Διηγήσεις και Μύθοι για τα Βαρδούσια

 Γενικά για τα βουνά υπάρχουν πλήθος μύθων και παραδόσεων που αναφέρονται σε διάφορες δοξασίες ή σε γεγονότα της ζωής που τα τύλιξε ο μύθος και μ΄ αυτή τη μορφή έφτασαν μέχρι σήμερα.

1 Διαδεδομένος μύθος που σε πολλούς ήταν πιστευτός, ήταν αυτός του καλογέρου που ασκήτευε στην κορυφή του βουνού, σε κάποια σπηλιά. Μύθος κοινός αναφερόμενος σε πολλά ελληνικά βουνά. Για τα Βαρδούσια αναφέρονται δύο τέτοιες τοποθεσίες. Μια κοντά στην κορυφή του Κόρακα, στην Ασκητότρυπα* και μία στο Μοναστηράκι, κοντά στην καρυά της Αρτοτίνας. Μύθος αναφέρεται ότι κάποιος καλόγερος που ασκήτευε εκεί και σε κάποιον χειμώνα πέθανε. Βρήκαν γραμμένα λοιπόν, τα εξής «ούτε από πείνα υπέφερα, ούτε από δίψα, παρά απ΄ τη βουή του βουνού».

2 Για τα Βαρδούσια υπάρχει και άλλος μύθος που που διηγείται το πως μοίράσαν το νερό υπογείως οι παλιοί κάτοικοι της Ανω Μουσουνίτσας και Βελούχοβου. Έβαλαν στον αγωγό της Ανω Μουσουνίτσας τραγόμαλλα που τα στούπωσαν και ετσι λιγόστεψε η ροή του νερού. Για το νερό αυτό γράφει ο Αθανάσιος Ευστ. Παπαγεωργίου στο βιβλίο του «Η κοινότητα Αθανασίου Διάκου (πρώην Άνω Μουσουνίτσα)»: το χωριό μας εχει πολλά νερά, τα οποία πηγάζουν από πολλές πηγές, μεγαλύτερη των οποίων είναι το Κεφαλόβρυσο.
Το νερό κατά τις αφηγήσεις φθάνει στο Κεφαλόβρυσο από ένα υπόγειο ποτάμι, το οποίο με διακλάδωσή του τροφοδοτεί το Βελούχοβο (Κάλλιο Δωρίδας). Οι συγχωριανοί μας σφηγούνται πολλά γι' αυτό το υπόγειο ποτάμι.

Βελούχοβο, πηγή: topoguide.gr

 

 
3 Άλλος μύθος για τα Βαρδούσια λέει αναφερόμενος στα νερά του βουνού. Έρχονταν ξένοι να μετρήσουν τις πηγές. Όλη μέρα περπατούσαν και τις μετράγαν, αλλά μόλις νύχτωνε ερχόταν μια Λάμια και τους έτρωγε. Έτσι κανείς δεν μπορούσε να μάθει πόσες πηγές είχε το βουνό. Μια φορά ξεκίνησαν δύο μαζί και τη νύχτα κοιμήθηκαν ανάποδα, το κεφάλι του ενός στα πόδια του άλλου. Όταν τους είδε η Λάμια είπε: «Σαράντα πηγές φυλάω και εκατό βρυσούλες, τέτοιο τέρας με δύο κεφάλια πρώτη φορά βλέπω». Δεν τους πείραξε. Έτσι έμαθαν τις πηγές των Βαρδουσίων.

 

Πηγή: Εφημερίδα Κονιάκος ΑΦ 117 (ΑΠΡ-ΜΑΙ-ΙΟΥΝ 2021) 

 

***

* Σε σχέση με το δημοσιευόμενο στο υπ’ αριθμ. 117/2021 φύλλο της εφημερίδα μας κείμενο, με τον τίτλο «ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΑ ΒΑΡΔΟΎΣΙΑ», εκθέτω τα ακόλουθα:

Αναφορικά με την αναφερόμενη στο δημοσίευμα αυτό «Ασκητότρυπα», αυτή δεν είναι παρά η Καλογηροσπηλιά, η οποία βρίσκεται σε υψόμετρο 2000 μέτρων περίπου κάτω από τη θέση «πάτημα» της Πέρα Κλεισούρας των Βαρδουσίων. Εκεί εμόνασε ένας καλόγηρος, αγνώστου επωνύμου, από την Κάτω Μουσουνίτσα. Τον τροφοδοτούσαν οι κτηνοτρόφοι της περιοχής και τα μέλη της πατρικής του οικογένειας. Αλλά οι καιρικές συνθήκες κατά χειμώνα σε αυτό το ύψος του βουνού είναι ανελέητες. Η θερμοκρασία κατεβαίνει στους μείον 40ο βαθμούς, η οποία διαρκεί, με αποτέλεσμα ο άτυχος καλόγερος να μη μπορέσει να αντέξει και να αποβιώσει μάλλον από πνευμονία. Ως «η βουή του βουνού» εννοεί ο καλόγερος αυτό το ελαφρό αεράκι του βουνού που κάνει τα έλατα να θροΐζουν και να μεταφέρει έντονα την παγωνιά εντός της απροστάτευτης Σπηλιάς. Σημειωτέον, ότι στην πατρική οικογένεια του Καλογήρου αποδόθηκε ακολούθως το όνομα «Καλογήρου» ως παρωνύμιο, το οποίο καθιέρωσαν μέλη της οικογενείας αυτής και ως επώνυμο. Ένας από τους τελευταίους απόγονους των Καλογήρου ήταν ο Ιωάννης Καλογήρου, συνταξιούχος αυτοκινητιστής, ο οποίος νυμφεύτηκε από τον Κονιάκο την Ελένη Αθαν. Λιάπη (Βαΐα), την αποκαλούμενη «Καραγκούνα» και κατοικούσε στην Καλλιθέα επί της οδού Ανδρομάχης. 

Όσον αφορά τους μύθους των Βαρδουσίων, αυτοί είναι αρκετοί. Κατά την 10ετία του 1920 ο Μανίκας (Γεώργιος Δ. Μάρκος) και ο Παπαδάκης (Γεώργιος Ιων. Κολοβός) έβοσκαν τα καλοκαίρια τα προβατοποίμνιά τους στην πέρα Κλεισούρα (Κοτρώνα) των Βαρδουσίων. Διηγήθηκαν αυτοί ότι ένα καλοκαίρι τα μεσάνυχτα ερχόταν επί πολλές νύχτες μουσική με κλαρίνα από το νότο, την Αγράδα και το Μιχαίϊκο, συνέχιζε στα Ζηρέλια και κατέληγε απέναντι στη Νεραϊαδότσουμα. Μάλιστα ο Κολοβός επέμενε ότι άκουγε δυνατά την μουσική αυτή, δεν τον πίστευαν οι Κονιακίτες και τον κορόιδευαν.

Για την Νεραϊδότσουμα, ρώτησα μικρός τσοπάνηδες της Κλεισούρας γιατί τη ράχη αυτή την λένε έτσι και η απάντηση ήταν, ότι την κατοικούσαν Νεράιδες, οι οποίες πήγαιναν τα μεσάνυχτα στη Κρύα Βρύση στο «Παλιοκάτουνο» και λούζονταν, αλλά δεν τις είδε κανένας. Όλα λοιπόν προϊόντα της ανθρώπινης φαντασίας; Ή όχι;

Γ.Ν.Μ.

Πηγή: Εφημερίδα Κονιάκος ΑΦ 119 (ΟΚΤ-ΝΟΕ-ΔΕΚ 2021) 

Η Δωρίδα ένας σκουπιδότοπος

Η εδώ και 12 χρόνια Δημοτική Αρχή, συνεχίζει σταθερά να επιβεβαιώνει την ανικανότητα διοίκησης. Είτε με νέους αντιδημάρχους, είτε όταν αλλάζει αντιδημάρχους και ξαναβάζει τους προηγούμενους δήθεν πετυχημένους, τα σκουπίδια είναι παντού στο δήμο αμάζευτα ή μαζεύονται με τεράστιες καθυστερήσεις. Κοινώς μια υγειονομική βόμβα.

Όμως δεν είναι σωστό να τους κατηγορούμε. Αυτό ξέρουν αυτό κάνουν. Είτε από ανικανότητα, είτε και συνειδητά. 

Μάλλον συνειδητά μιας και η σύμβαση συντήρησης των οχημάτων αποκομιδής σκουπιδιών έχει τελειώσει από τον Απρίλιο του 2021. Σχεδόν ένα χρόνο δηλαδή, η δημοτική αρχή δεν κάνει διαγωνισμό συντήρησης γιατί λόγω κακοδιοίκησης δεν έχουν λεφτά (θα είναι όλες αραγμένες τουλάχιστον 2 μήνες ακόμα). Αφήνουν τις σκουπιδιάρες του δήμου ασυντήρητες και χαλασμένες και σπαταλάνε σε αναθέσεις αποκομιδής πάνω από 200 χιλιάδες ευρώ τα τελευταία χρόνια σε ιδιώτες για την αποκομιδή. Γιατί απλά δεν έχουν σχέδιο..

 

 

200 χιλιάδες, δηλαδή περισσότερο από μια καινούργια, ή.... πολύ λιγότερο από την σωστή τακτική συντήρηση των 4 παλαιών (σωστά τεσσάρων) που έχει στην ιδιοκτησία του συν μια καινούργια που την αγόρασε τζάμπα μέσω προγράμματος. Τεσσάρων οχημάτων αποκομιδής σκουπιδιών παρατημένων σε συνεργεία, στο έλεος του Θεού.

Αναθέσεις που κάνει σε ιδιώτες, με οχήματα, παλαιότητας ίδιας με τα υφιστάμενα του δήμου, όπου ο ιδιώτης όμως φροντίζει (και σωστά πράττει) για την τακτική συντήρηση.

Αλλά αυτή είναι η διαφορά μας. Γιατί εμείς, έχουμε Όραμα και σχέδιο, και ως διοίκηση δεν θα αφήναμε την περιουσία του δήμου να παρακμάζει. Θα φροντίζαμε την τακτική συντήρηση, ώστε να είναι πάντα όλα έτοιμα για δράση. Καθώς με 4 παλιές και μία νέα, τα σκουπίδια θα ήταν μαζεμένα ΠΑΝΤΑ στην ώρα τους. Χωρίς κινδύνους για την υγεία των πολιτών. 

 ΥΓ. Η παράταξη Όραμα για την Δωρίδα, διαφωνώντας με την εφαρμοζόμενη πολιτική διαχείριση των σκουπιδιών, ψήφισε ΛΕΥΚΟ στη νέα ανάθεση 

 

ΌΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΩΡΙΔΑ  

Η τρανή βρύση στον Κονιάκο

 Η τρανή βρύση υπήρξε η πηγή απ’ την οποία γινόταν η ύδρευση του χωριού μας απ’ την εποχή που ιδρύθηκε. Ονοματοποιήθηκε τρανή βρύση σε αντιδιαστολή με την κάτω βρύση που ήταν μικρότερη και η οποία καλύφθηκε απ’ το δρόμο (αυτοκινητόδρομο) και το νερό βγαίνει παρακάτω. Επίσης πιο δω υπήρχε και άλλη που την έλεγαν (βρωμόβρυση), διότι το νερό έβγαινε απ’ το έδαφος πού ήταν ίσο με το δρόμο και δεν τηρείταν πάντα καθαριότητα γύρω απ’ αυτήν. 

Στην τρανή βρύση, όπως συνέβαινε και σε άλλες περιοχές, ήταν ο τόπος συνάντησης γυναικών, που πήγαιναν με τη βαρέλα στον ώμο να γεμίσουν. Εκεί έπαιρναν αρκετές φορές σειρά, όταν μαζεύονταν πολλές, και όταν γέμιζαν τη βαρέλα την φορτώνονταν και γύριζαν στο σπίτι. Τη βρύση αυτή την είχε διευθετήσει, κατά μια διήγηση ο μακαρίτης ο Μώκος (Γ. Ν. Μπούτσικος) γύρω στο 1930 που ήταν πρόεδρος και αργότερα το 2003 αναπαλαιώθηκε από την Αδελφότητα. 

Η βρύση έπαιξε κάποιο ρόλο στα κουτσομπολιά της εποχής, τα συνοικέσια κ.ά. Στη βρύση όταν πρωτοπήγαιναν οι νεοπαντρεμένες την (τάιζαν) και οι νέες όταν ήταν ο καιρός για τα ριζικάρια έπαιρναν το λεγόμενο αμίλητο νερό, διότι μέχρι να το φέρουν στο σπίτι που θα γινόταν το σχετικό έθιμο δεν μιλούσαν καθόλου. Απ’ τη βρύση και γενικά από νερά δεν έπρεπε να περάσει γυναίκα κατά το χρόνο λοχείας της για προφυλαχθεί από κακό. Η βρύση έχει περιληφθεί και στα δημοτικά τραγούδια.

«Σαν πας μαλάμω μ’ για νερό και εγώ στη βρύση καρτερώ...». Φανερώνει τον καιροφυλακτούντα ερωτευμένο νέο ή «βρύση μαλαματένια πως βαστάς κρύο νερό». Άλλο, «κόρη πάει για τη βρύση τη βαρέλα να γιομίσει, και ένα νιός την ερωτούσε πως περνάει και δε μπορούσε».

Συνηθέστατα δε στη βρύση είναι στοιχειωμένος και κάποιος δράκος ή κάποιο ζώο ή νεράιδες σύμφωνα με παλιές διηγήσεις των παραμυθιών.

πηγή: εφημερίδα Ο ΚΟΝΙΑΚΟΣ ΑΦ 119 (ΟΚΤ-ΝΟΕ-ΔΕΚ 2021)

 

Σχετικές δημοσιεύσεις:

Μεταξύ παλιών και νέων προτύπων
Οι Βρύσες του Τριστένου και η ιστορία τους
Βρύσες στην Ορεινή Δωρίδα
Χριστουγεννιάτικα και Πρωτοχρονιάτικα έθιμα από το Μαυρολιθάρι
¨Εθιμα Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς της Κερασιάς