Η Μαρία Πενταγιώτισσα και οι Έλληνες συγγραφείς!..

Αριστερά: Από την ταινία του Αχιλλέα Μαρδά: «Μαρία Πενταγιώτισσα» (1926) με την ηθοποιό Φρίντα Πουπελίνα. Δεξιά: Η Αλίκη Βουγιουκλάκη, στον ομώνυμο ρόλο της κινηματογραφικής ταινίας του Κώστα Ανδρίτσου, για τη Μαρία Πενταγιώτισσα.

Η Μαρία Πενταγιώτισσα (περ. 1821 – περ. 1885), ήταν κι αυτή μια γυναίκα θρυλική για την ομορφιά της και τα ερωτικά σκάνδαλα, γεννημένη στους Πενταγιούς της Δωρίδας, όπως διέδιδε η ίδια,  η οποία, όμως, έκρυβε ένα μυστικό:
 Η πραγματική καταγωγή της Μαρίας Πενταγιώτισσας, όπως τουλάχιστον έλεγαν στον γράφοντα οι γονείς του (αφού δεν υπάρχουν γραπτά στοιχεία), ήταν από τα μέρη των Καλαβρύτων και συγκεκριμένα από τον Πάο .

Επειδή, όμως, είχε αναπτύξει πολλές ερωτικές σχέσεις και δημιούργησε αρκετά σκάνδαλα στη γύρω περιοχή, διέφυγε προς την ορεινή Δωρίδα, όπου ο θρύλος την συνέδεσε με το χωριό Πενταγιοί Φωκίδος (Πενταγιού όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι).

Το χωριό αυτό της επαρχίας Δωρίδος βρίσκεται σε υψόμετρο 950μ, 80 χλμ βορειοδυτικά από την πρωτεύουσα του νομού Άμφισσα, και διοικητικά ανήκει στο Δήμο Βαρδουσίων. Από τότε, λοιπόν, το χωριό αυτό συνδέθηκε με το θρύλο της Μαρίας Πενταγιώτισσας και όλα όσα σχετίζονται μ' αυτήν.

Η ονομασία του χωριού ίσως προήλθε από τους πέντε προστάτες αγίους του ή από τους πέντε δρόμους που ξεκινούν ακτινωτά από την Πενταγιού προς τα γύρω χωριά, ενώ κατά το μελετητή, Ιωάννη Παπαγεωργίου, πήρε το όνομά του από τους πέντε αδερφούς (πέντε γιους) Καμπεραίους που πρωτοεγκαταστάθηκαν στο χωριό.

Για τη ζωή της Μαρίας της Πενταγιώτισσας διασώθηκαν μόνο θρύλοι και παραδόσεις, ενώ έμεινε άγνωστο το οικογενειακό της επώνυμο, για τους λόγους που εξηγήσαμε πιο πάνω.

Ο πατέρας της –κατά τον θρύλο- ήταν δάσκαλος στη Δωρίδα, όπου η ίδια αποτέλεσε σκάνδαλο για την … «απρεπή διαγωγή της» μέσα σε μια κοινωνία με αγνά και πατριαρχικά ήθη.

Είχε πολυάριθμους εραστές, πολλοί από τους οποίους ήρθαν σε διαμάχη μεταξύ τους και αλληλοσφάχτηκαν από ζηλοτυπία, όπως εξιστορεί και το γνωστό δημοτικό τραγούδι:

«Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά και στο Χρυσό κριάρια
και στης Μαρίτσας την ποδιά σφάζονται παλικάρια
Μαρίτσα Πενταγιώτισσα, μωρή δασκαλοπούλα, εσύ τα ΄καμες ούλα!».

 

Παύλος Νιρβάνας (1866-1937)

Ο λογοτέχνης, που έγραψε κι αυτός έργο με τίτλο: «Μαρία Πενταγιώτισσα» (1921)

Από τους λαϊκούς θρύλους και τις παραδόσεις γύρω από την Μαρία Πενταγιώτισσα εμπνεύστηκαν αρκετοί Έλληνες ποιητές και λογοτέχνες και έγραψαν σχετικά ποιήματα και μυθιστορήματα. Ανάμεσα σε αυτούς συγκαταλέγονται οι Κωστής Παλαμάς, Παύλος Νιρβάνας, Δημήτρης Καμπούρογλου και Ανδρέας Καρκαβίτσας, ο τελευταίος μάλιστα τη γνώρισε και προσωπικά στα γεράματά της (!!).

Η Πενταγιώτισσα δικάστηκε από το κακουργιοδικείο Μεσολογγίου με την κατηγορία ότι σκότωσε τον αδερφό της, που προσπαθούσε με απειλές να την ξαναφέρει στον ίσιο δρόμο. Αθωώθηκε, όμως, χάρη στη μεροληψία των ενόρκων, που έμειναν έκθαμβοι από την ασύγκριτη ομορφιά της, όπως στην αρχαιότητα οι δικαστές έμειναν έκθαμβοι από την ομορφιά της αρχαίας Ελληνίδας Φρύνης της εταίρας!

Αθωώθηκε, λοιπόν, από καθαρή μεροληψία των ενόρκων "θελχθέντων από την ωραιότητά της", ή κατά άλλο θρύλο από πίεση που άσκησε ο γιος ενός των ενόρκων που υπήρξε εραστής τής «Μαρίτσας», προ του φόβου αποκάλυψης, ή κατ΄ άλλο θρύλο από πίεση που άσκησαν δύο χωροφύλακες ομοίως.

Τέλος μετά και τη θανατική καταδίκη του μοναδικού προστάτη της πλέον και του χαμού του αδελφού της, παντρεύτηκε, όπως λένε, τον χήρο Γεώργιο Αρμάο στο διπλανό χωριό Παλαιοκάτουνο (Κροκύλειο), του ανέθρεψε και μόρφωσε τα τέσσερα παιδιά του, που είχε από τον προηγούμενο γάμο, τους έδωσε σωστές αρχές και πέθανε ήρεμα το 1885, σε ηλικία 64 ετών.

Στην ταινία του Αχιλλέα Μαρδά («Μαρία Πενταγιώτισσα», 1926) φέρει τη Μαρία με τον εραστή της να σκοτώνουν τον αδελφό της και καταδικάζονται σε τρία χρόνια φυλάκιση. Μετά την αποφυλάκισή της χάρη στον παπα-Γαβριήλ, η Μαρία γίνεται καπετάνισσα των ληστών του λήσταρχου Νταβέλη και επιστρέφει στο χωριό για να εκδικηθεί όσους τής φέρθηκαν άσχημα. Στο τέλος, οι ληστές ενώνονται με τον ελληνικό στρατό και όλοι μαζί απελευθερώνουν την Ήπειρο. Ο βασιλιάς δίνει γενική αμνηστία. Μετά από πολλά χρόνια, η Μαρία αφήνει την τελευταία της πνοή κοντά στον τάφο του αγαπημένου της ιερέα.

Απόσπασμα από σχετικό άρθρο του Άγγελου Παν. Σακκέτου

Πηγή:  http://www.sakketosaggelos.gr