ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ - Μύθος και πραγματικότητα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Γ. ΤΣΕΛΙΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

(Η αλήθεια και το δίκαιο έχουν από τη φύση τους μεγαλύτερη δύναμη από το ψέμα και το άδικο). ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ.

Καθήκον κάθε ανθρώπου είναι ν’ αφήνει πίσω του κάποια στοιχεία που να βεβαιώνουν το πέρασμά του στη γη, αυτό επιτυγχάνεται είτε με απλές αναφορές των πράξεών του είτε με τα ίδια τα έργα-μνημεία που άφησε πίσω του, είτε τέλος με γραπτές ή προφορικές παραδόσεις άλλων που έζησαν την ίδια περίπου εποχή. Δυστυχώς, στην εποχή του Αγώνα για την Ελευθερία του Έθνους, η ιστορία έχει πολλά κενά. Αυτά τα κενά προσφέρθηκαν να καλύψουν οι ιστοριογράφοι οι οποίοι ανάλογα με τις γνώσεις που είχαν και την αντικειμενικότητα που τους διέκρινε άρχισαν να γράφουν την ιστορία της επανάστασης του 1821. Αυτή η περίοδος της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, με ατελείωτες θυσίες και αγώνες, έπρεπε να αποτυπωθεί στο χαρτί. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν σπουδαγμένοι Έλληνες ιστορικοί που θα αναλάμβαναν να ερευνήσουν και να γράψουν την πραγματική ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλά θολά γεγονότα για τα οποία παρά τις επανορθώσεις που επιχείρησαν μεταγενέστεροι ιστορικοί συγγραφείς παραμένουν θολά, π. χ. ο χρόνος και ο τόπος που άρχισε η Επανάσταση του 1821 . κ.λ.π. Ελάχιστα έχει μελετηθεί σε βάθος η ιστορία του θρυλικού ΗΡΩΑ της επανάστασης του 1821 Αθανασίου Διάκου. Τα ιστορικά κείμενα που αναφέρονται στη ζωή και τη δράση του Αθανασίου Διάκου «εκτός από λίγες εξαιρέσεις» δεν είναι αξιόπιστα, οι συγγραφείς αρκέστηκαν στην φαντασία τους, στα από στόματος ακούσματα, (φέρεται δια στόματος) ή (ως λέγουσιν) ή στην αντιγραφή ιστορημάτων που προηγήθηκαν χωρίς ν’ αναφέρουν τις πηγές πληροφόρησης που είναι απαραίτητο στοιχείο αξιοπιστίας. Για να γίνει αυθεντική απεικόνιση της ιστορίας όταν λείπουν οι πηγές είναι απαραίτητη η φαντασία του ιστορικού, όμως αυτή θα πρέπει να αποτυπώνεται με μέτρο και να μην υπεισέρχονται φανταστικά στοιχεία στη θέση των πραγματικών με αποτέλεσμα, λαθεμένες εκτιμήσεις και συμπεράσματα. Ένας άλλος παράγων που έχει υπεισέλθει στα ιστορικά έργα είναι και το εγώ του ιστορικού, γι’ αυτό η αντικειμενικότητα είναι πάντοτε σχετική και όχι απόλυτη. Σε λίγο συμπληρώνονται διακόσια χρόνια από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και το ελληνικό κράτος δεν κατάφερε να γράψει μέσω των ανωτάτων πνευματικών ιδρυμάτων του την πραγματική ιστορία απαλλαγμένη από διαστρεβλώσεις, παραχαράξεις, φανταστικά κατασκευάσματα και σοφιστείες που βρίθουν σε όλα σχεδόν τα ιστορικά συγγράμματα. Η έλλειψη της αληθινής ιστορίας, με αυστηρή τήρηση της αντικειμενικής καταγραφής των γεγονότων γίνεται αντικείμενο παραποίησής της από μεμονωμένα άτομα, ή μικρό-ομάδες που αποβλέπουν στο στενό τοπικό ιδιωτικό συμφέρον. Οι ομάδες αυτές που διαθέτουν άφθονα μέσα, οικονομικά, πολιτικά, Μ.Μ.Ε και πλειάδα βαρύγδουπων ονομάτων οι οποίοι με το κύρος που έχουν ερμηνεύουν κατά το δοκούν τις ασάφειες και τις παραλήψεις της ιστορίας. Αυτοί οι βαρύγδουποι «ιστορικοί» που επιστρατεύτηκαν από κύκλους που διαθέτουν άφθονα τεχνικά και υλικά μέσα έχοντας την κατάλληλη ενορχήστρωση αποπειρώνται κάθε τόσο με κατασκευασμένες πηγές-«δήθεν αναξιοποίητες ως τώρα αυθεντικές μαρτυρίες, ανέκδοτα έγγραφα, αρχεία, μελέτες κλπ» συνεπικουρούμενοι -δυστυχώς- από ιστορικούς συγγραφείς με αναμφισβήτητη (σε άλλα θέματα) ερευνητική ικανότητα, επιδίδονται στην παραχάραξη και παραποίηση της ιστορικής πραγματικότητας, χάρη στα μέσα που διαθέτουν ή επηρεάζουν κάνουν πλύση εγκεφάλου του μέσου πολίτη που δεν έχει ιστορική άποψη. Είναι αφελείς όσοι πιστεύουν ότι οι πηγές που κατασκεύασαν θ’ αντέξουν στην κριτική και στο χρόνο, πρέπει να γνωρίζουν ότι οι μυθοπλασίες και τα σοφίσματα δεν έχουν θέση στην αληθινή ιστορία, ο λαός λέει ότι ….για να ειπεί κάποιος ένα ψέμα χρειάζονται άλλα δέκα για να το σκεπάσει… Η κατ’ επιταγή συγγραφή της ιστορίας (λέγε Παπαχρήστου) όσο κι αν είχε την προστασία κύκλων της Ακαδημίας και υψηλά ιστάμενων, Μουσουνιτσιωτών κρατικών λειτουργών αποκαλύφθηκε. Υπάρχουν νοήμονες άνθρωποι που να πιστεύουν ότι ένα κατάπτυστο κείμενο που προβλήθηκε και προβάλετε χωρίς ντροπή, με κάθε μέσω, μπορεί να πείσει κανένα; ιδιαίτερα τον αποδέκτη που έχει προσωπική γνώση των γεγονότων; Πρέπει επIτέλους να καταλάβουν ότι με Μακιαβελικές μεθόδους όπως: (Όλα τα μέσα, ηθικά ή ανήθικα είναι επιτρεπτά προκειμένου να επιτύχουν το σκοπό τους και δεν πρόκειται να κάνουν συζήτηση). Ήρθε η ώρα ν’ αποκαλυφθεί η αλήθεια και να εντοπισθούν τα αμφιλεγόμενα σημεία και τα μυθεύματα που δίνουν τη δυνατότητα στους παραχαράκτες να δουλεύουν στο σκοτάδι κάνοντας το μαύρο άσπρο. Πρέπει επIτέλους να δημοσιευθεί μια εμπεριστατωμένη μελέτη στην οποία, με ακαταμάχητη επιχειρηματολογία θα γραφτεί η αληθινή ιστορία του Δάφνοστεφανομένου πρωτομάρτυρα του 21 ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ. Στις σελίδες που ακολουθούν θα παραθέσουμε και θα σχολιάσουμε όλα τα ιστορικά στοιχεία πραγματικά και επίπλαστα που αφορούν όλες τις φάσεις της ζωής του ήρωα. Φρονώ ότι αν τα στοιχεία που παραθέτω μελετηθούν από καλόπιστους ιστορικούς και ιστοριοδίφες θα εξαλειφθεί η λεγόμενη ιστορική διχογνωμία.

Ως εθνικός ήρωας ο Διάκος ανήκει στο πανελλήνιο και πατρίδα του είναι κάθε τόπος και κάθε γωνιά της Ελλάδας που αισθάνεται το εθνικό χρέος να τιμήσει τη μνήμη του. Η καταγωγή του είναι από την Άνω Μουσουνίτσα. Γενέτειρα όμως, σύμφωνα με την ζώσα τότε παράδοση και τις ατράνταχτες γραπτές ιστορικές μαρτυρίες που υπάρχουν ως σήμερα, είναι η Αρτοτίνα Φωκίδας.

(Η αφεντιά σας αγαθοί αναγνώστες, σας περικαλώ αν θέλετε να μάθετε την αλήθεια, ρευνήστε όλα αυτά που θα ιδήτε, αν είναι αλήθεια ή ψέματα. Ένα σας περικαλώ όλους τους αξιοτίμους αναγνώστες δεν έχετε το δικαίωμα να φέρετε καμιά κρίση ούτε υπέρ ούτε κατά, αν δεν το διαβάσετε όλο.) ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ.

ΜΕΡΟΣ Α

ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΤΟΤΙΝΩΝ

ΤΟ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΙ Η ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΥ.

Η πρώτη εξακριβωμένη μελέτη περί του βίου του Διάκου, στηριγμένη στο πολύτιμο υλικό, το οποίο φρόντισε και συγκέντρωσε ύστερα από επιτόπια έρευνα ο καθηγητής της ιστορίας Γεώργιος Κρέμος, ο οποίος διέσωσε μαρτυρίες, περιγραφές γεγονότων ικανές να φωτίσουν και να επανορθώσουν πολλές αντιγνωμίες που είχαν δημοσιευθεί από τους πρώτους ιστοριογράφους της Ελληνικής Επανάστασης. Ο ακάματος ιστορικός ερευνητής θέλοντας να εξακριβώσει την αλήθεια περί του τόπου και χρόνου γεννήσεως και της δράσης του Αθ Διάκου επισκέφθηκε τη Λαμία, τη Λειβαδιά, την Άνω Μουσουνίτσα και την Αρτοτίνα το 1876, πρόφθασε ζωντανούς ακόμα συμπολεμιστές και συγγενείς του Διάκου οι οποίοι τον πληροφόρησαν: (όπως ο ίδιος γράφει) 

 (ΠΡΟΕΚΘΕΣΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΝΔΡΙΑΝΤΑ ΤΟΥ ΑΘΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ 1891 σελ 6) (…) Το 1876 ο Κρέμος είχε πρωτοστατήσει για την ανέγερση κενοταφίου (στον τόπο που μαρτύρησε ο Διάκος) και την ανεύρεση απογόνου του ήρωα και μετονομασία του σε ΔΙAΚΟ για την διαιώνιση του ονόματος στο τόπο που γεννήθηκε (…) «Τούτων δε γενομένων, απεφασίσθη συγχρόνως υπό των τας επιτροπείας αποτελούντων, όπως αναζητηθή και, εάν ανευρεθή, προσκληθή εις Αθήνας απόγονος τις του Αθανασίου Διάκου. Ανευρεθείς δε και μετ’ αναντιλέκτους της γνησιότητας αυτού μαρτυρίας προσκληθείς εις Αθήνας και ελθών συν τω πατρί ετέθη υπό την προστασίαν ημών ο μικρός ανεψιός του Διάκου Κώστας Κούστας υιός του Ιωάννου Κούστα υιού της αδελφής του ήρωος. Τον νέον Κώσταν άγωντα το δέκατον τέταρτον έτος μετωνομάσαμεν αθρόοι προς διάσωσιν του ηρωϊκού ονόματος Κώσταν Διάκον»(…) 

Το 1883 ο Κρέμος δημοσίευσε στο περιοδικό “AΠΟΛΛΩΝ” αριθ 1 σελ 9 -10 τα ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΕΠΑΝΟΡΘΩΜΑΤΑ, παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσματα:(…)Εάν τις μελετήσει την ιστορίαν του Διάκου ότι η μεν γενεαλογία αυτού είναι άγνωστος ή πλαστή ο δε χρόνος της γεννήσεως πάντως αόριστος ως τιθέμενος από του 1780-1790 και ταύτα ενώ πολυάριθμος αυτού συγγενείς επιζώσιν ,ο δε προς αδελφής ανεψιός αυτού έλαβε ταλαίπωρον γήρας ως φύλαξ εν τω Μετσοβείω Πολυτεχνείω παρά τούτου δε και παρ’ άλλων οίον του Αθανασίου Ζαρονίκου μανθάνει τις ταύτα. Τω 1760 εκ της Άνω Μουσουνίτσης κατ’ ήλθεν εις Αρτοτίνα Γεώργιος τις νεανίσκος ορφανός μητρός τε και πατρός και πενέστατος. Τούτον υιοθέτησεν ο θείος αυτού Αθανάσιος Γραμματικός εξ ου ως υιοθετηθείς ωνομάσθη Γεώργιος Ψυχογιός. Ο Γεώργιος Ψυχογιός έλαβε σύζυγον την Χρυσούλαν εξ ων εγεννήθησαν (5) πέντε τέκνα(…)» 

Στη συνέχεια ο Κρέμος δημοσίευσε για πρώτη φορά τα ονόματα, τα επώνυμα και τους τόπους διαμονής όλων των μέχρι τότε απογόνων του ήρωα. Για την υιοθεσία του Κώστα Μασαβέτα γράφει: «(…)Το δε τέταρτον ο Κων/νος Μασαβέτας επονωμασθείς εκ του θετού αυτού πατρός εγέννησεν 2 υιούς οίτινες ωνομάσθησαν 1) Γεώργιος 2) Δήμος(…)» Και συνεχίζει ο ακάματος ιστορικός με την διήγηση του ανιψιού του Διάκου Ιωάννη Κούστα, για την ηλικία του ήρωα(…) «(…)Ο Ιωάννης Κούστας ο νύν εν τω Πολυτεχνείο φύλαξ ων ως έρηται το ένατον τέκνον της Σοφίας αδελφής του Αθανασίου εγεννήθη τω 1813 ότε η μήτηρ αυτού δηλαδή η Σοφία ήτο 42 ετών. Η Σοφία άρα εγεννήθη τω 1771. Αλλά ο αδελφός αυτής Αθανάσιος Διάκος ήτο δέκα (10) έτη νεότερος άρα εγεννήθη τω 1781(…)» Σε άλλη σελίδα της πραγματείας του ο Κρέμος επαναλαμβάνει: «(…)Ο Αθανάσιος Διάκος εκ πατρός Γεωργίου Ψυχογιού εκ της Άνω Μουσουνίτσης και μητρός Χρυσούλας εγεννήθη εν Αρτοτίνη τω 1781(…)» Η πιο πάνω μαρτυρία του Ιωάννη Κούστα διαψεύδει την πληροφορία που έδωσε στον Φόρτη ο συναγωνιστής του ήρωα Βασίλης Μπούσγος, ότι ο Διάκος γεννήθηκε το 1788, (διάφορα μυθολογήματα ταυτίζουν το Διάκο με τον Ιουλιανό τον παραβάτη τον Ιησού Χριστό και το Μέγα Αλέξανδρο που στο τέλος της ζωής τους ήταν 33 χρονών). Σε άλλο δημοσίευμα ο Κρέμος γράφει: «(…)Oυδαμού της Μουσουνίτσης άκουσε ότι ο Διάκος γεννήθηκε εκεί(…)», ενώ στην Αρτοτίνα όχι μόνο επιβεβαίωσε τις πληροφορίες ότι ο Διάκος είναι γέννημα της Αρτοτίνας αλλά και το αρχείο του Ήρωα παρέλαβε από τον παπά Βασίλη Κούστα ανιψιό του Διάκου γιό της αδελφής του Σοφίας, ο οποίος ανήλικος τότε, ήταν μαζί του στη Λιβαδειά και μετά το φοβερό θάνατο του Διάκου παράλαβε το αρχείο και πήγε στο χωριό τους την Αρτοτίνα. 

Τα στοιχεία που αναφέρει ο Κρέμος επιβεβαιώνονται στο πιστοποιητικό του Δημάρχου Κροκυλείου το οποίο καταχωρείται στα επόμενα. Το αρχείο του Διάκου ο Κρέμος το παρέδωσε στην Αρχαιολογική Εταιρεία, Ένας άλλος ακάματος ερευνητής ο Ανδρέας Καρκαβίτσας με επιτόπια έρευνα εντόπισε πολλά μυθεύματα που είχαν δημοσιευθεί και αφορούσαν όλες τις φάσεις της ζωής και της δράσης του ήρωα, τα αποτελέσματα της έρευνάς του ο Καρκαβίτσας τα δημοσίευσε στο περιοδικό «Εστία» τόμος ΚΕ’ 1888 σελ 283. Παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσματα: «(…)Απεδείχθη ότι μόνο η κατά τόπους έρευνα, η ακριβής αναγραφή των γεγονότων μέχρι των ελαχίστων λεπτομερειών, η παράστασης των προσώπων, μέχρι και των μικροτέρων ακόμη και αυτών των τοποθεσιών ει δυνατόν η περιγραφή, θα είναι η κατάλληλος και αψευδής ύλη, επί της οποίας θα δύναται τις να βασισθεί.»

Σε άλλο σημείο της πραγματείας του Καρκαβίτσα διαβάζουμε: «Οπόσον δε διαφέρει η τοπική έρευνα από της εξ ακουσμάτων αβεβαίων και ατάκτων διηγήσεων αποδεικνύεται πασιφανώς ήδη. Από της ενάρξεως της επαναστάσεως και του μαρτυρικού τέλους του Διάκου παρήλθον μέχρι σήμερον εξήκοντα και πλέον έτη και καθ’ όλον αυτό το διάστημα πολλοί έγραψαν και εβιογράφησαν τον άνδρα. Παρ’ όλων δε αναφέρεται ως αιτία της αλλαγής του βίου του, από ταπεινού διακόνου εις κλέφτην, αί ασελγείς ορέξεις Τούρκου τινός αγά. Τούτο όμως αμφισβητείται αλλά τελείως αγνοείται παρά των κατοίκων της Αρτοτίνης, της αληθινής πατρίδος του Διάκου, γερόντων και νεοτέρων(…)» Με την επιτόπια έρευνά του ο Καρκαβίτσας αποδείχνει ότι, αιτία αλλαγής του βίου του Διάκου δεν ήταν ο φόνος του Φερχάτ Βέη, αν είχε συμβεί αυτό το φονικό οι τούρκοι θα είχαν διαλύσει το Μοναστήρι. Ο Κρέμος και ο Καρκαβίτσας δεν αναφέρουν ότι το επώνυμο του Διάκου ήταν Μασαβέτας. Mόνο ο αδελφός του «(…)Κωνσταντίνος Μασαβέτας επονομασθείς εκ του θετού αυτού πατρός(…)» η λέξη «ΕΠΟΝΟΜΑΣΘΕΙΣ» τα λέει όλα και δε χρειάζεται κανένα σχόλιο. Μετά την δημοσίευση των παραπάνω ερευνών οι οποίες έβαζαν τέλος στα μυθεύματα, άρχισαν δράση τα χαλκεία, και «επιστρατεύθηκε» ο πρώτος «βαρύγδουπος» ιστορικός, ήταν ο ιστοριοδίφης-Αθηναιωγράφος Δ. Γρ. Καμπούρογλου στον οποίο «ο Μουσουνιτσιώτης» Γ. Σ. Κόλιας έδωσε αντίγραφο πιστοποιητικού, – αναφορά της Στάμως Κ. Μασαβέτα. Ο Καμπούρογλου που ήταν κορυφαίος αρθρογράφος εφημερίδων και περιοδικών δημοσίευσε χωρίς άλλη σκέψη και αιτιολόγηση στην εφημερίδα «Το Άστυ» (20-21 Νοεμβρίου 1892) το εφεύρημά του που ακολουθεί

« Κύριε διευθυντά του Άστεως»

Το οικογενειακόν όνομα του Θανάση Διάκου αγνοείται. Τούτο ανακοινώ σήμερον εξ επισήμου εγγράφου αποσταλέντος μοι εν αντιγράφω υπό του αρχειοφύλακος του υπουργείου των Οικονομικών κ.Γ.Σ. Κόλια, αξιεπαίνως μετά του υπ’ αυτόν υπαλλήλου καταγινομένου είς τακτοποίησην του χαώδους τούτου αρχείου. Ο Αθανάσιος Διάκος ονομάζετο Θανάσης Μασαβέτας.

Έρρωσθε Δ.Γρ. Κ.

Στον Καμπούρογλου απάντησε (με στοιχεία που «υποτίθεται» ότι αγνοούσε ο Καμπούρογλου) ο ιστοριοδίφης Γιάννης Βλαχογιάννης ο οποίος μεταξύ άλλων γράφει; «(…)το επώνυμον του Ήρωος της Αλαμάνας εξακολουθεί να παραμένει άγνωστον εκ δε του ότι ο αδελφός αυτού ωνομάζετο Μασαβέτας δεν έπεται ότι και το του Διάκου ήτο το επώνυμον. Αυτό δε το όνομα Μασαβέτας, ως όνομα του αδελφού του Διάκου του μετ’ αυτού συν αποθανόντος δεν γίνεται τώρα πρώτον γνωστόν δια του νεωστί δημοσιευθέντος εγγράφου διότι περί της οικογενείας του Διάκου έγραψε πλείστα ο κ, Γ. Κρέμος εις τον (Απόλλωνα αριθ., 1) και ο Βαλαωρίτης εις τον πρόλογον του φερώνυμου ποιήματός του, κατά μεν τον Βαλαωρίτην ο αδελφός του Διάκου Μήτρος Μασσαβέτας, ονομαζόμενος ήτο θετός υιός του Ιωάννου Μασσαβέτα του οποίου το επώνυμο προσέλαβε, κατά δε τον κ. Γ.Κρέμον ονομάζετο όντος Κωνσταντίνος όπερ και το ορθόν ως εξάγεται εκ της δημοσιευθείσης αναφοράς της χήρας Κωνσταντίνου Μασαβέτα, ήτο θετός υιός του Μήτρου Μασαβέτα(…)». Από την απαντητική επιστολή του Βλαχογιάννη διαπιστώνουμε ότι, ο Καμπούρογλου με την ατεκμηρίωτη επιστολή του δεν φωτίζει την ιστορία, αλλά, με το κύρος του ονόματός του έθεσε πρώτος σε ενέργεια (όπως θα δούμε στο επόμενο κεφάλαιο) τον μηχανισμό πλαστογράφησης της ιστορίας του Αθ. Διάκου.

Τις πρώτες αναξιοποίητες και άγνωστες σε όλους τους ιστοριογράφους επίσημες γραπτές πηγές που εντοπίσαμε σε διάφορα αρχεία κατά την τριαντάχρονη έρευνά μας, τις παραθέτω χρονολογικά:

(1) To 1853 κυκλοφόρησε το τρίτομο έργο του Ιάκωβου Ρ. Ραγκαβή «ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ» ΗΤΟΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ,ΙΣΤΟΡΙΚΗ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΚΑΙ ΝΕΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.1853.

Στη σελίδα 576 του πρώτου τόμου γράφει: Υποσημείωση (1) Η Αρτοτίνα ην πατρίς του περιφήμου ήρωος Διάκου (Αθανασίου), ος υψώσας πρώτος την σημαίαν της επαναστάσεως τη 28 Μαρτίου 1821 και αριστεύσας κατά την Λιβαδιάν και αλλαχού, εμαρτύρησε συλληφθίς και ανασκολοπισθείς εις Λαμίαν υπό του Ομέρ Βριόνου. Στην ίδια σελίδα ο συγγραφέας καταχωρεί και ακριβή στατιστικά στοιχεία για το κάθε χωριό χωριστά, όπως, πληθυσμό οικογενειών και κατοίκων, παραγόμενα προϊόντα, ποτάμια, ρέματα, αποστάσεις (σε ώρες) από την έδρα του δήμου κ. α. Αυτά τα αδιάψευστα επίσημα στοιχεία που καταχώρησε ο Ραγκαβής είναι βέβαιο ότι, δόθηκαν σ’ αυτόν από τις επίσημες αρχές του κάθε χωριού και από τους εν ζωή συγχρόνους του Διάκου χωριανούς, επομένως η πληροφορία που γράφτηκε σε ανύποπτο χρόνο ότι ιδιαίτερη πατρίδα του Διάκου είναι η Αρτοτίνα δεν επιδέχεται καμιά αμφισβήτηση, πρέπει να σημειωθεί ότι στη σελίδα 563 του ιδίου τόμου στην οποία καταχωρούνται σχετικά στοιχεία για την Άνω Μουσουνίτσα και τα άλλα χωριά της Παρνασσίδας ο συγγραφέας δεν γράφει τίποτα περί Διάκου.

(2) Στη «ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΑΣΜΑΤΩΝ» Παλαιών και Νέων του Αθ. ΙΑΤΡΙΔΗ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ 1859 (φωτοτυπική επανέκδοση «ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ»)

Εντόπισα στη σελ. 29, ένα τραγούδι που αναφέρεται στο χτίσιμο του γεφυριού στην Ελλάδα, σ.σ (Ελλάδα ονομαζόταν επί Φραγκοκρατίας ο Σπερχειός ποταμός) το τραγούδι (παρεμφερές με το της Άρτας το γεφύρι) που παραθέτει ο Ιατρίδης αναφέρεται στην γέφυρα της Αλαμάνας. Ο Ιατρίδης συνοδεύει όλα σχεδόν τα τραγούδια της Συλλογής του με υποσημειώσεις στις οποίες δίνει ιστορικές εξηγήσεις για γεγονότα και πρόσωπα των τραγουδιών, τοπωνυμικές πληροφορίες, γλωσσικές ερμηνείες και άλλα στοιχεία χρήσιμα για τον ερευνητή. «σ.σ Τα τραγούδια της Συλλογής του Ιατρίδη ξεχωρίζουν, είναι καταχωρημένα ακριβώς όπως βγήκαν από το στόμα των λαϊκών τραγουδιστάδων και δεν περιλαμβάνονται σε καμία άλλη συλλογή». Ο Ιατρίδης παντρεύτηκε και έζησε (πάνω από είκοσι χρόνια) στην Αράχοβα του Παρνασσού που ήταν το ορμητήριο για τη συλλογή των τραγουδιών του.(Καταχωρίζω το σχετικό με το θέμα μέρος της ιστορικής υποσημείωσης της σελίδας 29, (σ.σ. διατηρείται η ορθογραφία και ο τρόπος έκφρασης των κειμένων, αποσπάσματα των οποίων παραθέτουμε.) «(…)Επί της γεφύρας ταύτης κειμένης πλησίον των Θερμοπυλών αρκτικώς, συνεκροτήθη μάχη κερτερά κατά το 1821 Απριλίου 22, μεταξύ Ελλήνων και Μουσουλμάνων, ένθα ο ήρως Αθανάσιος Διάκος πολεμήσας ανδρικότατα, και περικυκλωθείς υπό πληθύος βαρβάρων εζωγρήθη, απαχθείς δ’ εν Λαμία και ανικούστους βασάνους υποστάς εφονέυθη τέλος δια πασάλου, και τοί μεσητεύσας υπέρ αυτού ο του Ζητουνίου ( Λαμία) τότε ηγεμών Χαλήλ-μπέης προς τους εκεί σατράπας του Σουλτάνου. Αυθημερόν δε έπεσεν γενναίως μαχόμενος αυτόθι και ο αδελφός αυτού ων η πατρίς ην το εν Δωρίδι χωρίον Αρτωτίνα(…)» Η ανωτέρω περιληπτική εξιστόρηση αποδείχνει ότι ο Ιατρίδης ήταν σωστά ενημερωμένος και με σαφήνεια αναφέρει ότι ιδιαίτερη πατρίδα του Διάκου και του αδελφού του είναι η Αρτοτίνα.

(3) ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΟΜΑΘΩΝ

Μια ακόμα ιστορική πηγή που ηθελημένα ή αθέλητα αγνοούν οι ιστοριογράφοι είναι το με χρονολογία 18-12-1858 άρθρο του Ηπειρώτη εκπαιδευτικού Φώτη Παπαδόπουλου που υπηρετούσε στην Αρτοτίνα. Ο Παπαδόπουλος εκτελώντας διαταγή του Υπουργείου Παιδείας προς όλους τους εκπαιδευτικούς της χώρας, συνέταξε εργασία με τον τίτλο «Περί καταγωγής και διαλέκτου των κατοίκων της κώμης Αρτοτίνας Δωρίδος». Η εργασία αυτή του Παπαδόπουλου δημοσιεύτηκε δέκα χρόνια αργότερα 1868 στην «Εφημερίδα των Φιλομαθών» και αναδημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ τον Ιούλιο του 2005, περιλαμβάνει στοιχεία δημογραφικά, στατιστικά, λαογραφικά και τα ειδικά χαρακτηριστικά των κατοίκων. (Καταχωρίζω τη σχετική παράγραφο) «(…)Εξ όλων των περιοικούντων οι ενταύθα προπάντων Αρτοτινοί είναι γενικώς αριμάνιοι, ανδρείοι και φιλέκδικοι. Όθεν εν καιρώ πολέμου περί ου πάλλει η καρδία των, ανίστανται άπαντες νέοι και γέροντες ανεξαιρέτως εις τα όπλα και εις κίνησιν. Διό και κατά τον υπέρ ανεξαρτησίας αγώνα διέπρεψαν πολλοί εκ των ενταύθα οίων ο αείμνηστος Διάκος, ο Καλτσάς, ο Σαφάκας κ.λ.π. Εν καιρώ δε ειρήνης ούτοι επανέρχονται εις τας ως είρηται, κυριωτέρας εργασίας των, εξαιρουμένων των εν ενεργεία στρατιωτικών(…)» Στο επίσημο έγγραφό του ο Παπαδόπουλος σαν δάσκαλος που ήταν, αποτύπωσε σε ανύποπτο χρόνο τις πληροφορίες που άκουσε από Αρτοτινούς συγγενείς και συνομήλικους του Διάκου. Να σημειωθεί ότι τότε ζούσαν πολλοί αγωνιστές της Επανάστασης του 21 μεταξύ των οποίων ο βουλευτής Δωρίδας και μετ’ έπειτα συνταγματάρχης Γιάννης Σαφάκας που πολέμησε για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας. Επομένως η φράση που αναφέρει ότι ο Διάκος,ο Καλτσάς, ο Σαφάκας κ.λ.π. ήταν δημότες της Αρτοτίνας , δεν επιδέχεται άλλη ερμηνεία.

(4) ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΠΛΗΣΙΕΣΤΕΡΩΝ ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΤΟΥ ΑΘ. ΔΙΑΚΟΥ

Το πιο επίσημο έγγραφο που αποδείχνει ότι ο Διάκος γεννήθηκε στην Αρτοτίνα είναι το πιστοποιητικό του Δημάρχου Κροκυλείου Αναγν. Κόταρη που εκδόθηκε στις 10 Ιανουαρίου 1865 ύστερα από αίτηση συγγενών του Διάκου (των παπά Βασίλη Κούστα και Αποστόλη Κούστα) προκειμένου να κατατεθεί στην εξεταστική επιτροπή αγωνιστών κατά τον υπέρ Ανεξαρτησίας αγώνα εκδουλεύσεων και θυσιών που είχε συσταθεί με το Β.Δ. στις 31- 12- 1864 (Το πιστοποιητικό είναι κατατεθειμένο με τον αριθμό 687 στο τμήμα χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης).

Βασίλειον της Ελλάδος

Ο Δήμαρχος Κροκυλείου

Πιστοποιεί ότι

Πλησιέστεροι και ζώντες συγγενείς του υπέρ πατρίδος τεθνεώντος και εν τω ιερό Αγώνι πεσόντος οπλαρχηγού Διάκου είναι οι εξής:

1) Παπαβασίλειος Κούστας, κάτοικος Αρτοτίνης ανεψιός επ αδελφή ονόματι Σοφίας, μη επιζώσης.

2) Ιωάννης Κούστας , ομοίως

3)Γκόλφω σύζυγος Δημητρίου Τσόλη, κάτοικος (…)

4) Φέγγω σύζυγος Αθανασίου Ζαρονίκου κάτοικος Αρτοτίνης.

5) Αικατερίνη σύζυγος Δημητρίου Κολοβού, κάτοικος Αρτοτινης

6) Ζωίτσα χήρα Δημ. Τζουβελέκου, κάτοικος Κολοκυθιάς Υπάτης, ανεψιάς εκ της ιδίας αδελφής.

7) Κωνσταντίνος, Γεώργιος, Νικόλαος Αντώνιος, και Αικατερίνη χήρα Παπαδημητρίου κάτοικοι Αρτοτίνης, τέκνα του αποβιώσαντος Αποστόλου Κούστα, ανεψιού του ποτέ Διάκου επ αδελφή.

8) Γκόλφω σύζυγος Ιωάννου Ράϊκου, κάτοικος Αρτοτίνης ανεψιά εξ ανεψιάς αυτού, ήτοι εγγονή της αδελφής του Σοφίας.

9) Δήμος Μασαβέτας, κάτοικος Άνω Μουσουνίτσας της Παρνασίδος, ανεψιός επ αδελφώ ονόματι Κώστας Μασαβέτας,φονευθέντος εις την ιδίαν μάχην.

10) Θεοδώρα χήρα Γεωργίου Κελεστόπουλου, ανεψιά, ήτοι θυγάτηρ του ποτέ Μασαβέτα, κάτοικος Άνω Μουσουνίτσας της Παρνασίδος.

11) Προσέτι δύο τέκνα του αποθανόντος Γούλα Κωνσταντίνου Μασαβέτα, ήτοι του ρηθέντος αδελφού του των οποίων τα ονόματα δεν μας είναι ακριβώς γνωστά.

12) Κρουστάλλω χήρα Δρόσου Μάλου, κάτοικος Μαυρολιθαρίου της Παρνασίδος , Αικατερίνη χήρα Παναγή Βλάχου, κάτοικος Αρτοτίνης του Δήμου μας, Βλάχα χήρα Καραδήμα, κάτοικος Τριβιδίου, τέκνα επ’ αδελφή του Διάκου, ονόματι Καλομοίρας μη επιζώσης.

13) Αικατερίνη σύζυγος Κ. Ρουφαγάλα, κάτοικος Αρτοτίνης, Κυρούλα χήρα Ιωάννου Ζάβαλη, κάτοικος επίσης, Ευφροσύνη σύζυγος Ιωαν. Δ. Τσιτσή κάτοικος επίσης, Ιωάννης και Γεώργιος Σταμάτης και Καλομοίρα Γεωργ. Σταμάτη, κάτοικοι επίσης της αδελφής του Καλομοίρας.

Εν Πενταγιοίς τη 10 Ιανουαρίου 1865

Ο Δήμαρχος Γ. Αναγ. Κώταρης

Το πιστοποιητικό περιλαμβάνει όλους τους επιζώντες τότε πλησιέστερους συγγενείς του ήρωα. Αν αξιολογήσουμε νομικά το έγγραφο αυτό διαπιστώνουμε ότι αρμόδια δημόσια υπηρεσία έκδοσης πιστοποιητικού ΕΓΓΥΤΕΡΩΝ ΣΥΓΓΕΝΩΝ είναι μόνο η δημοτική αρχή του τόπου γέννησης ή διαμονής, (αν είχε γίνει μεταδημότευση, επί Τουρκοκρατίας ήταν αδιανόητη) του εκλειπώντα. Απ’ αυτό και μόνο το επίσημο έγγραφο στοιχείο αποδείχνεται ότι ο Διάκος είχε γεννηθεί στην Αρτοτίνα και ήταν δημότης του δήμου Κροκυλείου στον οποίο ανήκε τότε η Αρτοτίνα. Παραθέτω το νόμο που ίσχυε τότε και ισχύει και σήμερα.

ΠΕΡΙΚΛΗ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ. “ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΔΟΙΗΚΗΣΙΣ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ” 1843 σελ 127. «Γεννάται τις δημότης ή γίνεται εξ ιδίας του υστερινής πράξεως. Η γέννησης δίδει την ιδιότητα του δημότου και τα μεν γνήσια τέκνα ως μέλη του Δήμου του οποίου ο πατήρ είναι ή ήτον δημότης διότι δεν υποτίθεται η θέλησις της μεταβολής(…)» Ο νομοθέτης διευκρινίζει, όταν δεν υπάρχει ληξιαρχική πράξη γέννησης το νεογέννητο γίνεται δημότης του Δήμου του οποίου ο πατέρας είναι ή ήταν δημότης. Αν ο Γεώργιος Ψυχογιός (πατέρας του Διάκου) δεν ήταν κάτοικος Αρτοτίνας και ο Διάκος είχε γεννηθεί στην Άνω Μουσουνίτσα το πιστοποιητικό πλησιέστερων συγγενών θα το είχε εκδώσει ο Δήμος Κυτινίων στον οποίο ανήκε η Άνω Μουσουνίτσα.

Οι προαναφερόμενες έξη μαρτυρίες, καταχωρημένες σε επίσημα έντυπα, γραμμένες σε ανύποπτο χρόνο και από άτομα μη Αρτοτινά, φανερώνουν με σαφήνεια την ιστορική πραγματικότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι την αντίστοιχη χρονική περίοδο δεν εντοπίσαμε κανένα γραπτό ή προφορικό στοιχείο με αντίθετη άποψη.

(5) Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΑΝΔΡΟΣ ΤΗΣ ΑΔΕΡΦΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΥ, ΣΟΦΙΑΣ.

Ένα ακόμα στοιχείο που δεν ερευνήθηκε και δεν αναφέρεται σχεδόν από κανένα βιογράφο του Διάκου είναι: Ο Κώστας Κούστας που παντρεύτηκε την αδελφή του Διάκου Σοφία, ήταν δημότης του χωριού Μικρή Παλούκοβα της Ναυπακτίας, (βλέπε “ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ” 1932) αν η Σοφία είχε γεννηθεί και κατοικούσε στη Μουσουνίτσα πως βρέθηκαν στην Αρτοτίνα;

Μέχρι το 1938 οι Μουσουνιτσιώτες και όλοι οι Παρνασσιδείς αναγνώριζαν την Αρτοτίνα σαν γενέτειρα του Διάκου, η πλαστογράφηση της ιστορίας, όπως θα δούμε στη συνέχεια αρχίζει με τον Γενικό Αρχίατρο Γ. Ζαραλή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η παρουσία του προέδρου του Συνδέσμου Παρνασσιδέων Δ. Ε. Τσιπούρα στις εκδηλώσεις εορτασμού της εκατονταετηρίδας της Επανάστασης του 1821 που πραγματοποιήθηκαν το 1930 στην Αλαμάνα και στην Αρτοτινα. Παραθέτω απόσπασμα από το Ημερολόγιο “Η ΑΔΕΛΦΟΣΥΝΗ”.1931. O Σύνδεσμος των εν Αθήναις και Πειραιεί Παρνασσιδέων κατόπιν προσκλήσεως της Επιτροπής επί των εορτών της Εκατονταετηρίδος της Εθνικής ημών Παλιγγενεσίας παρέστη δια μελών του εντολή του Διοικητικού Συμβουλίου εις τα αποκαλυπτήρια των προτομών του Διάκου παρά την γέφυραν της Αλαμάνας τόπον της ιστορικής μάχης, ως και εν τη γενετείρα του ήρωος Αρτοτίνη. Ο Δημ. Τσιπούρας ήταν καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλλών Τεχνών του Πολυτεχνείου, έγραψε και απάγγειλε δύο εμπνευσμένα ειδικά για τις εκδηλώσεις αυτές ποιήματα.

ΜΕΡΟΣ Β

ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΜΟΥΣΟΥΝΙΤΣΙΩΤΩΝ

1) ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ»

Ως το 1937 είχαν εκδοθεί διάφορες για το Διάκο μονογραφίες και άλλα λογοτεχνήματα, των οποίων οι συγγραφείς ταυτίζονταν με τις απόψεις της μιας ή της άλλης πλευράς. Το 1938 με αφορμή την υποβολή από την Ιστορική Αρτοτίνα αίτησης για χάραξη και διάνοιξη αμαξιτού δρόμου, άρχισε δια των στηλών της εφημερίδας “ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ” «ισχυρός δι’ αντιζηλίας αγών» μεταξύ των δυο Κοινοτήτων, Αρτοτίνας και Άνω Μουσουνίτσας, επιστολές και των δύο πλευρών που δημοσιεύτηκαν επί τέσσερες μήνες σε αρκετά φύλλα του “ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗ” δεν ικανοποίησαν την επιθυμία των Μουσουνιτσιτών, οι οποίοι προσπάθησαν να νοθεύσουν την ιστορία διεκδικώντας τη γενέτειρα του Διάκου, η προσπάθειά τους έπεσε στο κενό, μη έχοντας άλλα ιστορικά επιχειρήματα για να στηρίξουν ανάλογο με την Αρτοτίνα αίτημα για διάνοιξη αμαξιτού δρόμου, κατέφυγαν στα μεγάλα μέσα. Ο πρώην πρόεδρος της (είχε παραιτηθεί λόγω ασυμβίβαστου) Αδελφότητας Μουσουνιτσιωτών Γεώργιος Ζαραλής ( βλέπε Αθανασίου Ευστ. Παπαγεωργίου “ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ” σελ. 341) ανώτατος γενικός αρχίατρος της Κυβέρνησης Μεταξά. «Απευθύνθηκε με έγγραφό του προς την Ακαδημία Αθηνών για να μελετηθεί και να διευκρινισθεί οριστικά η γενέτειρα του ήρωα Αθανασίου Διάκου». Σε επιστολή του Ζαραλη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ 11 Φεβρουαρίου 1939 μεταξύ άλλων γράφει: (…) διότι ιστορικά γεγονότα διαστρευλούνται καταφόρως, δια τα οποία την τελευταίαν λέξην θα εκφέρουσιν οι αρμόδιοι εις ους ανετέθει ανάλογον ερώτημα. Ύστερα από αυτό η Ακαδημία Αθηνών αποφάσισε ν’ ασχοληθεί με το θέμα και απάντησε: «…Μετ’ ου πολύ θα δημοσιευθεί καλή μελέτη που θ’ αποδώσει τα ιστορικά δίκαια όπου δεί…» Την απάντηση αυτή της Ακαδημίας οι Μουσουνιτσιώτες την «εξέλαβαν» σαν εντολή και την αξιοποίησαν με δόλιο τρόπο και με ανάρμοστη συμπεριφορά στην Ιστορία και στη μνήμη του ήρωα, ανάθεσαν στον τελειόφοιτο της φιλοσοφικής Κων/νο Παπαχρήστο να «εκπονήσει μελέτη» που να αποδίδει τα ιστορικά δίκαια (όχι όπου δεί) αλλά στη τότε Άνω Μουσουνίτσα. Τον Μάιο του 1939 ο Γενικός Γραμματέας του Δ.Σ. της Αδελφότητας Μουσουνιτσιωτών Π. Ροβάκης συνόδευσε (βλέπε ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ σελ. 342 παρ. Β) τον Παπαχρήστο «τον οποίο αποκαλούν εντολοδόχο της Ακαδημίας» στην Μουσουνίτσα και στην Αρτοτίνα για να συντάξει την μελέτη του. (σ.σ. Ο Παπαχρήστος φιλοξενήθηκε δύο μέρες στην Αρτοτίνα ζήτησε από το γιατρό Κώστα Διάκο σχετικές πληροφορίες και τον διαβεβαίωσε ότι η Αρτοτίνα θα δικαιωθεί). Ο Παπαχρήστος σύνταξε σε χρόνο ρεκόρ την υποβολιμαία «μελέτη» και την παρέδωσε στον πρόεδρο της Ακαδημίας. 

Τον ίδιο χρόνο στην επίσημη συνεδρίαση τη 15η Ιουνίου 1939 της Ακαδημίας Αθηνών, ο πρόεδρός της Αντ. Κεραμόπουλος ανακοίνωσε την κατά παραγγελία των Μουσουνιτσιωτών μελέτη του Παπαχρήστου, στη συνεδρίαση προσκλήθηκαν και παραβρέθηκαν όλα τα μέλη του Δ.Σ της Αδελφότητας Μουσουνιτσιωτών η οποία έσπευσε και χρηματοδότησε ανάτυπο από την καταχωρημένη στα πρακτικά του Ιδρύματος μελέτη, την οποία αποκαλεί απόφαση της Ακαδημίας και την αναδημοσιεύει παντού με τον παραπλανητικό για τους απλοϊκούς αναγνώστες τίτλο, βλέπε (περιοδικό ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ τεύχος 172 σελ. 10) «Τι είχε αποφανθεί η Ακαδημία Αθηνών το 1939». Η ταχύτητα με την οποία ενέργησε η Ακαδημία φανερώνει τη μεγάλη δύναμη που είχε το ανώτατο στέλεχος (Γ. Ζαραλής) της Κυβέρνησης Μεταξά, αυτό φαίνεται από την εξέλιξη της απόφασής της περί «δημοσίευσης καλής μελέτης η οποία θα απόδινε τα ιστορικά δίκαια»., Όταν η Ακαδημία έδωσε στην Αδελφότητα Μουσουνιτσιωτών την παραπάνω απάντηση δεν εννοούσε τη διαβλητή διαδικασία που εφεύραν οι Μουσουνιτσιώτες, εννοούσε τη διαδικασία που καταχωρώ παρακάτω. Η Αδελφότητα ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ παραπλανά την κοινή γνώμη με τη δήθεν έγκριση από την Ακαδημία της μελέτης Παπαχρήστου την οποία παρουσιάζουν σαν οριστική απόφαση που έδωσε τέλος στη λεγόμενη ιστορική διχογνωμία. (βλέπε πρακτικά “EΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ” σελ. 67 παρ. Γ’ και Δ’). Αν η Ακαδημία δημοσίευε (όπως είχε δεσμευθεί) την προκήρυξη του βραβείου Παπαστράτου 1939 και την πρόκριση των μελετών ΛΑΠΠΑ και ΓΚΙΝΟΠΟΥΛΟΥ που βράβευσε το 1946 και είχε ενημερώσει την τότε Αδελφότητα Μουσουνιτσιωτών για την αδιάβλητη διαδικασία που προβλέπεται και είναι καταχωρημένη στα πρακτικά του Ιδρύματος, (πρακτικά συνεδρίασης της 30 Δεκεμβρίου 1939 σελ. 726-728) θα έβαζε τέλος στη αχαλίνωτη πλαστογράφηση της ιστορίας του Πρώτου ήρωα της Επανάστασης του 21. 

Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από την προκήρυξη του διαγωνισμού.

Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α Τ Η Σ Α Κ Α Δ Η Μ Ι Α Σ Α Θ Η Ν Ω Ν

Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Σ Σ Ο Μ Ε Ν Α Β Ρ Α Β Ε Ι Α

Μετά ταύτα ο Γενικός Γραμματεύς ανέγνωσε την εξής προκήρυξιν βραβείων ήτις περιλαμβάνουσα, τα τε ήδη πρότερον προκηρυχθέντα ως και τα νέα προκηρυσσόμενα βραβεία, ισχύει από της 1ης Ιανουαρίου 1940.

11.ον) Βραβείο αδελφών Παπαστράτου 22.000 δρχ., προς συγγραφήν μονογραφίας περί του Αθανασίου Διάκου μετά μνείας των πηγών και των βοηθημάτων. Μελέται εις τρία δακτυλογραφημένα αντίγραφα είναι δεκταί εις τα γραφεία της Ακαδημίας μέχρι και της 15ης Ιανουαρίου 1941. Απονομή του βραβείου την 25 ην Μαρτίου 1941. 

Η διαδικασία κατάθεσης μελετών στην Ακαδημία ολοκληρώθηκε προτού κηρυχθεί ο Έλληνοιταλικός πόλεμος, (αιτία του οποίου αναβλήθηκε η απονομή των βραβείων) είχαν κατατεθεί τρείς (3) μελέτες οι οποίες βρίσκονται στο αρχείο της Ακαδημίας με την ένδειξη (Βραβείο Παπαστράτου 1946). Τα κατορθώματα των Μουσουνιτσιωτών και τις ενέργειες της Ακαδημίας ανακάλυψα όταν πληροφορήθηκα την ύπαρξη ανέκδοτης μονογραφίας περί ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ που ανήκε στον αείμνηστο Ελληνοδιδάσκαλο Σωτήρη Κωτσόπουλο από το χωριό Πλάτανος της Ναυπακτίας, αναζήτησα τους κληρονόμους του συγγραφέα, ο επιζών τότε γιος του Γιάννης, με πληροφόρησε ότι υπάρχει το χειρόγραφο και όταν πάει στο χωριό θα μου το στείλει, δεν πρόλαβε, έφυγε για το αιώνιο ταξίδι. Το χειρόγραφο της μελέτης Κωτσόπουλου που έχω στο αρχείο μου μού το έστειλε ο Ναυπάκτιος ιστορικός ερευνητής, πρόεδρος της εταιρείας ΝΑΥΠΑΚΤΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ κ. Χαρ. Χαραλαμπόπουλος. Μια παράγραφος της μελέτης Κωτσόπουλου επιβεβαιώνει τη σκοτεινή διαδρομή της (καλής μελέτης) που είχε εξαγγείλει η Ακαδημία, την καταχωρίζω: «Ούχ ήττον όμως εισέτι το ζήτημα τούτο κατά τινάς υφίσταται άλυτον και αμφισβητείται η γνησιότης της αληθούς καταγωγής του , Αθανασίου Διάκου, δι ό οι εθνικοί ευεργέται αξιότιμοι κ.κ Αδελφοί Παπαστράτου εξ Αγρινίου, ευγενή τέκνα της Ρούμελης, προεκήρυξαν βραβείον περι συγγραφής μονογραφίας, δια της οποίας οριστικώς θέλει λυθή το μέχρι τούδε αμφισβητήσιμον τούτο ζήτημα. Η Σεβαστή Ακαδημία Αθηνών θέλει προκρίνει και βραβεύσει την καλυτέραν εκ των υποβληθεισών εις Αυτήν.» Απ αυτό το μικρό απόσπασμα της μελέτης Κωτσόπουλου και από τη βραβευμένη μελέτη του Τάκη Λάππα την οποία αναθεώρησε προτού δημοσιευθεί, απευθύνθηκα στην Ακαδημία όπου στα βιβλία πρακτικών ΔΕΝ είναι καταχωρημένη η μελέτη Λάππα, (γιατί;) αλλά μόνο η έκθεση του Γενικού Γραμματέα (ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΑΠΟΝΕΜΟΜΕΝΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΙΩΝ) ¨κατά την πανηγυρική συνεδρία της 24ης Μαρτίου 1946. Τιμώσα την μεγάλην θρησκευτικήν εορτήν και την ένδοξον ημέραν της αναμνήσεως των μεγάλων Ελευθεριών του Γένους, αλλά και το ίδιον γενέθλιον άγουσα η Ακαδημία κατά την 25ην Μαρτίου απονέμει και πάλιν κατά την τεταγμένην σημερινήν πανηγυρικήν συνεδρίαν βραβεία και επαίνους και μετάλλια προς ηθικήν ενίσχυσιν των εθνικώς εργαζομένων και προς παρόρμησιν και άλλων προς την αυτήν κατεύθυνσην. Πάντοτε μεν, μάλιστα δε σήμερον είναι αναγκαιοτάτη η εργασία προς αναζωογόνησιν της κλυδωνιζομένης πατρίδος εργασία συστηματική, εργασία αέναος εν πνεύματι και αλληλεγγύη εθνική. Εάν δε και πάλι σήμερον αι απονεμόμεναι τιμαί δεν συνοδεύωνται υπο χρημάτων δια τους γνωστούς λόγους, η Ελληνική φιλοτιμία, πιστή εις την ιστορικήν αυτής καταγωγήν, θα δείξη ότι την δόξαν θεωρεί ανωτέραν των χρημάτων και δεν θα υποτιμήση την ιθικήν αξίαν των αναγνωρίσεων. Μετά γνώμην της Τάξεως των γραμμάτων και των καλών τεχνών η Ολομέλεια της Ακαδημίας απεφάσισε να απονείμη:

1.) To βραβείον Α δ ε λ φ ώ ν Π α π α σ τ ρ ά τ ο υ δια την καλυτέραν μονογραφίαν περί του Αθανασίου Διάκου μετά μνείας των πηγών και των βοηθημάτων απονέμεται εις την εν χειρογράφω και υπό το ρητόν « μολών λαβέ» υποβληθείσαν μελέτην ανήκουσαν εις τον κ. Δ η μ ή τ ρ ι ο ν Λ ά π π α ν. Η μελέτη έχει λάβει υπ όψιν εκατόν είκοσι εννέα δημοσιεύματα προς δε τούτοις και πλείονας χειρογράφους πηγάς, ασχολείται δε ευστόχως περί πάσας τας φάσεις της ζωής του Διάκου της οποίας πολλάς λεπτομερείας διαφωτίζει επί τη βάσει και ανεκδότων πηγών, μετά γνώσεως προσώπων και τόπων και μετ’ εμπνεύσεως απηλαγμένης κενών λυρισμών.

2.) Έπαινον από του αυτού βραβείου απονέμει η Ακαδημία εις την υπό το ρητόν « ουδέν αμάρτυρον αείδω» ,υποβληθείσαν περι του αυτού θέματος μελέτην, ανήκουσαν εις τον Ν ι κ ό λ α ο ν Γ κ ι ν ό π ο υ λ ο ν, όστις δεν επρόφθασε ζων να λάβη την αναγνώρισιν ταύτην της Ακαδημίας, αλλά καταλείπει ταύτην ως ηθικήν κληρονομίαν εις την οικογένειάν του. Δημοσιεύουμε για πρώτη φορά ολόκληρο το κείμενο της έκθεσης απονομής του βραβείου Παπαστράτου και διαπιστώνουμε ότι εκτός από τη μελέτη του Λάππα, βραβεύτηκε και η υποβληθείσα μελέτη του Γκινόπουλου ο οποίος είχε πεθάνει κατά την κατοχή όπως και ο Σωτήρης Κωτσόπουλος (και αυτός πέθανε στην κατοχή) είχε υποβάλει στην Ακαδημία την υπό το ρητό «Η παιδεία εστί πανήγυρις της ψυχής. Πολλά γαρ ακούσματα και θεάματα έχει» μελέτη με το ίδιο θέμα. (σ.σ Οι μελέτες υποβλήθηκαν σε τρία δακτυλογραφημένα αντίτυπα η κάθε μια, ήταν ανώνυμες και έφεραν σαν ένδειξη τα προαναφερόμενα ρητά, χωρίς ν’ αναφέρεται με κανένα τρόπο το όνομα του συγγραφέα, μετά την κρίση των μελετών, ανοίχθηκε ο φάκελος με την ίδια ένδειξη και αποκαλύφθηκαν τα στοιχεία του συγγραφέα). Και οι τρεις προαναφερόμενοι συγγραφείς οι μελέτες των οποίων βρίσκονται στα αρχεία της Ακαδημίας, αποφαίνονται ότι, γέννημα της Αρτοτίνας είναι ο Αθανάσιος Διάκος.

Οι υποψίες μου για άνωθεν πιέσεις στην Ακαδημία επιβεβαιώνονται από το γεγονός ότι, ενώ η μελέτη Παπαχρήστου καταχωρήθηκε στα πρακτικά, δεν συνέβη το ίδιο με τις μελέτες των Λάππα και Γκινόπουλου και όχι μόνο, με το πρόσχημα της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, δεν μας επέτρεψαν να τις μελετήσουμε, από μία γρήγορη ματιά που έριξα στη μελέτη Λάππα διαπίστωσα τη διαφορά που υπάρχει στο χειρόγραφο της Ακαδημίας και σε αυτή που δημοσίευσε στο βιβλίο του “ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΙΑΚΟΣ” 1949 και δεν το λέω μόνο εγώ, το αναφέρει ο ίδιος ο συγγραφέας στη σελ. 11 του βιβλίου του. Παραθέτω την υποσελίδια σημείωσή του: «- Η κήρυξη του Έλληνοϊταλικού πολέμου κι’ η στράτευσή μου στάθηκαν αφορμές το έργο μου που βράβευσε η Ακαδημία Αθηνών να έχει μερικές ελλείψεις. Ύστερα το αναθεώρησα και το συμπλήρωσα με καινούργιες πηγές και άγνωστα έγγραφα»

Με αυτή την σημείωση ο Λάππας προσπάθησε να δικαιολογήσει την αλλαγή κατεύθυνσης της μελέτης του ως προς το επώνυμο, το πατρώνυμο και την ηλικία του Διάκου, δηλαδή τα τρία στοιχεία που εξυπηρετούν τους Μουσουνιτσιώτες, αυτά τα στοιχεία της έριδας των δύο χωριών για τα οποία έγινε πολύς λόγος όχι μόνο δεν τα διαφωτίζει αλλά τα συσκοτίζει περισσότερο. Tα βραβευμένα πνευματικά έργα δημοσιεύονται αυτούσια στην πρώτη έκδοση, συμπληρώνονται ή αναθεωρούνται σε επόμενη έκδοση.

Κείνος όμως που θα θελήσει να καταπιαστεί με το Θανάση Διάκο και να τον βιογραφήσει, (γράφει ο Τάκης Λάππας στο «ΘΑΝΑΣΗ ΔΙΑΚΟ του 1949 σελ. 13) αδιάκοπα έχει να παλέψει με την παράδοση και το θρύλο που κάθε τόσο μπαίνει στη μέση της ζωής του). Αμέτρητες σελίδες έχουν γραφτεί για τον Αθ. Διάκο διάφοροι ιστοριογράφοι και λογοτέχνες αντιγράφουν ο ένας τον άλλον, προσθέτοντας φανταστικά συμπεράσματα με τα οποία δεν φωτίζουν τις ιστορικές διχογνωμίες, όσοι τόλμησαν με κόπους και θυσίες να επανορθώσουν τα κακώς κείμενα αγνοήθηκαν, συκοφαντήθηκαν ή διαστρεβλώθηκαν τα γραφόμενά τους. Η ανακοίνωση της ψευδομελέτης ανάτυπο της οποίας προβάλουν με κάθε τρόπο. Για να παραπλανήσουν την κοινή γνώμη, διατείνονται ότι η Ακαδημία έχει αποφανθεί οριστικά ότι ο Αθ. Διάκος γεννήθηκε στο χωριό τους. (Βλέπε.. Πρακτικά “ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΎ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ” σελ.67). Σημείωση: Η πρώτη διαστρέβλωση της δήθεν απόφασης της Ακαδημίας δημοσιεύτηκε στα «Σημερινά» την 14η 10ου 1972 και περιλαμβάνεται στο βιβλίο του αείμνηστου Ιωάννη Κ. Μασούρα (“ΠΟΙΑ Η ΓΕΝΕΤΕΙΡΑ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ” 1975 σελ. 67) ότι η Ακαδημία Αθηνών κατά την συνεδρίαση της 15ης Ιουνίου 1939, συνεζήτησε το θέμα «που εγεννήθη ο Αθανάσιος Διάκος». Και απάντησε, ύστερα από αξιόλογον ιστορική έρευνα του καθηγητού Κων. Παπαχρήστου, ότι: «Ο Αθανάσιος Διάκος ήτο υιός του Νίκου Μασαβέτα εγεννήθει εις την κωμόπολη της Παρνασσίδος την Μουσουνίτσαν». Αυτή η φράση είναι η κατακλείδα της μελέτης Παπαχρήστου. Στο βιβλίο πρακτικών της Ακαδημίας δεν υπάρχει καμιά απόφαση μόνο απλή ανακοίνωση της μελέτης έγινε, αντίθετα, στα πρακτικά της πανηγυρικής συνεδρίασης της 24 Μαρτίου1946 είναι καταχωρημένη η απόφαση της ολομέλειας της Ακαδημίας περί απονομής του πρώτου βραβείου και του επαίνου των Αδελφών Παπαστράτου διά την καλλιτέραν μονογραφίαν περί του Αθανασίου Διάκου.

Δεν σκοπεύω να επαναλάβω μια από τα ίδια, δηλαδή να προσθέσω μια κοινή βιογραφία του Διάκου όπως όλες οι άλλες, ή μια δήθεν μελέτη σαν αυτές που υποστηρίζουν τις απόψεις της μιας ή της άλλης πλευράς επικαλούμενος τις γνωστές πηγές και τα βοηθήματα. Αρχικός στόχος είναι να αναλύσω λεπτομέρειες ιστορικές και γεγονότα που αλλοιώνουν την ιστορική πραγματικότητα και να καταχωρίσω άγνωστα, ατράνταχτα στοιχεία που ως τώρα δεν μελετήθηκαν και δεν αξιολογήθηκαν τα οποία υπερτερούν σε εγκυρότητα και αμεροληψία. Στόχος μου είναι να ενημερώσω την κοινή γνώμη παραθέτοντας χωρίς μεροληπτική επιλογή πηγών και χωρίς διαστρέβλωση των γραπτών κειμένων που είναι καταχωρημένα σε πρωτότυπα βιβλία, δημόσια έγγραφα και ακριβή φωτοαντίγραφα. Να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των ιστορικών συγγραφέων αναφέρει την Αρτοτίνα ως γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου, δεν βασίζομαι και δεν επικαλούμαι την άποψή τους επειδή, οι ιστορικές τους καταγραφές είναι αόριστες. Νεότεροι ιστοριογράφοι ισχυρίζονται ότι ο αείμνηστος Τάκης Λάππας έλυσε οριστικά την διχογνωμία αφού αποφαίνεται ότι ο Ήρωας γεννήθηκε στην Αρτοτίνα. Μελέτησα προσεκτικά τη « βραβευμένη» από την Ακαδημία Αθηνών μονογραφία του Τάκη Λάππα και διαπίστωσα ότι, όχι μόνο δεν ξεκαθαρίζει τα αμφιλεγόμενα βιογραφικά στοιχεία αντίθετα, τα περιπλέκει. Καμία καινούργια πηγή και κανένα άγνωστο ως τότε στοιχείο δεν υπάρχει στο βιβλίο του Λάππα, μόνο μία απλή αναφορά του πιστοποιητικού εγγυτέρων συγγενών του Δημάρχου Κροκυλείου Γ. Αναγ. Κόταρη. (Υποσημείωση (2) σελ. 12). Αυτοαναιρείται ο Λάππας, ενώ γράφει ότι η γενιά του Διάκου κατεβαίνει από τον Θανάση Γραμματικό της Μουσουνίτσας, (σελ. 11) εφευρίσκει όπως και ο Καμπούρογλου ο Παπαχρήστος και οι Μουσουνιτσιώτες, ότι το επώνυμο του Διάκου είναι Μασαβέτας και αποσιωπά την παραδοχή των πιο έγκριτων ιστοριογράφων ότι μόνο ο αδελφός του Διάκου, Κώστας μετονομάστηκε Μασαβέτας. Με την αλλοπρόσαλλη ιστόρησή του ο Λάππας συνέβαλε στα εφευρήματα των Μουσουνιτσιωτών που παραθέτω.

2) IΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΧΩΡΙΟΥ ΟΠΟΥ ΕΓΕΝΝΗΘΗ Ο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ

Ο Ν. Ξ. Σταματόπουλος συγγραφέας του βιβλίου με τον αμέσως προηγούμενο τίτλο, ήταν επί σειρά ετών 1953 – 1968 πρόεδρος της αδελφότητας Μουσουνιτσιωτών (βλέπε “ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙAΚΟΥ” σελ. 345 – 347). Ο Σταματόπουλος κατά την διάρκεια της θητείας του στο ΔΣ της Αδελφότητας διαπίστωσε την έλλειψη αξιόπιστων γραπτών μαρτυριών για ιστορικά πρόσωπα της περιοχής του και αποφάσισε να τα «ιστορήσει» ο ίδιος και να τα καταχωρίσει στο βιβλίο του. Ο συγγραφέας στον πρόλογό του μεταξύ άλλων γράφει: Επεξέτεινα την περιγραφήν μου και εις πρόσφατα γεγονότα αφ’ ενός μεν δια να καταγραφούν και αφ’ ετέρου δε δια να αποδειχθεί ποιάν ιστορικήν αδικίαν έχει υποστεί η περιοχή μας και πόσην αναλγησίαν επέδειξε το κράτος εις τον αγώνα της επιβιώσεώς της. Εδώ ταιριάζει το!!! ,φωνάζει ο κλέφτης για να φοβηθεί ο νοικοκύρης. Στη συνέχεια ο Ν.Ξ.Σ εξιστορεί τα επί τουρκοκρατίας γεγονότα στην περιοχή της Άνω Μουσουνίτσας, (στις σελ. 12- 13 και 14) αναφέρεται στην επί τουρκοκρατίας λειτουργία του δρόμου Λιδορικίου Υπάτης ο οποίος είχε κυριευθεί από το 1770 από τους επαναστάτες της περιοχής: «Μέχρι το 1798 η περιοχή αυτή ήτο τελείως απρόσβλητη. Την εποχήν ταύτην ότε το άστρον του Αλή Πασά ήρχισε να μεσουρανεί (…) Ο Μπέης του Λιδορικίου ηθέλησε να αποκαταστήση την διακεκομμένην συγκοινωνίαν»(…) «Κατά την επακολουθείσασαν μάχην πλείστοι τούτων εφονεύθησαν, το δε χωρίον πυρποληθέν καθ’ ολοκληρίαν εγκατελείφθη. Την εποχήν ταύτην μεταξύ των αιχμαλώτων εσύρθη και ο Αθανάσιος Μασαβέτας ο κατόπιν Διάκος». ( Σημ. ο Ν.Ξ.Σ. αποπειράται την μετονομασία του Διάκου σε Μασαβέτα) και συνεχίζει με ανίερα επιχειρήματα προκειμένου να καταγραφούν για να τα επικαλούνται στο μέλλoν σαν αποδεικτικά στοιχεία, όπως θα δούμε στα δημοσιεύματα και στα έντυπα που εκδίδει η Αδελφότητα “ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ”.

Στο κεφάλαιο Αθανάσιος Διάκος (σελ. 14) ο Ν. Ξ. Σ. γράφει: (...) «Aρκεί να σημειωθή κατά το τέλος της επαναστάσεως, το χωρίον τούτο είχε τελείως καταστραφή, απέμειναν δε μόνον επτά οικογένειαι εκ των οποίων απηρτίσθη και η βάσης του νέου των χωρίου. Η θέσης δε του παλαιού μετετράπη εις αγρούς μετονομασθείσα εις «παληοχώρια». Με αστεία εφευρήματα ο Ν.Ξ.Σ. προσπαθεί να εδραιώσει ανύπαρκτα στοιχεία με δήθεν μαρτυρίες αιωνόβιων συγχωριανών του και του ιδίου καθώς και των «στρατευμένων» δημοσιογράφων, στη (σελ. 15) γράφει:(…)«Eπιζών μάρτυς ο υποφαινόμενος κατά το 1900 ήκουσα την διήγησιν της γραίας Μαυριά της λεγομένης Μητσάνενας, η οποία και απεβίωσεν εις ηλικίαν 119 ετών, να λέγη επί λέξει τα εξής: «Όταν παιδάκια μου μας έβαλαν φωτιά εμείς λακίσαμε και εκεί πάνω στο πλατανάκι που μας κυνήγαγαν, το παιδί ο Θανάσης (Διάκος) πεδικλώθηκε από τα λουριά των τσαρουχιών του και τώπιασαν οι Τούρκοι. Αλλά τους έφηγε στο δρόμο και πήγε και κρύφτηκε στην Αρτοτίνα. Τότε εγώ ήμουν ως δεκαοκτώ χρονών και το παιδί θα ήταν δώδεκα.» Τις «μαρτυρίες» του Ν.Ξ.Σ. και της Μητσάνενας, γιατί δεν αναφέρονται σε κανένα προγενέστερο έγγραφο; δεν χρειάζεται να τις αντικρούσω εγώ, τις διαψεύδει ο ίδιος στη σελίδα 14 (βλέπε παραπάνω) όπου γράφει ότι το χωριό του (η Άνω Μουσουνίτσα) είχε τελείως καταστραφεί και η θέσης μετετράπη εις αγρούς και μετονομάσθηκε Παλιοχώρια. (βλέπε και σκαρίφημα “ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ” σελ. 179) Στη σελ. 20 ο συγγραφέας - πρόεδρος καταχωρεί την: (Eν Αθήναις τη 19 Οκτωβρίου 1938) αναφορά «στρατευμένου» Μοιράρχου της Χωροφυλακής Νικολάου Μπαμπαλή προς τη Νομαρχία Φθιωτηδοφωκίδας, στην οποία μεταξύ άλλων εκφράζει την άποψή του ότι επιβάλετε να αγορασθεί από την Κοινότητα Άνω Μουσουνίτσας η οικία που γεννήθηκε ο Διάκος και να είναι εκτεθειμένη σε λαϊκό προσκύνημα, σε άλλο σημείο ο Μοίραρχος αναφέρει ότι, ο Γραμματέας του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, ο Μουσουνιτσιώτης, Κων/νος Σπέντζος του υποσχέθηκε, ότι θα εξοικονομήσει τα χρήματα για την αγορά της οικίας. Η αναφορά του Μπαμπαλή και όλες οι μαρτυρίες που είναι καταχωρημένες στο προαναφερόμενο βιβλίο του Σταματόπουλου, έγιναν για να καταγραφεί το γεγονός της γέννησης του Διάκου και της ύπαρξης του σπιτιού του για να αποτελέσουν (στο μέλλον) γραπτά στοιχεία ύπαρξης του δήθεν σπιτιού του Διάκου. Πράγματι ελλείψει ατράνταχτων στοιχείων για το γεγονός της γέννησης και της ύπαρξης του σπιτιού του Διάκου στην Άνω Μουσουνίτσα, επινοήθηκαν και αντλήθηκαν στοιχεία (με ανήθικο και δόλιο τρόπο) από την στενή τοπική τους κοινωνία και σήμερα τα επικαλούνται οι Μουσουνιτσιώτες όπου βρεθούν και όπου σταθούν. Στη σελ. 21 καταχωρεί ένορκη ομολογία συμπατριωτών του, την καταχωρίζω.

ΕΝΟΡΚΗ ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΜΟΥΣΟΥΝΙΤΣΙΩΤΩΝ !!!

«Εν Άνω Μουσουνίτση σήμερον την 23ην Μαϊου 1939 έτους εν τη οικία του εν Aλαμάνα πεσόντος ήρωος Αθανασίου Διάκου Μασαβέτα και παρουσία του Κοινοτικού Συμβουλίου και πάντων των κατοίκων ωρκίσθη επί του Ιερού Ευαγγελίου ο Δημήτριος Γεωργίου Παπακώστας ετών 64 πρόεδρος Κοινότητος Άνω Μουσουνίτσης, ο Κυριάκος Αθαν. Μασαβέτας ετών 52 μόνιμος κάτοικος του χωρίου……., η Γιανούλα χήρα Ανδρέου Ασημάκη ετών 50 απαγγελθέντος του κάτωθι όρκου υπό του Ιερέως Παπαβασιλείου Βελλή «Ορκίζομαι εις το όνομα της Αγίας και ομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος ομολογών τα κάτωθι: «Ομολογώ ότι ο ήρως της Αλαμάνας Άθανάσιος Διάκος εγεννήθη εις την οικίαν ταύτην και είναι το γένος Μασαβέτα εξ Άνω Μουσουνίτσης, καθ’ ο είμαι απ’ ευθείας απόγονος του ειρημένου ήρωος. Ταύτα ομολογώ και δηλώ εν γνώσει των συνεπειών του νόμου περί ψευδούς δηλώσεως». Ακολουθούν οι υπογραφές, του Ιερέα, του προέδρου της Κοινότητας και των ορκισθέντων μαρτύρων. Αυτή είναι καραμπινάτη ψευδορκία.

ΚΑΙ ΑΛΛΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ !!!

Τέσσερες «έγκριτοι» (βαρύγδουπα ονόματα) δημοσιογράφοι επιστρατεύτηκαν για να προσθέσουν με το κύρος τους άλλη μια υποβολιμαία μαρτυρία προκειμένου να καταγραφεί και αυτή για να αποτελέσει στοιχείο αξιοπιστίας, οι δημοσιογράφοι: (φωτογραφία των οποίων είναι δημοσιευμένη στη σελ. 22 του βιβλίου του Ν.Ξ.Σ) Ευθύμιος Ρηγόπουλος, Νείλος Τερζάκης, Αντώνιος Κρεούζης και Ιωάννης Μοσχόβης, συνοδευόμενοι από τον συγγραφέα του βιβλίου, πήγαν στο όρος Αιγάλεω στις 24 Ιανουαρίου 1952 και πήραν συνέντευξη απ’ τον σχεδόν αιωνόβιο Μουσουνιτσιώτη Νικόλα Σπέντζο ο οποίος απάντησε στις ερωτήσεις τους. Η συνέντευξη είναι καταχωρημένη στις σελ. 22 έως 25 καταχωρώ μικρά αποσπάσματα: «Κατά τας ημέρας αυτάς είχεν αρχίσει μια συζήτησις μέσω των στηλών των εφημερίδων περί της καταγωγής του Αθανασίου Διάκου. (…) Εσκευθήκαμε ότι μια επαφή με τον γέρο Τσέλιγκα που εις την μνήμη του θα διατηρούντο ζωντανές ακόμη αναμνήσεις από την αμέσως μετ’ επαναστατική περίοδο, θα μας εφώτιζε αρκετά κάθε μας απορίαν επί του υπό συζήτησιν θέματος» Σε σχετικές με το θέμα ερωτήσεις ο Γέρο Σπέντζος απάντησε, «Ερώτηση! ---Λένε ότι ο Διάκος γεννήθηκε στην Αρτοτίνα. Απάντηση ! «Δεν γεννήθηκε κεί. Γεννήθηκε στη Μουσουνίτσα. Ως δώδεκα χρονών, επειδή ήθελαν να τον πάρουν οι Τούρκοι για τον πασά του Λιδορικίου, έφυγε και κρύφτηκε στο Μοναστήρι της Αρτοτίνας. Όταν τον βρήκαν εκεί πήγε με την κλεφτουριά». Ώστε επιμένεις ότι ο Αθανάσιος Διάκος εγεννήθη στην Μουσουνίτσα; «Μα τι ειν’ αυτά που λέτε, ρε παιδιά. Εκεί υπάρχει το σπίτι του. * Ο Έλατος και τα λιθάρια το μολογάνε»… Στο κάτω μέρος. της σελ.25 ο συγγραφέας γράφει: * Όταν ελήφθη η συνέντευξις αύτη, δεν είχε γίνει το ανοσιούργημα της κατεδαφίσεως της οικίας του «Διάκου», δια την οποίαν κατεδάφισιν φέρει ακεραίαν την ευθύνην το Υπουργείον Παιδείας και μερικοί μη Παρνασιδείς πολιτευταί, η υποσημείωση αυτή ενισχύει την μη διασταυρωμένη πληροφορία που είχα ότι, ευθύνεται το Υπουργείο Παιδείας και οι μη Παρνασσιδείς πολιτευτές, επειδή, δεν υποχρέωσαν τον διάσημο αρχαιολόγο Αναστάσιο Ορλάνδο (ο οποίος ύστερα από εντολή του Υπουργείου Παιδείας πήγε στην Μουσουνίτσα ) να βεβαιώσει ψευδώς ότι το σπίτι που του υπόδειξαν οι  Μουσουνιτσιώτες ήταν γνήσιο, (δεν γνωρίζω πιο απ’ όλα τα σπίτια, φωτογραφίες των οποίων έχουν δημοσιεύσει σε διάφορα έντυπα,) αν ήταν γνήσιο θα το άφηναν οι Μουσουνιτσιώτες να καταρρεύσει;

Η προαναφερόμενη πληροφορία επιβεβαιώνεται από τον ίδιο τον συγγραφέα ο οποίος στη σελ. 14 αναφέρει: Tο 1798 το χωριό Άνω Μουσουνίτσα πυρπολήθηκε και καταστράφηκε τελείως και η περιοχή του μετονομάστηκε «Παλιοχώρια,» το νέο χωριό χτίστηκε στη γεωγραφική θέση που είναι σήμερα. Το αποκαλούμενο σπίτι του Διάκου ασφαλώς δεν είναι γνήσιο, εμμέσως πλην σαφώς το παραδέχεται άθελά του άλλη μια φορά ο Ν .Ξ. Σ, στη σελ. 40 πραγματεύεται τα δεινά του εμφυλίου, τις συνέπειες του αναγκαστικού εκπατρισμού των Μουσουνιτσιωτών το 1948 και σημειώνει. «Και έτσι, νοικοκυριά που εχρειάσθησαν εκατόν πενήντα χρόνια δια να δημιουργηθούν, εξηφανίζοντο εντός ολίγων ωρών» (1798 -1948 =εκατόν πενήντα χρόνια) Με αυτή τη φράση ομολογεί ότι το υποτιθέμενο σπίτι του Διάκου είναι μεταγενέστερο. Στη συνέχεια ο Ν.Ξ.Σ. καταχωρεί επιλεγμένα αποσπάσματα από τη μελέτη Παπαχρήστου: «Τα πράγματα όμως ετέθησαν εις την θέσην των από την ανακοίνωσην του καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών Αντωνίου Κεραμοπούλου, εις την Ακαδημίαν Αθηνών κατά την συνεδρίασιν της 15ης Ιουνίου 1939 με θέμα: “Πού εγεννήθη ο Αθανάσιος Διάκος, υπό Κων/νου Παπαχρήστου”. Το παραλήρημα του συγγραφέα συνεχίζεται με την παράθεση των πιστοποιητικών (βλέπε σελ.27) του Μαμούρη και του Δημάρχου Κιτινίων τα οποία εκδόθηκαν το 1865 ύστερα από αίτηση του Δήμου Κ. Μασαβέτα και υποβλήθηκαν στην επιτροπή Εκδουλεύσεων, για να λάβει κάποια αμοιβή για τις εκδουλεύσεις του πατέρα του, ο Μαμούρης (που σύμφωνα με όρο της διαθήκης του Στρατηγού Γιάννη Γκούρα, μετονομάστηκε Γιάννης του Γκούρα) πιστοποιεί ότι, ο αδελφός του Διάκου Κωνσταντίνος Μασαβέτας ήταν κάτοικος Άνω Μουσουνίτσας και σκοτώθηκε στη μάχη της Αλαμάνας. Ο Δήμαρχος Κιτινίων πιστοποιεί ότι ο Δήμος Κ. Μασαβέτας δεν έλαβε καμία αμοιβή από το Έθνος. Επειδή στα πιστοποιητικά βεβαιώνεται ότι το επώνυμο του αδελφού και του ανιψιού του Διάκου ήταν Μασαβέτας και ήταν κάτοικοι Άνω Μουσουνίτσας, τα παρερμηνεύουν αφήνοντας να εννοηθεί ότι αφού οι Μασαβεταίοι ήταν συγγενείς και κάτοικοι Μουσουνιτσας, άρα και ο Διάκος είχε το ίδιο επώνυμο και είχε γεννηθεί στο χωριό τους.

3) Η ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΩ ΜΟΥΣΟΥΝΙΤΣΑΣ

Διατείνονται οι Μουσουνιτσιώτες, ότι η Πολιτεία για να τιμήσει τον Ήρωα, μετονόμασε την Άνω Μουσουνίτσα σε ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΔΙΑΚΟ, αυτό είναι μεγάλο ψέμα και όχι μόνο, έχει διαπραχθεί και το αδίκημα της αντιποίησης Αρχής. Ο τότε ιθύνων νους των Μουσουνιτσιωτών ο πολυμήχανος Γεώργιος Ζαραλής, έθεσε σε λειτουργία την Βιομηχανία μετονομασίας των πάντων σε «Αθανάσιος Διάκος» αρχίζοντας από το χωριό τους, (δείτε το χρονικό της διαδικασίας): Μετά την απογραφή πληθυσμού του 1951 η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία είδε ότι πολλά ονόματα κοινοτήτων και οικισμών φαίνονται ξενόφωνα, ή είναι κακόηχα, ή ασαφούς σημασίας, κατόπιν έστειλε στο Υπουργείο Εσωτερικών έγγραφο στο οποίο πρότεινε να μετονομαστούν σε όλους τους Νομούς του κράτους, όσες κοινότητες και οικισμοί εμπίπτουν στο παραπάνω αιτιολογικό, το Υπουργείο Εσωτερικών υιοθέτησε την πρόταση και δια του Συμβουλίου Τοπωνυμιών, το οποίο διά της από 11/4ου/1955 αποφάσεώς του αποφάνθηκε όπως μετονομασθούν οι προτεινόμενες από την Ε.Σ.Υ. κοινότητες, ύστερα από αυτό το Υπουργείο Εσωτερικών δια της υπ αριθμ 1149 21/4ου /1955 διαταγής του προς όλες τις Νομαρχίες ζήτησε να μετονομαστούν οι προτεινόμενες από την Ε. Σ. Υ. κοινότητες. Αφορμής δοθείσης, ο πανίσχυρος Μουσουνιτσιώτης Γεώργιος Ζαραλής υποκατέστησε τον εκλεγμένο πρόεδρο της Κοινότητας Πελεκάνο Κων/νο (βλέπε Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ σελ. 248) και προώθησε τη διαδικασία. Καταχωρίζω το πρακτικό του Κοιν. Συμβουλίου.

Εν άνω Μουσουνίτσα και εν τω Κοιν. Κατάστημα σήμερον τη 5ην του μηνός Ιουνίου του έτους 1955 ημέραν Κυριακήν και ώραν 11 π. μ. Συνήλθεν το Κοιν. Συμβούλιον εν νομίμω απαρτία υπό την προεδρίαν του Προέδρου παρόντων των Κοιν. Συμβούλων 1) Ζαρκλήν) (λέγε Ζαραλήν) Γεώργιον (Πρόεδρος) 2) Πελεκάνος Κων/νος (Αντιπρόεδρος) Σύμβουλοι 1)Σαντίκος Κων/νος 2) Σπέντζος Παναγιώτης 3) Κούρτης Θεμηστοκλής.

Ο Πρόεδρος εισηγείται εις το Συμβούλιον ότι κατόπιν της υπ. αριθμ. 1149 από 21- 4ΟΥ 55 διαταγής του Υπουργείου Εσωτερικών κοινοποιηθείσης ημίν δια της υπ αριθμ 5276 από 2 -5-55 ομοίας της προϊσταμένης μας Νομαρχίας Φωκίδος ότι το Συμβούλιον Τοπωνυμιών εις συνεδρίαν αυτού της 11-4-55 απεφάνθη όπως μετονομασθή η κοινότης ημών. Κατόπιν τούτου προτείνω όπως δια λόγους ιστορικούς αποθανατήσωμεν τον Ήρωάν μας του 1821 Αθανάσιον Διάκον γεννηθέντα εν άνω Μουσουνίτση και πεσών υπέρ πατρίδος εις την Γέφυραν της Αλαμάνας την 22 Απριλίου μετονομάσωμεν την κοινότητά μας αντί Κοινότης άνω Μουσουνίτσα εις την τιαύτην Κοινότης Αθανασίου Διάκου.

Σ κ ε φ θ ε ν

Νομίμος τυγχάνει η πρότασης του προέδρου.

Α π ο φ α ί ν ε τ α ι

Ιδόντες την υπ αριθμ 1149 από 21- 4- 55 διαταγής Υπουργείου Εσωτερικών περί μετονομασίας της ημετέρας Κοινότητος αποφασίζει ομοφώνως και εγκρίνει όπως η Κοινότης μας άνω Μουσουνίτσα μετονομασθή εις την τιαύτην “ΚΟΙΝΟΤΗΣ” ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ.

Από το ανωτέρω έντεχνα συνταγμένο έγγραφο αφήνεται να εννοηθεί ότι το Υπουργείο Εσωτερικών, έδωσε εντολή στο Συμβούλιο Τοπωνυμιών να μετονομασθεί η Κοινότητα άνω Μουσουνίτσα, σε Κοινότητα ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ. Με μια σειρά ψευδών και παράνομων ενεργειών (αντιποίηση αρχής, νόθευση δημοσίου εγγράφου) και με τη συμβολή και άλλων υψηλά ισταμένων κρατικών λειτουργών, ο πολυμήχανος Ζαραλής ο οποίος για ευνόητους λόγους υπόγραψε (Ζαρκλής,) κατάφερε και παραμόρφωσε την ιστορία δίνοντάς της τη μορφή που εξυπηρετεί τις κρύφιες και ανομολόγητες επιδιώξεις τους, αφού το όνομα του χωριού τους ούτε κακόηχο ήταν, ούτε ξενόφωνο, ούτε ασαφούς σημασίας (αν ήταν έτσι, έπρεπε να είχε μετονομασθεί και η κάτω Μουσουνίτσα) και ΔΕΝ περιλαμβανόταν στον κατάλογο της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας με τα προτεινόμενα για μετονομασία χωριά. Να σημειωθεί ότι το Συμβούλιο Τοπωνυμιών έγκρινε την μετονομασία των κοινοτήτων και των οικισμών που είχε προτείνει η Ε.Σ.Υ το 1958, για το Νομό Φωκίδας πρότεινε την μετονομασία, επτά χωριών στην επαρχία Δωρίδας και ενός στην επαρχία Παρνασίδας την πρώην κοινότητα Κολοβατών, νυν κοινότητα Δροσοχωρίου. Ένα χρόνο μετά την απόφαση του Ζαραλή για τη μετονομασία και χωρίς να έχει εκδοθεί το Β. Διάταγμα (δημοσιεύτηκε στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΙΣΕΩΣ την 7η Ιανουαρίου 1959-τεύχος πρώτο αριθμ. φύλλου 5) οργάνωσαν τελετή μετονομασίας στις 20 Ιουλίου 1956 παρουσία του Μητροπολίτη Αμφίσσης και ιερέων των γύρω χωριών.( βλέπε Ανάτυπο. ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΙΑΚΟΣ επιμέλεια Αθανασία Βανδώρου Μάιος 1997.)

4)Πρακτικά ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ

«200 χρόνια από τη γέννηση του Αθανασίου Διάκου 1788—1988»

Στο συμπόσιο που οργανώθηκε από την Αδελφότητα Αθανασίου Διάκου τα πρακτικά του οποίου εκδόθηκαν σε βιβλίο με τον παραπάνω τίτλο, κύριος εισηγητής ήταν ο Δρ. Ιστορικός Σπύρος Λουκάτος, ο οποίος στην με τον εντυπωσιακό τίτλο: (Νέα Ιστορική Θεώρηση και παρουσίαση της μάχης στη Γέφυρα της Αλαμάνας Πατρώνυμο και γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου.) ομιλία του καταφέρεται εναντίον όλων εκείνων που (κατά τη γνώμη του) έχουν παραχαράξει και αλλοιώσει την ιστορική πραγματικότητα, ενώ ο ίδιος επιδίδεται σε κατακύρωση των Μουσουνιτσιώτικων εφευρημάτων, με την γραπτή έκθεσή του «κατάφερε» να χειραγωγήσει την ιστορία και να την οδηγήσει εκεί που αυτοί θέλουν. Διαστρεβλώνει ο Λουκάτος τα γραπτά κείμενα του Μακρυγιάννη τον οποίο αποκαλεί αυτόπτη μάρτυρα στη μάχη της Αλαμάνας (σελ. 47) ενώ είναι γνωστό ότι το 1821 που έγινε η μάχη ο Μακρυγιάννης βρισκόταν στην Άρτα, ενώ στη (σελ. 43) σχολιάζοντας τα κείμενα που υπάρχουν στα περιθώρια της εικονογραφίας (Mακρυγιάννη-Ζωγράφου) της μάχης της Αλαμάνας γράφει: α) Σ τ ο π ε ρ ι θ ώ ρ ι ό τ η ς, στο οποίο με ιδιόχειρη γραφή του Μακρυγιάννη καταγράφεται η μάχη και ο χαρακτηρισμός της, ο σχεδιασμός της και η αναλυτική απαρίθμηση των παραστάσεών της) Αυτό κι’ αν είναι ψέμα, όποιος έχει διαβάσει Μακρυγιάννη ξέρει ότι ήταν αγράμματος και η γραφή του δεν έχει καμία σχέση με τη γραφή των κειμένων της εικονογραφίας αντίγραφο της οποίας εμπεριέχεται στο προαναφερόμενο βιβλίο, σκόπιμα διαστρεβλώνουν τη λέξη, η υπογραφή είναι ιδιόχειρος και όχι η γραφή. Στις υπόλοιπες σελίδες της ομιλίας του ο Λουκάτος, αναφέρεται στο Πατρώνυμο και στη Γενέτειρα του Διάκου, επικαλείται τα χιλιοειπωμένα εφευρήματα των Μουσουνιτσιωτών και αποκαλεί αυθεντικές και αναξιοποίητες (για τη Μουσουνίτσα ως γενέτειρα του Διάκου) μαρτυρίες. Θεωρεί το πιστοποιητικό του Μαμούρη ή Ιωαν. του Γκούρα ως μόνη αυθεντική μαρτυρία που καταρρίπτει κάθε άλλη εκδοχή για τη γενέτειρα του ήρωα της Αλαμάνας και συνεχίζει προσθέτοντας και άλλες «αυθεντικές» μαρτυρίες Ελλήνων και ξένων ιστοριογράφων που δέχονται τη Μουσουνίτσα σαν γενέτειρα του Διάκου. Αποφεύγει επιμελώς ο Λουκάτος ν’ αναφέρει τους άλλους ιστορικούς συγγραφείς που έχουν αντίθετη άποψη. Με το ίδιο παραλήρημα ο ομιλητής «κατακυρώνει» και το επώνυμο του Ήρωα, με άλλα λόγια, άλλοι έγραψαν την εισήγηση και αυτός απλά τη διάβασε. Στο ίδιο με το Λουκάτο πνεύμα ήταν και οι ομιλίες των επιλεκτικά καλεσμένων στο Συμπόσιο της Αδελφότητας Αθανασίου Διάκου εισηγητών. Επιλεγμένα αποσπάσματα από τα επίμαχα σημεία της εισήγησης του Λουκάτου δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα ο “ΔIAKOΣ” σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά μεταξύ των οποίων και στο Μαρουσιώτικο περιοδικό ΟΔΟΣ ΘΕΜΙΔΟΣ τεύχος Μαρτίου 1998.

5) ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΔΙΑΚΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΩ ΜΟΥΣΟΥΙΤΣΑ

«ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ»

Για να ενισχύσουν το σόφισμά τους οι Μουσουνιτσιώτες περί ύπαρξης του σπιτιού του Διάκου δημοσίευσαν και δημοσιεύουν κατ’ επανάληψη (στα έντυπα που εκδίδουν ή επηρεάζουν) φωτογραφίες διαφόρων παλαιών σπιτιών τα οποία χαρακτηρίζουν ως σπίτι που γεννήθηκε ο Ήρωας. Σαν φωτογραφικά ντοκουμέντα χαρακτηρίζουν τις φωτογραφίες που έχουν δημοσιεύσει στην εφημερίδα “O ΔΙΑΚΟΣ”. Στο φύλλο 50 της οποίας δημοσίευσαν φωτογραφίες από την επίσκεψη στη Μουσουνίτσα που πραγματοποίησε το 1923 ο αρχηγός της επανάστασης συνταγματάρχης Νικόλαος Πλαστήρας, σε μια φωτό της σελ. 3, εικονίζεται ο Πλαστήρας στον υπερυψωμένο σκεπαστό εξώστη (λόντζα ή χαγιάτι) ενός σύγχρονου τότε σπιτιού ανάμεσα σε φουστανελοφόρους. Στο κάτω μέρος της εικόνας διαβάζουμε: Ο Στρατηγός Νικ. Πλαστήρας με τους απογόνους του Αθανασίου Διάκου (Μασσαβεταίους) στο σπίτι που γεννήθη ο ήρωας στην Άνω Μουσουνίτσα. Στη σελίδα 9 του ίδιου φύλλου της εφημερίδας δημοσίευσαν φωτογραφία του ίδιου σπιτιού, στη φωτογραφία αυτή που τραβήχτηκε στις 10/9ου 1951 φαίνεται μια τετραμελείς οικογένεια, το σπίτι δεν είναι ετοιμόρροπο, ούτε εγκαταλειμμένο, στο κείμενο που ακολουθεί σημειώνεται: Η οικογένεια φωτογραφήθηκε μπροστά στο σπίτι που γεννήθηκε ο ήρωας της Αλαμάνας Αθανάσιος Διάκος στην Άνω Μουσουνίτσα. Στο φύλλο 42 Οκτ.-Νοεμ. 1993 σε φωτογραφία στη σελ. 9 φαίνεται ένα χαμόσπιτο σκεπασμένο με κεραμίδια και σχιστολιθικές πλάκες που καμία σχέση δεν φαίνεται να έχει με το προηγούμενο, στη λεζάντα της φωτό διαβάζουμε: Στην παλιά αυτή φωτογραφία εκλεκτοί συγχωριανοί μας εικονίζονται στην αυλή του σπιτιού του Αθανασίου Διάκου. Στο φύλλο 44 Φεβρουάριος –Μάρτιος 1994 αναδημοσιεύουν την από 3--2ου 1952 δημοσιευμένη στην εφιμερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» φωτογραφία που φαίνεται ένα διαφορετικό από τα προηγούμενα χαμόσπιτο χωρίς εξώστη και κεραμίδια, εγκαταλειμμένο, με ένα μικρό μέρος τοίχου πεσμένο και με τον εντυπωσιακό τίτλο: «ENA KEIMHΛIO ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΣΩΘΕΙ» Και αυτό καταγράφεται σαν σπίτι του Διάκου. Για να πιστέψουμε ότι έστω, ένα από αυτά τα σπίτια ήταν αυτό που γεννήθηκε ο Διάκος, πρέπει να μας προσκομίσουν την γνωμάτευση του αρχαιολόγου Αναστασίου Ορλάνδου οποίος ύστερα από εντολή του Υπουργείου Παιδείας πήγε το 1938 στην Άνω Μουσουνίτσα για να γνωματεύσει σχετικά με τη γνησιότητα του σπιτιού, που φερόταν ότι γεννήθηκε ο Διάκος και να απαντηθεί το ερώτημα! Πως ένα σπίτι, που υποτίθεται ήταν στο χωριό που καταστράφηκε τελείως και εγκαταλείφθηκε, βρέθηκε στο νέο χωριό που χτίστηκε μετά το 1798; αυτό το ερώτημα πρέπει να θέτουν οι επισκέπτες στον φύλακα του «Μουσείου Αθανασίου Διάκου» που δημιουργήθηκε (στο ομώνυμο χωριό) σε επτά ημέρες και προβάλετε σαν ανακαινισμένο σπίτι που γεννήθηκε ο Αθανάσιος Διάκος ( Ν Ε Τ εκπομπή ΜΕΝΟΥΜΕ ΕΛΛΑΔΑ) Ένας συμμαθητής του Γ. Ζαραλή, ο Ι. Παπαιωάννου από το χωριό Γρανίτσα του Λιδορικίου, δημοσίευσε στην εφιμ. “ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ” 29 Αυγούστου 1953 την δική του «μαρτυρία» για το σπίτι του Διάκου στην Άνω Μουσουνίτσα. (…)Ο μικρός τότε μαθητής Γ. Ζαραλής μου έδειξε το σπίτι που γεννήθηκε ο Διάκος, το 1904 ήταν ένας σορός λιθάρια.} Πως είναι δυνατό ένα σπίτι που κάηκε ολοσχερώς1798, μεταφέρθηκε σε άλλη τοποθεσία όπου έγινε ένας σορός λιθάρια το 1904, ξαναχτίστηκε και κατεδαφίστηκε το 1952 και σήμερα ανακαινισμένο έγινε Μουσείο, μάλλον θα πρόκειται περί ογδόου θαύματος.

Γιατί δεν επικαλούνται και αυτές τις μαρτυρίες οι Μουσουνιτσιώτες;

6) ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ ΓΡΑΠΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Δεν αρκούνται στις επίκτητες κατασκευασμένες πηγές τους, πιστεύουν ότι μπορούν να χειραγωγήσουν την ιστορία και με διαστρέβλωση κειμένων άλλων συγγραφέων όπως: 1) Στο βιβλίο “ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ 1821” του Κώστα Αβραάμ ο οποίος στην σελίδα 283 γράφει : Ο τρίτος γυιός του Θανάση Γραμματικού Νικόλας έζησε ταπεινός βοσκός στη Μουσουνίτσα, παντρεύτηκε στην Αρτοτίνα τη Χρυσούλα Καφούρα και απόκτησε παιδιά (…) Σε ανάτυπο με τον τίτλο “Ρουμελιώτες Αγωνιστές του Εικοσιένα” του Κ. Δ. Αβραάμ που επιμελήθηκε η Γ.Γραμματέας της Αδελφότητας ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ, κ. Αθανασία Βανδώρου 1997,(σελ.1) περιλαμβάνεται συνειδητή ιστορική διαστρέβλωση της διατύπωσης του Κώστα Αβραάμ. ( δείτε πως!) Ο τρίτος γυιός του ο Νικόλας έζησε στη Μουσουνίτσα. Παντρεύτηκε τη Χρυσούλα Καφούρα από την Αρτοτίνα. Παραλείποντας το (Θανάση Γραμματικού) και αντικαθιστόντας τη λέξη στην με την λέξη από δίνει το νόημα που εξυπηρετεί το σκοπό τους. 2) Στο ίδιο έντυπο, (σελ 25) η κ. Βανδώρου σχολιάζοντας την εικονογραφία της μάχης στη γέφυρα της Αλαμάνας, απευθυνόμενη προφανώς σε απλοϊκούς αναγνώστες γράφει: «……εμφανίζει πιστή απόδοση των διηγήσεων του αυτόπτη μάρτυρα Μακρυγιάννη και συνιστά ένα είδος ζωγραφικού χρονικού της μάχης στη γέφυρα της Αλαμάνας, ένα μάθημα πατριωτισμού και ακόμα ιδιαίτερα εδώ ο Μακρυγιάννης μας λέει ότι το πατρώνυμο του ΔΙΑΚΟΥ είναι ΜΑΣΣΑΒΕΤΑΣ. Και αυτές τις χιλιοειπωμένες κατάφωρες διαστρεβλώσεις, αποκυήματα της νοσηρής τους φαντασίας, επιχειρούν να τις καθιερώσουν σαν επίσημα γραπτά αποδεικτικά στοιχεία, όπως και όλα τα προαναφερόμενα Μουσουνιτσιώτικα εφευρήματα, άργησαν πολύ, η ιστορία γράφτηκε αμερόληπτα τον δέκατο ένατο αιώνα, δε γράφτηκε (με άκρατη μεροληψία) τα τελευταία εβδομήντα χρόνια. Για να προσθέσουν μια ακόμη παλιά μαρτυρία δεν διστάζουν να αποδώσουν στον Ρώσο φιλέλληνα Ιωάννη Πετρώφ, βιογραφία του Διάκου γραμμένη το 1971 από τον Γ. Βαλέτα και δημοσιευμένη στην τέταρτη έκδοση του έργου του Πετρώφ. “ATΛAΣ ΤΟΥ ΥΠΕΡ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ ΙΕΡΟΥ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΓΩΝΟΣ 1821 1828” (πρώτη έκδοση Λειψία 1886)

Η Μ Ε Τ Ο Ν Ο Μ Α Σ Ι Α Τ Ο Υ Α Θ Α Ν Α Σ Ι Ο Υ Δ Ι Α Κ Ο Υ Στο βιβλίο “ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΘANAΣIOY ΔΙΑΚΟΥ” ο συγγραφέας περιγράφει τις μετακινήσεις της προτομής του Ήρωα σε διάφορες θέσεις της πλατείας, σε κάθε μετακίνηση άλλαξαν τις επιτύμβιες μαρμάρινες πλάκες με τα λογότυπα, στην τελευταία μετακίνηση άλλαξαν και το λογότυπο της επιγραφής με την προσθήκη του επωνύμου από ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ σε ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ- ΜΑΣΑΒΕΤΑΣ. Με αυτή την χωρίς αιδώ ενέργειά τους, πιστεύουν ότι κατακυρώνονται τα με αθέμιτο τρόπο κατασκευασμένα ιστορικά στοιχεία, δηλ. αφού ο Διάκος είχε το επώνυμο Μασαβέτας και οι Μασαβεταίοι υπάρχουν μόνο στη Μουσουνίτσα, άρα ο Διάκος γεννήθηκε στον ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΔΙΑΚΟ.

ΜΕΡΟΣ Γ

ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΘ. ΔΙΑΚΟΥ

Όπως τόσα αντιφατικά και μυθοπλαστικά στοιχεία έχουν παρεισφρήσει και έχουν αλλοιώσει την ιστορία της ζωής και της δράσης του Ήρωα, έτσι και για το μαρτυρικό του θάνατο υπάρχουν αμέτρητες αντιγνωμίες. Οι διάφοροι ιστοριογράφοι και οι λαϊκοί και λόγιοι λογοτέχνες περιγράφουν, (ο καθένας με τη δική του φαντασία αναπαρασταίνει το δραματικό γεγονός) και αφήνουν να εννοηθεί ότι ο Διάκος ήταν ένας υπεράνθρωπος, που μπορούσε να υπερβεί την ανθρώπινη φυσική ιδιότητα.

Οβελωπέραστος ως κρύος. (σουβλισμένος σαν κρυάρι)

-Τον οβέλισαν οι τίγρεις εις ελάτινον σουβλίον και εις την πυράν εψήθει ζωντανός ως το αρνίον.

-Το διάκο τότε παίρνουνε και στο σουβλί τον βάζουν - -- ----- -Ολόρθο τον εστήσανε κι αυτός χαμογελούσε.(Αν είναι δυνατόν!!)

-Δώδεκα τούρκοι τον κρατούν και του περνούν τη σούβλα - στην ψησταριά τον βάνουνε και τον στριφογυρίζουν.

Οι προαναφερόμενες δραματικές περιγραφές με τις υπερβολές και τις αντιφάσεις των στιχουργών, συσκοτίζουν παρά φωτίζουν το γεγονός. Και οι ιστοριογράφοι που δεν έχουν το ελαφρυντικό της (ποιητικής αδείας) δεν υστερούν στην χωρίς λογική περιγραφή του γεγονότος.

΄ -Ένας. αυτόπτης μάρτυς (ο Νικόλαος Κουνούπης) περιέγραψε: «Ζων ακόμη ο Διάκος ετέθει επί ανεστραμμένου σάγματος ύπτιος δεμένος χείρας και πόδας δύο δε ρωμαλέοι δήμιοι εκάθηντο επ’ αυτού, τρίτος εστήριξεν εις τον πρωκτόν ξύλινον οβελίαν όμοιον με τας σούβλας και τέταρτος, δια σιδηράς ή ξυλίνης σφύρας εκτύπησεν τον οβελία έως ου η ακωκή εξήλθεν της κεφαλής του. Ο ιστοριογράφος «ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ» τόμος Η σελ. 437) Αναστ. Γούδας ο οποίος ήταν γιατρός εξετάζοντας το ζήτημα αυτό επιστημονικά ανασκευάζει τον Κουνούπη. « Αν ο πάσσαλος διήρχετο δι όλου του πεπτικού σωλήνος και εξήρχετο μάλιστα, όπως έγραψεν υμίν αυτόπτης τις μάρτυς, δια της ωμοπλάτης δεν ητο δυνατόν ούτε να έζη ούτε να έπτυεν ο Διάκος.» Ο Γούδας πιστεύει ότι το παλούκωμα που «έπραξαν οι δήμιοι ουχί δια του αφεδρώνος και δι όλων των σπλάχνων της κοιλίας και του θώρακος, διότι ούτω βεβαίως δεν ήθελεν επιζήση, αλλά υπό το δέρμα.» Ο Γούδας σωστά πιστεύει ότι δεν στέκει η περιγραφή του Κουνούπη, δεν στέκει όμως ούτε η δική του άποψη, ούτε και οι απόψεις των ιστοριογράφων που ταυτίζονται με τον Φιλήμωνα, αν η σούβλα έμπαινε υπό το δέρμα και το κέντρο βάρους του σώματος δεν βρισκόταν στη σούβλα, πως θα στριφογύριζε; Επομένως οι παραπάνω περιγραφές καθώς και αυτή του Φιλήμωνα «ανασκολώπισης και δια πυράς όπτισης» είναι πέρα για πέρα ανακριβείς και φανταστικές. Και σα να μην έφταναν οι προηγούμενες περιγραφές εμφανίζεται και ο Αντιστράτηγος Νικ. Παπαρρόδου και δημοσιεύει στο περιοδικό “ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΣ” (Nοέμβριος 1969 σελ. 12) Ο ΜΑΡΤΥΡΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ «ΜΙΑ ΖΩΝΤΑΝΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΑΛΟΥΚΟΜΑΤΟΣ.» Ο Παπαρρόδου μεταφράζοντας τη μυθιστορηματική περιγραφή του Γιουγκοσλάβου συγγραφέα Ιβο Άντριτς από το βιβλίο του “ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΓΕΦΥΡΙ ΣΤΟΝ ΔΡΙΝΟ” στο οποίο ο συγγραφέας περιγράφει τον μαρτυρικό θάνατο ενός ραγιά που προσπάθησε να ματαιώσει το χτίσιμο του γεφυριού στον Δρίνο ποταμό, επειδή οι παντοδύναμοι τότε Οθωμανοί ήθελαν να χτίσουν ζωντανά, στον τοίχο της κεντρικής καμάρας δύο αλλόθρησκα δίδυμα αδέρφια που να θηλάζουν,(για να στεριώσει το γεφύρι.) Ο Άντριτς περιγράφει την τεχνική του σουβλίσματος με ακόμη ποιο λεπτομερή και φρικιαστικό τρόπο: Ο δήμιος διευρύνει με το κοφτερό του μαχαίρι τα σημεία εισόδου και εξόδου της σούβλας, [τον πρωκτό και την δεξιά ωμοπλάτη του καταδίκου] επίσης αφήνει να εννοηθεί ότι, ο δήμιος και οι βοηθοί του αφού πέρασαν τη σούβλα χωρίς να αγγίξουν το όργανα του σώματος, διαπίστωσαν ότι η καρδιά και οι πνεύμονες δούλευαν.(ο Παπαρρόδου τη σούβλα την μεταφράζει παλούκι.) Η μυθιστορηματική περιγραφή του Άντριτς όπως και οι περιγραφές των προαναφερθέντων ιστοριογράφων βρίσκονται εκτός πραγματικότητας διότι, αν ο Διάκος είχε υποστεί το σούβλισμα όπως το περιγράφουν, θα είχε πεθάνει από την αιμορραγία και ούτε θα χαμογελούσε, ούτε θα μπορούσε να επιζήσει αν μη υποφέροντας το μαρτύριο αποφάσιζε να δεχτεί τους όρους των τούρκων. Ο Διάκος ήταν ένας γενναίος πολέμαρχος που αν αποφάσιζε να τους υπηρετήσει η εξέλιξη της Επανάστασης ίσως να ήταν διαφορετική. Οι τούρκοι εφάρμοζαν δύο τρόπους βασανισμού για να αναγκάσουν «σκλάβους» σαν το Διάκο να αλλάξουν την πίστη τους, ο ένας ήταν τα τσιγκέλια και άλλος ήταν (το μαρτύριο της πυράς) αυτόν τον τρόπο βασανιστικού θανάτου επέλεξαν για το Διάκο. Έτσι εξηγείται το (ολόρθο τον εστήσανε κι αυτός χαμογελούσε) το παλούκωμα δεν σημαίνει ότι σουβλίστηκε με παλούκι, σημαίνει ότι ακινητοποιήθηκε ο Διάκος, δεμένος επάνω σε παλούκι που ήταν μπηγμένο στο έδαφος, μπροστά του, σε μικρή απόσταση άναψαν φωτιά η θερμοκρασία της οποίας προοδευτικά γινόταν ανυπόφορη ώσπου στα γυμνά μέρη του σώματος του Διάκου φάνηκαν σταδιακά τα πρώτα εγκαύματα τα οποία στην συνέχεια προκάλεσαν αφυδάτωση και πρήξιμο του σώματος. Σύμφωνα με τους ιστοριογράφους ζητούσε νερό και εφόσον δεν ενέδωσε στις απαιτήσεις των τούρκων τον άφησαν να τελειώσει. Αυτή είναι μια άποψη στηριζόμενη στην λογική και όχι αυθαίρετο πλάσμα της φαντασίας.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ελπίζω η παρούσα μελέτη να σημάνει «τον επίλογο» τη λήξη της επί εβδομήντα και πλέον χρόνια αντιπαλότητας των δύο όμορων χωριών που βρίσκονται στον ορεινό όγκο των Βαρδουσίων. Κάθε αντικειμενικός κριτής έχει για πρώτη φορά μπροστά του όλα εκείνα τα στοιχεία που αποτελούν τον κορμό της έριδας μεταξύ των δύο Κοινοτήτων. Αν είχαν εντοπισθεί εξ αρχής από τους ιστοριογράφους, τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο παρόν πόνημα δεν θα υπήρχε η σύγχυση περί του τόπου καταγωγής με τον τόπο γέννησης, του επωνύμου, της ηλικίας και του πατρωνύμου του Αθ Διάκου. Η Αρτοτίνα δεν διέθετε και δεν διαθέτει «μεγαλόσχημες προσωπικότητες» που να επηρεάζουν και να καθοδηγούν τα ιστορικά δρώμενα για ιδιοτελείς σκοπούς. Οι δέκα ακλόνητες γραπτές μαρτυρίες που έχουν καταχωρηθεί σε τούτη την εργασία, οι οποίες γράφτηκαν από μη Αρτοτινούς συγγραφείς, δικαιώνουν πέρα για πέρα την Αρτοτίνα και κατακρημνίζουν όλα τα χωρίς προηγούμενο φανταστικά, προφορικά κατασκευάσματα των Μουσουνιτσιωτών, ήρθε η ώρα να κάνουν γαργάρα τη γέννηση του Διάκου στο χωριό τους και να αρκεσθούν στην καταγωγή του. Αυτές είναι κατά τη γνώμη μου οι αυθεντικές μαρτυρίες και των δύο πλευρών, αν όμως υπάρχει κάτι άλλο που να ανατρέπει όλα τα παραπάνω αποδεικτικά στοιχεία είμαι πρόθυμος να αποσύρω δημόσια αυτά τα κείμενα. Στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου μελετητή, είναι τα έντυπα που περιλαμβάνονται στη βιβλιογραφία. Δεν θα έδινα στη δημοσιότητα τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο Β’ Μέρος της μελέτης, αν οι κατά τα άλλα συμπαθείς συμπατριώτες είχαν συναινέσει στην πρότασή μου, να καταθέσουμε σε κοινής αποδοχής επιστήμονες ή πνευματικά Ιδρύματα τα στοιχεία που αμφότεροι κατέχουμε για να λύσουν το αμφιλεγόμενο ζήτημα. Να σημειωθεί ότι και δια ζώσης και δια του τύπου και με συστημένες επιστολές είχα απευθύνει έκκληση στην Αδελφότητα Αθανασίου Διάκου, όμως ποτέ δεν πήρα απάντηση. Τρανή απόδειξη της «κατακύρωσης» μαρτυριών είναι και η μετονομασία από τους Μουσουνιτσιώτες των πάντων σε Αθανάσιος Διάκος, αυτή άλλωστε την εντολή έδωσαν στους επιστήμονες που ανέλαβαν την μελέτη για ίδρυση του «Μουσείου» στο χωριό τους: [Ελλείψει ατράνταχτων ιστορικών στοιχείων για το γεγονός της γέννησης και με δεδομένο ότι μπορεί και να γεννήθηκε σε μια ξερολιθιά ανάμεσα στα δύο χωριά, υιοθετήθηκε η εξής λύση: Σε όλα τα εκθεσιακά κείμενα και τα έντυπα αναφέρθηκε ότι «ο Διάκος γεννήθηκε στην Άνω Μουσουνίτσα σύμφωνα με την προφορική παράδοση». Αυτό έγινε μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις. Όμως την παραμονή των εγκαινίων μας ζητήθηκε να αλλάξει η λεζάντα της φωτογραφίας του σπιτιού που φέρεται ότι γεννήθηκε ο Διάκος. Το κείμενό της; «Το σπίτι που γεννήθηκε ο Διάκος»]. (βλέπε ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ) 

Δεν καταχώρησα εντός των κειμένων, φωτογραφίες και φωτοτυπίες εγγράφων τα οποία ίσως να χαρακτηρίζονταν ως προϊόντα μοντάζ.

Υ/ Γ Οι πηγές και τα βοηθήματα αυτής της εργασίας που αναφέρονται στη βιβλιογραφία, βρίσκονται στο αρχείο μου και είναι στη διάθεση του κάθε μελετητή.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) ΑΒΡΑΑΜ ΚΩΣΤΑ: Ρουμελιώτες Αγωνιστές του Εικοσιένα Αθήνα 1957. 

2).Του ιδίου Πως θανατώθηκε ο Αθανάσιος Διάκος “Στερεά Ελλάς” τευχ. 5 1969. 

3) ΑΓΑΠΗΤΟΣ ΑΓΑΠΗΤΟΣ: Αθανάσιος Διάκος. 

4) AΔΕΛΦΟΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΑΔΙΑΚΟΥ: Τι είχε αποφανθεί η Ακαδημία Αθηνών το 1939 Στερεά Ελλάς τευχ. 172. 

5) ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ: Πρακτικά Επιστημονικού Συμποσίου. 200 χρόνια από τη γέννηση του Αθανασίου Διάκου. 

6) ΑΝΤΡΙΤΣ ΙΒΟ: Είναι ένα Γεφύρι στο Δρίνο, το χρονικό του βισεγκραντ εκδ. Δαρεμά.

7) ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ: Ημερολόγια 1994- 1997- 2004. 

8) ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: Αθανάσιος Διάκος— Αστραπόγιαννος 18 67. 

9) ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ: Εφημ. ΕΦΗΜΕΡΙΣ 21 Νοεμβρίου 1892. 

10)ΒΑΝΔΩΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑ: Ανάτυπο από το βιβλίο: Ρουμελιώτες Αγωνιστές του εικοσιένα Κ. Αβραάμ. 

11) ΓΑΖΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Λεξικό της Επαναστάσεως και άλλα έργα Ιωάννινα 1971. 

12) ΓΕΩΡΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ: Αθανάσιος Διάκος και η Περιγραφή του Μαρτυρίου του περιοδ. Αεροπός Νο 42. 

13) ΓΙΑΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Λαϊκή και έντεχνη ποίηση του εικοσιένα. 

14) ΓΚΙΝΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: «Ουδέν Αμάρτυρον Αείδω» μελέτη. Ακαδημία Αθηνών (Φακ. βραβείο Παπαστράτου 1946). (Έπαινος Ακαδημίας). 

15) Του ιδίου: Μια αυτόγραφος επιστολή του Αθανασίου Διάκου. Νέα Εστία 1929 

16) Του ιδίου: Ο Διάκος στο Μοναστήρι Μπουκέτο 1932 

17) ΓΟΥΔΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ: Αθανάσιος Διάκος Βίοι Παράλληλοι 1876. 

18)ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ: τευχ. πρώτο αριθ φύλ. 5 7 Ιανουαρίου 1959 

19) ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ:“ΤΑ ΠΑΤΡΙΑ” 1912 φύλλα 5 Νο 6—13—14—15—17 

20)ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ:“Ο ΔΙΑΚΟΣ” έκδοση Αδελφότητας Αθανασίου Διάκου Φύλλα Νο 42—44—47—48—50—51—53—54—56—57—58—69.

21)ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ: “ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ” 1939 Φύλλα Νο 695—696—697—699—702—704—707—709. Ι953 Φύλλο Νο 965

22)ΙΑΤΡΙΔΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ: Συλλογή Δημοτικών Ασμάτων Παλαιών και Νέων 1859.

23) ΛΟΥΚΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ: Ημερολόγιο Μεγάλης Ελλάδος 1932.

24)ΚΑΡΑΜΠΑΤΗ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ: Δημιουργώντας ένα Μουσείο. Θεσσαλονίκη 2010

25)ΚΑΡΚΑΒΙΤΣΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ: Ιστορικαί Σημειώσεις περί Αθανασίου Διάκου, περιοδικό “ΕΣΤΙΑ” Τομ. Κ Ε’ 1888

26) ΚΑΜΠΟΥΡΟΓΛΟΥ ΓΡΗΓ: το Επώνυμο του Διάκου Έφημ. Το Άστυ, 20—21 Νοεμβρίου 1892.

27) ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΝΩ ΜΟΥΣΟΥΝΙΤΑΣ: Πρακτικό Μετονομασίας του Χωριού 5 Ιουνίου 1955.

28)ΚΡΕΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ:Ανάλεκτα εκδιδόμενα υπό της Κεντρικής Επιτροπείας υπέρ τω ΗΡΩΙ ΑΘΑΝΑΣΙΩ ΔΙΑΚΩ. Κενοταφίου Αθήναι 1876.

29)Του ιδίου: Επιτάφιος Υπέρ του Ανδριάντος του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ Αθήνα 1894.

30)Του ιδίου: Προέκθεσης κατά τον Ανδριάντα του ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ Αθήνα 1891.

31)Του ιδίου: ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΕΠΑΝΩΡΘΩΜΑΤΑ περιοδ. ΑΠΟΛΛΩΝ Πειραιεύς 1883.

32)Του ιδίου: ΓΕΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ τομ.4ος Συμπληρωματικός. 1890.

33) ΚΟΤΤΑΡΗ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ: Πιστοποιητικό πλησιέστερων συγγενών του ΑΘΑΝ. ΔΙΆΚΟΥ. Εθνική Βιβλιοθήκη Αρχείο Αγωνιστών αριθμ. 686.

34) ΚΩΤΣΟΠΟΥΛΟΥ ΣΩΤΗΡΗ: Η Παιδεία εστί πανήγυρις της ψυχής Ακαδημία Αθηνών Φακ. Βραβείο ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ 1946.

35) ΛΑΠΠΑ ΤΑΚΗ: Μελέτη (μολών λαβέ) Φακ. Βραβείο ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ 1946.

36)Του ιδίου: ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΙΑΚΟΣ 1949.

37) ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ ΓΙΑΝΝΗ: Απομνημονεύματα έκδοση Β’ 1947

38) ΜΑΣΟΎΡΑ ΓΙΑΝΝΗ: Ποια η γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου Αθήνα 1975.

39) ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ ΣΠΥΡΟΣ: Εικοσιπέντε χρόνων ζωντανά τραγούδια 1897-1922-

40) ΜΕΛΑΣ ΣΠΥΡΟΣ: Ο Διάκος εφημ. ΕΣΤΙΑ 21 Απριλίου 1964.

41)ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ: Η Κοινότητα Αθανασίου Διάκου έκδοση Αδελφότητας Αθανασίου Διάκου Αθήνα 1998.

42)ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΦΩΤΙΟΣ: Περί καταγωγής και διαλέκτου των κατοίκων της κόμης Αρτοτίνης, Εφημερίς των Φιλομαθών 1868.

43) ΠΑΠΑΡΡΟΔΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ: Ο Μαρτυρικός θάνατος του Αθανασίου Διάκου περιοδ. Στερεά Ελλάς τεύχος 10 Νοέμβριος 1969.

44) ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΣΤΑΣ: Που εγεννήθη ο Αθανάσιος Διάκος ανάτυπο από τα πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών 1939.

45) ΠΕΤΡΩΦ ΙΩΑΝΝΗΣ: Άτλας του Υπέρ Ανεξαρτησίας του Ιερού των Ελλήνων Αγώνος 1821 1828 έκδοση τέταρτη Νασιώτης 1971.

46) ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ ΑΓΓΕΛΟΣ: Το Εικοσιένα και η Λαϊκή Ζωγραφική του 1940.

47) ΡΑΓΚΑΒΗΣ ΙΑΚΩΒΟΣ: «Τα Ελληνικά» Ήτοι. Περιγραφή Γεωγραφική, Ιστορική, Αρχαιολογική και Στατιστική της Αρχαίας και Νέας Ελλάδος. Αθήναι ι853.

48) ΣΙΑΚΑΒΕΛΑΣ ΝΙΚ: Η Μάχη της Αλαμάνας και ο ανασκολοπισμός του Διάκου. περιοδ. Στερεά Ελλάς τεύχος 416—417 Φεβρ . Μαρτ, 2004.

49) ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚ: Ιστορία ενός Χωριού που εγεννήθη ο Αθανάσιος Διάκος Αθήνα 1954.

50) ΤΣΕΛΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ:Ο Αθανάσιος Διάκος στο Δημοτικό Τραγούδι. έκδοση Δήμου Βαρδουσίων 2010.

51) ΤΣΙΓΚΟΥΛΗ-ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΖΩΖΩ: Θανάσης Διάκος ο Ήρωας της Αλαμάνας Αθήνα 1973.

52) ΤΣΙΠΟΥΡΑΣ ΔΗΜΉΤΡΙΟΣ: Ημερολόγιον Η ΑΔΕΛΦΟΣΥΝΗ του Συνδέσμου Παρνασσιδέων 1930—1931.

53) ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ: Ο Ζωγράφος Αθανάσιος Ιατρίδης (1799—1866) Αθήνα 1960.

54) ΦΟΡΤΗ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ: Βιογραφία Αθανασίου Διάκου Αθήνα 1874 .

55) ΦΩΡΙΕΛ ΚΑΡΟΛΟΣ: Τα Ελληνικά Δημοτικά Τραγούδια. 1824.

Κωνσταντίνος Γ. Τσέλιος
Απόγονος ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΚΟΥ
Φεβρουάριος 2013 ΑΘΗΝΑ