του» αλλά και από τις συνέπειες της πολεμικής του κατά της αδικίας και ιδιοτέλειας ορισμένων φορέων της εξουσίας που άφηναν τους αγωνιστές που είχαν θυσιάσει τα πάντα για την ελευθερία «να διακονεύσουν και να ταλαιπωρούνται ξιπόλητοι γυμνοί, νηστικοί στα σοκάκια εκείνης της ματοκυλισμένης πατρίδος» αντίθετα με άλλους που «βάνοντας την αρετή στα σίδερα, γύμνωσαν τον τόπο με το πλιάτσικο».

Τελειώνοντας, μια συγκινητική εικόνα που δείχνει το ψυχικό του μεγαλείο. Μετά την καταδικαστική απόφαση σε θάνατο από το δικαστήριο, οδηγήθηκε από τους χωροφύλακες στη φυλακή του Στρατιωτικού Νοσοκομείου. Τότε, όπως γράφει η εφημερίδα Αιών, στις 13/3/1853, «διερχόμενος όπισθεν της Ακροπόλεως και ιδών την θέσιν όπου άλλοτε επληγώθη πολεμών υπέρ της πατρίδος κατά των τυράννων αυτής, ήρξατο άδων αρματολικόν τραγούδιον ηρωϊκόν μετά καρδίας γενναίας, δια φωνής καθαρός και ατρόμου, συγκινήσας τους ακούοντας μέχρι δακρύων».

Μια από τις χάρες του Μακρυγιάννη, έγραφε ο Γ. Σεφέρης, είναι το συναίσθημα πως έχουμε στο πλάι μας έναν οδηγό –τόσο ανθρώπινο– που είναι στο μέτρο των πραγμάτων και των όντων. 

Πηγές
• Μακρυγιάννη, Απομνημονεύματα, εκδόσεις Γαλαξίας, Δωρικός, Ζαχαρόπουλος, Μέλισσα (εισαγωγή Σπύρου Ασδραχά), Μπάυρον.
• Γ. Σεφέρης, Δοκιμές (ένας Έλληνας: ο Μακρυγιάννης).

• Δ. Σταμέλος, Μακρυγιάννης – Το χρονικό μιας εποποιίας, Εστία.
• Γ. Μαρρές, Μακρυγιάννης – ένας γενναίος πατριδοφύλακας, Καλέντης.
• Μακρυγιάννη, Οράματα και θάματα, (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης).
• Τετράδια Ευθύνης: «Για τον Μα­κρυ­γιάν­νη».

Πηγή: https://ardin-rixi.gr/archives/223198

Παμπάλαια μονοπάτια των Βαρδουσίων και της Αρτοτίνας αναβιώνουν

Η Terra Pindus αποτελείται από μια ομάδα δραστήριων ανθρώπων που έμαθαν να παρατηρoύν τα βουνά, να τα αισθάνονται και να ελπίζουν σε αυτά!

Διατηρώντας την επαγγελματική τους ενασχόληση στα ορεινά και αφοσιωμένοι στην παραμονή τους στην ύπαιθρο, εστιάζουν στην έρευνα και την ανάδειξη αναξιοποίητων στοιχείων της πολυποικιλότητας της Πίνδου και λοιπών ορεινών όγκων της χώρας, καλλιεργόντας μια κοινή επιθυμία!

Επιδίωξη τους είναι να αναλάβουνε αυτοβούλως την έρευνα και καταγραφή παμπάλαιων μονοπατιών διαβίωσης σε όλο το ανάπτυγμα της δαιδαλώδους οροσειράς της Πίνδου. Τα επιλεγμένα μονοπάτια, θα αποδώσουν τη συρραφή ιστορικών διαδρομών για τη χάραξη και κατασκευή του μεγαλύτερου ενιαίου μονοπατιού της χώρας και λοιπων διαδρομών δικτύωσης του συνολικού σχεδίου.

Ο στόχος δεν είναι αμιγώς κατασκευαστικός, αλλά πηγάζει από μια βαθύτερη ανάγκη επαναδιαπραγμάτευσης της γενικότερης σχέσης του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον, προωθώντας μια εναλλακτική βιώσιμη προοπτική στις τοπικές κοινωνίες που ερημώνουν και αφήνονται στην τύχη τους.

Το όραμα της ομάδας εκφράζεται μέσα από τη συλλογική επιθυμία για την άμεση εφαρμογή σχεδίων διατήρησης & ανάδειξης της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της Πίνδου. Ο σκοπός ενισχύεται μέσα από δεκάδες δράσεις, που τεκμηριώνουν την έως τώρα προσπάθεια, αλλά και αρματώνουν τη βιωσιμότητα του για το μέλλον! 

Εντοπισμός, καταγραφή & διάνοιξη τμήματος της ημερήσιας διαδρομής: Άνω Μουσουνίτσα - Καταφύγια Βαρδουσίων - Σούφλες - Αρτοτίνα

 

Εντοπισμός, καταγραφή & διάνοιξη τμήματος της ημερήσιας διαδρομής: Άνω Μουσουνίτσα - Καταφύγια Βαρδουσίων - Σούφλες - Αρτοτίνα

Πρόσφατα ολοκλήρωσαν επιτυχώς την διάνοιξη & καταγραφή 9,2 χιλιομέτρων της διαδρομής που επιλέχθηκε για την πεζοπορική σύνδεση της Αρτοτίνας και της δυτικής πλευράς των Βαρδουσίων ως το ύψος του διάσελου ανάμεσα στις εντυπωσιακές κορυφές «Σούφλες».

Η διαδρομή βασίζεται στην παλιά μουλαρόστρατα (βασικό μονοπάτι διαβίωσης) που είχε κλείσει σχεδόν ερμητικά μέσα στο αναγεννημένο δάσος ελάτης και κέδρου και αγνοείται εδώ και 4 δεκαετίες ακόμη και από τους ντόπιους κάτοικους της Αρτοτίνας.

Η χάραξη έγινε κατόπιν εντατικής έρευνας και κινείται ακριβώς πάνω στη στράτα των ντόπιων, η οποία εντοπίσθηκε με αρκετή δυσκολία λόγω της πυκνής βλάστησης και της ανύπαρκτης διέλευσης πεζών ή ζώων τα τελευταία χρόνια από το εν λόγω παραδοσιακό μονοπάτι.

Η γραμμή κινείται με ήπιες κλήσεις χαμηλά στη δασική ζώνη (ως τα 1500μ) και με ελαφρώς πιο έντονες στα υποαλπικά πεδία που οδηγούν κάτω από τις κορυφές Σούφλες, στα δυτικά των Βαρδουσίων. Ανεκτίμητη η συνεισφορά των 2 τελευταίων κτηνοτρόφων που βόσκουν τα κοπάδια τους στην περιοχή, Γιάννη και Θανάση για την εξιχνίαση του μονοπατιού, καθώς και του φίλου Αποστόλη ημιμόνιμου κατοίκου της Αρτοτίνας για τις μετακινήσεις όλων των ημερών.

Η διαδρομή είναι μέρος του ημερήσιου πεζοπορικού τμήματος που δύναται να συνδέσει τα γειτονικά χτισμένα ορειβατικά Καταφύγιά των Βαρδουσίων με τις Σούφλες και την Αρτοτίνα δυτικότερα συνολικού αναπτύγματος 17,8 χλμ.

Με το πέρας της ιχνηλάτησης & καταγραφής τελευταίου τμήματος, ολοκληρώθηκε η συνολική χάραξη των 96 χιλιομέτρων της διαδρομής Δελφοί - Αρτοτίνα, που διατρέχει τους ορεινούς όγκους Παρνασσού, Γκιώνας & Βαρδουσίων. Σε λίγες ημέρες θα υποβληθεί προς αξιολόγηση στην Διεύθυνση Δασών Φωκίδας, η δασοτεχνική μελέτη της διαδρομής Δελφοί - Αρτοτίνα, που αποτελεί μεγάλο τμήμα της 1^ης ενότητας του Μονοπατιού της Πίνδου, Δελφοί - Καρπενήσι (αποτελείται από 14 διαδοχικούς ημερήσιους σταθμούς-χωριά).

 

 

Η συγκεκριμένη διαδρομή που διασχίζει τα Βαρδούσια παίζει καίριο ρόλο στο Μονοπάτι της Πίνδου, καθώς δύναται να συνδέσει οικισμούς, χωριά και μνημεία και να φέρει τον περιηγητή από τα Βαρδούσια στην Οξυά και ακόμη δυτικότερα στην Άμπλιανη, το Δεντρούλι και την Δομνίστα, μέσα από μονοπάτια που κινούνται σε ήπιο και μικτό ανάγλυφο (οικισμοί, δάση, κοιλάδες, οροπέδια). Με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται ην πολυήμερη έκθεση σε ασφαλτόδρομους και εκτεθειμένες σε καιρικά φαινόμενα ράχες. Η επιλογή της νέας χάραξης σχεδιάστηκε ώστε να προσφέρει σταθμούς διανυκτέρευσης και φαγητό ανά 15-20 χιλιόμετρα ημερήσιας διάσχισης και κινείται μόνον μέσα από τα παλιά  μονοπάτια διαβίωσης των ντόπιων.

 

 

Η TerraPindus δεν έχει σκοπό να δημιουργήσει ένα μαζικό τουριστικό προϊόν για ορειβάτες ανά τον κόσμο. Αλλά μια εμπειρία για ταξιδιώτες που ερμηνεύουν κριτικά την πραγματικότητα, που ψάχνουν και σέβονται το διαφορετικό. 

 

Πηγή: https://www.terrapindus.gr/article.php?id=82&c=activities&l=el